هربرت روزنفلد، روانکاو نئوکلاینی از نگاه رابرت هینشلوود

هربرت روزنفلد (Herbert Rosenfeld) روانکاو نئوکلاینی که 40 سال پیش از دنیا رفت اکنون از روانکاوان مهم معاصر به حساب می‌آید. بسیاری از هم فکران او هنوز به کار بالینی مشغولند و از شخصیت‌های تاثیرگذار بر روانکاوی معاصر می‌باشند. حضور و تاثیر او در دنیای روانکاوی هنوز هم محسوس است. آثار دوران‌ساز وی در نوع خودش بدیع بود. او با انتشار نوشته‌هایی درباره‌ی روان‌پریشی و رنج‌های عمیق آدمی طرحی نو در نگاه به روان آدمی در انداخت.

وی از شاگردان مهم ملانی کلاین که بانی روانکاوی کودک محسوب می‌شود بود و درکنار ویلفرد بیون و هانا سگال مفاهیمِ کلاینی‌ای همچون همانندسازی فرافکنانه و روان‌پریشی را بسط داد.

روزنفلد علاقمند به روانکاوی مراجعین روانپریش مثل اسکیزوفرنی به جای دارو درمانی بود. مقالات ابتدایی او عمدتاَ درباره‌ی روانپریشی و شخصیت مرزی است که شاید تا پیش از این روانکاوی از پرداختن به این مفاهیم ناتوان بوده ‌است. بعد از آن به درمان خودشیفتگی علاقمند شد و به مفاهیمی همچون خودشیفتگی منفی، خودشیفته‌ی پوست کلفت/نازک که از مفاهیم ابداعی اوست پرداخت.

هربرت روزنفلد از آخرین روانکاوانی است که با ملانی کلاین تحلیل شد و از اندیشه‌ی او تاثیر مستقیم پذیرفت. می‌توان او را از مهم‌ترین روانکاوان کلاینی که نقش مهمی در آموزش روانکاوی کلاینی بعد از مرگ استادش داشت به حساب آورد.

در پایان به معرفی آثاری از او می‌پردازیم که شاید تا قبل از او کمتر کسی در روانکاوی به آن پرداخته باشد. فهم اندیشه‌های هربرت روزنفلد برای روانکاوان و رواندرمانگرانی که به روانپریشی، شخصیت مرزی، خودشیفتگی ،اعتیاد و مراجعین سخت با رنج‌های عمیق علاقه دارند ضروری است.

تولد

هربرت روزنفلد  در سال 1910 در  نورنبرگ در خانواده‌ای متوسط به دنیا آمد. سال تولد او با برگزاری اولین  همایش بین المللی روانکاوی در شهر نورنبرگ هم زمان بود. او از نسل دوم (یا شاید سوم) روانکاوان بود. روزنفلد فرزند دوم خانواده بود و یک خواهر بزرگتر و دو خواهر کوچکتر داشت و پدرش صاحب کسب و کار کشاورزی و پرورش رازک بود.

زندگی  شخصی و حرفه‌ای روزنفلد

هربرت روزنفلد بر خلاف سنت آن دوران وارد کارِ خانوادگی نشد و در سال 1930 در رشته‌ی پزشکی(دانشگاه مونیخ) تحصیل را آغاز کرد. از آنجایی که یهودی زاده بود اجازه‌ی کار در آلمان تحت اشغال نازی به عنوان پزشک را نداشت و به همین علت در سال 1936 به انگلستان مهاجرت کرد. مدارک پزشکی او در لندن تایید شد اما هنوز به عنوان یک مهاجر قادر به کار بالینی نبود. او در کلینیک تاویستاک به فراگیری رواندرمانی پرداخت و در سال 1940 دوره‌هایی را به عنوان یک رواندرمانگر واجد شرایط گذراند. پس از آن در بیمارستان وارنفورد، آکسفورد و بیمارستان مودزلی لندن کارکرد. زیرا به عنوان یک پناهنده‌ی سیاسی از آلمان، نیازی به حضور اجباری در ارتش به عنوان پزشک نداشت.

سپس توسط ملانی کلاین روانکاوی شد و در سال 1945 در کلینیک روانکاوی لندن آموزش روانکاوی را به پایان رساند و عضو رسمی انجمن و از روانکاوان این موسسه شد. پس از آن والدین روزنفلند نیز به انگلستان آمدند اما خواهرانش به نقاط مختلفی از جهان مهاجرت کردند. در سال 1941 با لوتی که او نیز پناهنده‌ای از آلمان بود در انگلستان ازدواج کرد که حاصل آن ازدواج سه فرزند و تعدادی نوه شد. او سالها در دفتر کارش در لندن مشغول به روانکاوی و آموزش روانکاون جوان بود.

ویژگی‌های اخلاقی

هربرت روزنفلد مردی ساکت و جدی با خنده‌ای ملایم بود. حساسیت بالای او به تجربه‌های دیگران بود که او را به روانکاوی خوش ذوق بدل می‌کرد. جدیت و مهارت او باعث شد یکی از اولین روانکاوان یهودی باشد که به روانکاوانی که در سال 1970 به آلمان بازگشتند سوپرویژن داده است.

مرگ

روزنفلد در سال 1986 در لندن از دنیا رفت. درست قبل از برگزاری یک سمینار عصرگاهی دچار سکته‌ی مغزی شدید شد و درسن76 سالگی درگذشت. آخرین کتاب او و سمینارهایش بعد از مرگ او چاپ شدند.

آثار مهم هربرت روزنفلد

حالت های روانپریش، 1965

این کتاب شامل مقالاتی است درباره‌ی روانکاوی یک مورد اسکیزوفرنیک، پارانویا، اعتیاد و الکلیسم. شاید دراندیشه‌های کلاسیک‌تر روانکاوی چنین مواردی دور از حیطه و چارچوب اثرگذاری روانکاوی محسوب می‌شد. اما گزارش‌های موردی این کتاب مهر تاییدی است بر توانمندی روانکاوی دردرمان اختلالات شدید روانی.

تنگنا و تاویل، 1987

“تنگنا و تاویل ” عنوان آخرین کتاب روزنفلد است که بعد از مرگش منتشر شد. روزنفلد در این کتاب بیشتر به موفقیت و شکست‌های درمانی و رابطه ی روانکاو و مراجع پرداخته است. علاوه بر ارائه‌ی کیس‌های خودشیفته، او در این کتاب به بسط و توضیح همانندسازی فرافکنانه در کار بالینی پرداخته است. منتقدان و متخصصان این کتاب را مهم ترین اثر او می‌دانند.

سمینارهای ایتالیایی، 2001

سمینارهای ایتالیایی مجموعه درسگفتارهایی است از روزنفلد که به دو بخش تقسیم شده است. سمینارهای نظری و سمینارهای عملی. در بخش نظری به توضیح مفاهیمی درباره‌ی روانپریشی، اختلالات روان‌تنی و… پرداخته شده است. اما در بخش عملی به جنبه‌های بالینی مفاهیمی همچون فانتزی، اضطراب گزند و آسیب و انتقال در روانپریشی پرداخته شده است.

منبع: کتاب هربرت روزنفلد، معرفی معاصر. رابرت هینشلوود، 2023