آموزش مسائل جنسی به نوجوانان

در سال‌های گذشته، صحبت و آموزش مسائل جنسی به نوجوانان، جزء تابوهای دست نیافتنی بود که موجب شرم و خجالت می‌شد و کمتر والدی، حاضر بود در خصوص این مسائل به فرزندان خود آموزش دهد! اما فرزندان نسل جدید، با پیشرفت تکنولوژی، رسانه و اینترنت در معرض بمباران اطلاعات قرار دارند و حتی اطلاعات مربوط به مسائل گوناگون جنسی را، در سنین پایین‌تر و به طور نامتناسب دریافت می‌کنند! از این رو، «تربیت جنسی» به مقوله جدایی‌ناپذیر فرزند پروری به خصوص در نوجوانی تبدیل‌شده است.

فواید آموزش مسائل جنسی به نوجوانان

شاید تصور کنید آموزش مسائل جنسی به نوجوانان، باعث بیداری جنسی یا به اصلاح عامیانه‌تر، باز شدن چشم و گوش نوجوانان ما می‌شود اما این یک تصور نادرست است؛ چرا که رشد جنسی از بدو تولد شروع‌شده و در نوجوانی به اوج خود می‌رسد. یک روند کاملاً طبیعی و رشدی، حتی بدون آموزش‌های شما، مسائل و مشکلات جنسی در نوجوانان ایجاد می­‌شود. از طرفی دیگر، بسیاری از شما دوست دارید فرزندانتان در مورد مسائل جنسی بدانند، اما به ندرت در این خصوص با آن‌ها صحبت می‌کنید و از منابع دیگری همچون مدرسه انتظار دارید که آموزش جنسی به فرزندتان ارائه دهند.

متأسفانه، در ایران این اتفاق به ندرت می‌افتد و در بیشتر موارد نیز، اطلاعات نادرستی به نوجوان ارائه می‌شود. از این رو، آموزش مسائل جنسی به نوجوان­تان کمک می‌کند به جای استفاده از منابع نامناسب و دریافت اطلاعات غلط، آموزش‌های درست و متناسب با سن خود را از خودتان دریافت کنند.

اگر در مورد مسائل جنسی در نوجوانان و آموزش مسائل جنسی به نوجوانان خود کمک لازم دارید، و یا نیاز دارید یک روانشناس خوب در این حیطه با نوجوان شما صحبت کند، می­توانید از یک روانشناس نوجوان در کلینیک روانشناسی آگاه کمک بگیرید.

رشد جنسی در نوجوانی

در دوران نوجوانی، مسائل جنسی در نوجوانان به اوج خود می­رسد، چرا که این بازه با رشد جنسی همراه است و شامل تغییرات فیزیکی مانند بلوغ، نگرش‌ها و باورهایی در مورد هویت جنسی، تمایلات جنسی و رفتار جنسی در نوجوانان می­‌شود.

وقتی نوجوانان تقریباً 12 تا 14 سال سن دارند:

• شروع به نشان دادن علاقه عمومی به موضوعات جنسی می‌کنند. آن‌ها ممکن است سعی کنند کنجکاوی خود را با خواندن اطلاعات در مورد جنسیت و مشاهده تصاویر دارای محتوای جنسی همچون نقاشی‌هایی در کتاب‌های آناتومی، عکس‌های افراد برهنه، تصاویر رفتار جنسی حیوانات و مطالب مستهجن ارضا کنند. بچه‌ها می‌توانند به راحتی این تصاویر را در فضای مجازی و اینترنت بیابند.
• ممکن است سعی کنند کنجکاوی خود را با “نگاه کردن” ارضا کنند. یعنى پنهانى افراد را هنگام برهنه بودن، مانند زمان حمام کردن یا تعویض لباس، مشاهده کنند.

در اوایل نوجوانی، پسرها نعوظ مکرر را تجربه می‌کنند، زیرا این پاسخ طبیعی بدن مرد به هیجان جنسی است. نعوظ همچنین می‌تواند بدون هیچ دلیل مشخصی خودبه‌خود رخ دهد زیرا بدن پسران با تغییرات شدید شیمیایی و هورمونی که در دوران بلوغ شروع می‌شود، سازگار می‌شود. به طور مشابه، دختران ممکن است متوجه شوند که بدون هیچ دلیل مشخصی، ترشحات واژن تولید می‌کنند که گاهی اوقات، این ترشحات به دلیل تحریک جنسی ایجاد می‌شود.

همچنین بخوانید: چگونه سلامت روان نوجوانان را بهبود بدهیم؟

در سنین حدود 15 سالگی به بعد:

• پسرها نسبت به دختران علاقه آشکارتری به مسائل جنسی خواهند داشت و ممکن است نعوظ و برانگیختگی جنسی خود را، از طریق خود ارضایی یا تماشای پورن آزمایش کنند. اگرچه دختران نیز به مسائل جنسی علاقه‌مند هستند و ممکن است به سراغ خود ارضایی بروند اما نه به اندازه پسرها!
• اگرچه رفتار جنسی معمولاً در این سن به خود ارضایی محدود می‌شود، هم پسرها و هم دخترها ممکن است شروع به آزمایش برانگیختگی جنسی از طریق معاشقه، در آغوش گرفتن و … افرادی که به آن‌ها علاقه‌مند هستند، کنند.
• بچه‌ها در این سن ممکن است زمانی که با نوجوانان دیگر هستند، شروع به آزمایش افکار جنسی خود کنند و به گفتن جوک‌های جنسی یا حرف‌هایی با معانی جنسی بپردازند.

