ما یاد گرفته‌ایم از مکانیسم دفاعی انکار استفاده کنیم؛ زیرا با استفاده از انکار دیگر لازم نیست ناخوشایندی‌ها را بپذیریم. در واقع، با انکار دیگر همه‌ی چیزی که می‌بینیم مورد تایید و خوشایند است. دیگر لازم نیست برای خودمان، رابطه‌مان یا پذیرش یک چیز دیگر در زندگی‌مان جا باز کنیم.

یکی از الگوهای رایج در روابط این است که در ابتدای رابطه، آن‌چه را که باعث اذیت شدن ماست در نظر نمی‌گیریم. انگار چیزی نیست که ما را ناراحت کرده است. در فضای این انگار و انکار است که با طی زمان، رفته‌رفته متوجه می‌شویم که ناخشنودی‌ها بالاخره خودشان را نشان می‌دهند.

زیگموند فروید در اصل، مفهوم انکار را به عنوان یک مکانیسم دفاعی توسعه داد. انکار شامل رد واقعیتی است که برای شخص بسیار دردناک است و نمی‌تواند آن را بپذیرد. این عدم توانایی به کم بودن ظرفیت ما برای پذیرش واقعیت دردناک برمی‌گردد.

الیزابت کوبلر راس مدل فروید را بسط داد و پیشنهاد کرد که انکار اولین مرحله در پذیرش سوگ است. یعنی وقتی یکی از عزیزانمان را از دست می‌دهیم، اولین واکنش رایج این است که کل پدیده‌ی «از دست دادن» را انکار کنیم. در حال حاضر، انکار به عنوان مرحله یا یک وجه‌مشترک غم و فقدان به طور گسترده پذیرفته شده است.

مدل فروید درباره‌ی مکانیسم دفاعی انکار

فروید استدلال کرد که سه نوع انکار وجود دارد:

۱. انکار ساده: زمانی اتفاق می‌افتد که کسی اتفاق ناخوشایندی را انکار کند. به عنوان مثال، یک فرد مبتلا به سرطان نهایی ممکن است مرگ خود را انکار کند.

۲. کم‌انگاری: زمانی اتفاق می‌افتد که شخص به یک واقعیت ناخوشایند اعتراف کند ولی در عین حال، جدی بودن آن را انکار کند. برای مثال فردی که در شرف طلاق است، ممکن است طلاق را به‌عنوان چیز مهمی کنار بگذارد. در اصل، فرد با گفتن «زیاد چیز مهمی نیست» این‌گونه برخورد می‌کند تا با آن قضیه کنار بیاید ولی دست‌کم گرفتن عواقب و اثرات آن موضوع، خود مشکل‌زا است.

۳. فرافکنی: زمانی اتفاق می‌افتد که شخص هم جدیت و هم واقعیت یک واقعیت ناخوشایند را بپذیرد؛ اما شخص دیگری را مقصر بداند. به عنوان مثال، بیمار سرطانی ممکن است اصرار داشته باشد که پزشک او مراقبت ناکافی ارائه می‌دهد و پزشک دیگری می‌تواند نتیجه‌ی متفاوتی را ارائه دهد.

مدل غم از دست دادن و فقدان

اگرچه در ابتدا توسط الیزابت کوبلر-راس به عنوان بخشی از پنج مرحله‌ی سوگ ساخته شد، بسیاری از متخصصان بهداشت روان اکنون استدلال می‌کنند که انکار، مرحله‌ای رایج در پذیرش هر نوع از دست دادن است. مراحل دیگر شناسایی شده توسط کوبلر راس عبارتند از: خشم، چانه‌زنی، افسردگی و پذیرش. فرد سوگوار ممکن است لزوماً این مراحل را به این ترتیب طی نکند یا ممکن است بین مراحل رفت و برگشت کند. به عنوان مثال، شخصی که شریک زندگی او در حال مرگ است، ممکن است ابتدا مرگ شریک زندگی خود را انکار کند، سپس عصبانی شود و سپس شروع به چانه زنی با پزشک برای دریافت درمان متفاوت کند، قبل از اینکه دوباره به مرحله انکار بازگردد.

دفاع روانی ؛ چرا از آن استفاده می‌کنیم و چه زمانی مشکل‌ساز می‌شود؟

۹ دی ۱۳۹۹ ۱ دقیقه ۲ ۱۱

دفاع روانی چیست؟ دفاع روانی یکی از مباحث اصلی در روانکاوی و روانشناسی تحلیلی است، که به ما این امکان...

فاطمه عباسی

انواع دیگر مکانیسم دفاعی انکار

چندین متخصص بهداشت روان مدل فروید را برای گنجاندن سایر اشکال انکار گسترش داده‌اند، از جمله:

۴. انکار انکار: انکار واقعیت ناخوشایند و اصرار بر عدم تجربه انکار؛ مثل وقتی که در جلسه روان‌درمانی، مراجع از این‌که انکار می‌کند بخواهد غافل باشد و در واقع کار خود را انکار کند.

۵. انکار چرخه: ناتوانی در تصدیق آنچه اتفاق می‌افتد. برای مثال، یک قربانی خشونت خانگی ممکن است انکار کند که همسرش قبلاً رفتاری انجام داده است که منجر به سوء استفاده شده است.

۶. انکار مسئولیت: عدم تشخیص مقصر بودن شخص در یک رویداد ناخوشایند ناشی از آن شخص. به عنوان مثال، راننده‌ای که به دیگری ضربه زده و مجروح کرده، ممکن است تأثیر تصادف را انکار کند، مسئولیت خود را انکار کند یا حتی اعمال خود را توجیه کند.

مکانیسم دفاعی انکار به ما کمک می‌کند انسجام خود را در برابر موضوعات دردناک و سخت حفظ کنیم. گاهی به مرور زمان و با افزایش ظرفیت‌مان انکارهایمان کمرنگ می‌شوند اما گاهی به قوت خود باقی می‌مانند. انکار می‌تواند به خود ما و به روابطمان آسیب بزند. بالا بردن ظرفیت روان‌مان و دیدن واقعیت‌های زندگی‌مان کمک می‌کند زندگی سازگارانه‌تری داشته باشیم و کمتر آسیب ببینیم.

درباره مکانیسم‌های دفاعی بیشتر بدانید:

• مکانیسم دفاعی چیست و چه انواعی دارد؟ (+ویدیو)
• مکانیسم دفاعی همانندسازی با پرخاشگر چیست و چگونه آن را حل کنیم؟
• دفاع روانی ؛ چرا از آن استفاده می‌کنیم و چه زمانی مشکل‌ساز می‌شود؟