اوایل نوجوانی به دلیل ارتباط متقابل بین رشد جنسی، رشد شناختی و رشد هیجانی، دوره‌ای پرمخاطره در رشد جنسی نوجوانان است و برای مقابله با پیامدهای فعالیت جنسی و مشکلات جنسی آمادگی لازم را ندارند. این امر به ویژه در نسل جدید حساس‌تر و خطرناک‌تر شده است چرا که نوجوانان امروزی، زودتر از نسل‌های قبلی از نظر جنسی فعال می‌شوند.

همچنین بخوانید: تربیت جنسی در کودکان

چطور درمورد مسائل جنسی با نوجوان خود صحبت کنیم؟

در حدود بازه سنی 14 تا 17 سالگی، می‌توانید به آموزش مسائل جنسی به نوجوانان خود بپردازید و با او در مورد روابط عاشقانه و جنسی، هویت و تمایلات جنسی، خود ارضایی و پورنوگرافی صحبت کنید. اگر شما آشکارا در مورد این مسائل با فرزند خود حرف بزنید، این پیام را به او منتقل می‌کنید که می‌تواند برای کسب اطلاعات صادقانه و قابل‌اعتماد نزد شما بیاید. این مکالمات می‌تواند به فرزند شما کمک کند تا در حال و آینده انتخاب‌های مثبت، ایمن و آگاهانه داشته باشد.

تمایلات جنسی انسان بسیار پیچیده‌تر از نیروهای زیستی است که فرآیند بلوغ جنسی را آغاز می‌کنند. رشد جنسی نوجوانان نه تنها شامل رشد جسمانی بلکه شامل رشد شناختی، عاطفی، اجتماعی و اخلاقی نیز می‌شود؛ بنابراین، مهم است که در خصوص تمام جنبه‌های جنسی (جنبه‌های فیزیکی، شناختی، عاطفی، اجتماعی و اخلاقی جنسیت) صحبت کنید تا بتوانید به بهترین شکل به نوجوانان خود در تصمیم‌گیری عاقلانه و متفکرانه کمک کنید.

بله، صحبت در خصوص این مطالب کار دشوار و سختی است! مخصوصاً که به طور معمول نوجوانان از صحبت در مورد موضوعات شرم‌آور یا ناراحت‌کننده اجتناب می‌کنند و احتمالاً برای خود شما هم این موضوع ممکن است ساده نباشد. این راهکارها می‌توانند به شما کمک کند آسان‌تر با فرزندتان در مورد مسائل جنسی صحبت کنید:

همچنین بخوانید: بحران هویت در نوجوانی

• گفتگوها با نوجوان را زود شروع کنید

زمان مناسبی برای شروع آموزش مسائل جنسی به نوجوانان وجود ندارد، اما مکالمات از سنین پایین می‌تواند به کودک شما کمک کند تا بفهمد که رابطه جنسی بخش عادی و سالم زندگی است و البته باید در مسیر درستی هدایت شود. مکالمات اولیه می‌تواند به آسان‌تر کردن مکالمات بعدی کمک کند.

• آماده سولات نوجوان خود باشید

فرزند شما ممکن است انواع سؤالات را از شما بپرسد، بنابراین خوب است در خصوص بلوغ، انواع تمایلات و رفتارهای جنسی شایع میان نوجوانان، ارتباط جنسی نامتعارف، پورنوگرافی و خود ارضایی اطلاعات مناسب و درست کسب کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا از قبل در مورد ارزش‌ها و باورهای خودتان نیز فکر کنید تا بتوانید در مقابل سؤالات فرزند خود، پاسخی مناسب و شفاف ارائه دهید.

• وقتی فرصت پیدا کردید صحبت‌های کوچکی داشته باشید

از همان ابتدا، «گفت‌وگوهای مفصل» در خصوص مسائل جنسی در نوجوانان می‌تواند هم برای شما و هم آن­ها دشوار باشد، بنابراین اغلب بهتر است با صحبت‌های کوتاه و در موقعیت‌هایی که شرایط آن پیش می‌آید مثلاً زمانی که صحنه‌ای در یک سریال یا فیلم را تماشا می‌کنید، آغاز کنید. این صحبت‌های کوتاه، می‌توانند پیش‌زمینه مناسبی برای صحبت‌های مفصل‌تر و جزئی‌تر آتی باشند.

• مسائل واقعاً مهم را از قلم نیندازید

مسائلی وجود دارد که آگاهی از آن‌ها برای هر نوجوانی ضروری است؛ همچون سوءاستفاده جنسی، گرایش‌های جنسی، رابطه جنسی خارج از چهارچوب، بارداری‌های ناخواسته و خود ارضایی. مسائلی که دانستن آن، برای حفظ سلامتی و دوری از رفتارهای پرخطر در نوجوان شما ضروری است. باید متناسب با سن نوجوان خود، این مسائل را شناسایی کنید و در موردشان با آن‌ها صحبت کنید.

• صحبت‌های مفصل و با جزئیات را آغاز کنید

هر زمان که فکر کردید شرایط برای آموزش مسائل جنسی به نوجوان­تان مهیا بوده و او آماده شنیدن است، صحبت‌های جدی‌تر و مفصل‌تر داشته باشد. در این مکالمات، موارد زیر را در نظر بگیرید:

• به شرایط توجه کنید

مراقب علائمی باشید که نشان می‌دهد اکنون زمان مناسبی برای یک «گفتگوی مفصل» نیست، مانند زمانی که فرزند شما مشغول، خسته یا پرت است یا شرایط محیطی مهیا نیست.

• کلمات خود را با دقت انتخاب کنید

مهم است که زبان و اصطلاحات خود را در سطحی قرار دهید متناسب با سن نوجوان شما باشد. استفاده از زبان و مثال‌هایی که فرزند شما می‌تواند درک کند، بسیار مهم است.

• بررسی کنید که فرزندتان چه می‌داند یا چه فکری می‌کند

سؤالات باز می‌تواند به شما در انجام این کار کمک کند. به عنوان مثال، ” در مورد هویت جنسی چی می دونی؟”، ” نظرت در مورد مسائل جنسی و رابطه جنسی چیه؟”

• مسائل را متناسب با سن او توضیح دهید

به طور مثال در سنین پایین‌تر، توضیح شما می‌تواند در مورد حریم شخصی، اندام‌های خصوصی و لمس و در آغوش گرفتن توسط سایرین باشد. برای نوجوانان بزرگ‌تر، می‌توانید در مورد مسائل خاص‌تر مانند سوءاستفاده جنسی و روابط جنسی پرخطر صحبت کنید.

• اطلاعات غلط او را تصحیح کنید

اگر متوجه شدید اطلاعات غلط یا باورهای غیرواقعی دارد، به تصحیح آن‌ها بپردازید و با اطلاعات درست، مسائل را برای او توضیح دهید.

• بررسی کنید که آیا فرزندتان سؤالاتی دارد یا خیر

در پایان مکالمه، حتماً از او بپرسید که آیا سؤالی دارد یا نه، اگر فرزندتان سؤالی پرسید که پاسخ آن را نمی‌دانستید، به او بگویید که از سؤالاتش خوشحال هستید، اما پاسخ را نمی‌دانید و به دنبال پاسخ آن خواهید بود. فراموش نکنید حتماً پاسخ مناسب را پیدا کنید و به او بگویید.

• انتظارات خود و خطرات موجود را بیان کنید

اگر نگران فرزندتان در خصوص رفتار جنسی خاصی هستید، با توضیح نگرانی‌ها و انتظارات خود شروع کنید. به عنوان مثال، فرزند نوجوان شما ممکن است پیام‌ها و عکس‌های غیرمستقیم جنسی ارسال و دریافت کند. حتی اگر این فعالیت توافقی باشد، می‌توانید در مورد خطرات و آسیب‌های این کار به او توضیح دهید.

همچنین بخوانید: ۶ رفتار پرخطر نوجوانان

• سعی کنید به روش دیگری با نوجوان خود ارتباط برقرار کنید

اگرچه ترجیح و اولویت این است که رو در رو با نوجوان خود صحبت کنید اما اگر حرف زدن مستقیم برای نوجوان شما سخت است، می‌توانید از طریق چت و پیام‌های متنی به آموزش مسائل جنسی به نوجوان بپردازید. ممکن است او از این طریق راحت‌تر در مورد موضوعات جنسی صحبت کند.

• از سایرین کمک بگیرید

اگر فرزندتان نمی‌خواهد با شما صحبت کند، به بزرگسالان دیگری که مطمئنید اطلاعات درستی در این حوزه دارند مانند پزشک عمومی خود، معلم یا مشاور نوجوان یا یک مشاور جنسی پیشنهاد دهید که در خصوص مسائل جنسی در نوجوانان و مشکلات جنسی با آن‌ها صحبت کنند.

جهت دریافت مشاوره نوجوان می­توانید از روانشناسان مرکز مشاوره آگاه استفاده کنید

پرداختن به مکالمات دشوار با فرزندتان نشانه آن است که شما و او رابطه­‌ای سالم، نزدیک و قابل‌اعتماد دارید. نکته اصلی در این آموزش‌­ها و مکالمات، گوش دادن، صحبت کردن و پاسخ دادن به سؤالات به صورت آشکار و صادقانه است. اگر شما صمیمی، پذیرنده و به دور از قضاوت باشید و همچنین آماده شنیدن سوالات و حرف­های او، احتمالاً فرزندتان احساس ارتباط بیشتری با شما خواهد کرد و در آینده نیز، اگر به مشکل بر بخورد، راحت‌تر به سراغ شما خواهد آمد.