بد دهنی کودک، با بچه بد دهن چگونه رفتار کنیم؟

برای بسیاری از معلمان و برخی از خانواده‌ها، کودک بد دهن، واژه‌ی غریبی نیست. در محیط اطرافمان شاهد کودکانی هستیم که بددهانی می‌کنند. آن‌ها به شوخی یا جدی با هم‌سالان، کودکان کوچک‌تر از خود و یا حتی بزرگسالان بد دهانی دارند. بد دهانی رفتار ناشایسته‌ای است. ممکن است کودک با بد دهانی‌هایش باعث نگرانی و اضطراب بزرگسالان و مراقبینش شود، زیرا آن‌ها نمی‌خواهند کودک به خود و یا دیگری آسیبی برساند. از جهتی مراقبین کودک، نمی‌دانند که واکنش درست در برابر بد دهانی کودک چیست. آیا کودک بد دهن را تنبیه کنند؟ آیا به رفتار بد دهانی کودک بی‌توجه باشند؟ حتی ممکن است بارها و بارها در مورد دلایل بد دهانی کودکشان فکر کرده و راهکارهای مختلفی را به کار گرفته باشند. در نهایت بسیاری از والدین در برابر رفتار بد دهانی کودکان احساس سردرگمی و درماندگی می‌کنند.

منظور از بد دهنی کودک چیست؟

بددهانی‌های کودک شامل: فحش دادن، ناسزاگویی، بی‌احترامی کردن، بی‌ادبی کردن، کنایه زدن به همسالان و یا حتی بزرگسالان و اطرافیان است. برخی از کودکان فقط دریک محیط، خانه یا مدرسه و نسبت به برخی از اعضا بد دهنی دارند. اما برخی دیگر از کودکان در همه‌ی محیط ها و تقریباً با همه‌ی اطرافیان بد دهنی می‌کنند.

چرا برخی از کودکان بددهانی می‌کنند؟

بیایید این واقعیت را بپذیریم که کودکان رفتار اطرافیان را می‌بینند و از آن‌ها تقلید می‌کنند. یکی از علت‌های بد دهانی در کودکان حضور افرادی بد دهان در اطراف کودک است. افرادی که با کودک بددهانی نمی‌کنند ولی بددهانی جزو شیوه‌ی ارتباطی آن‌ها با دیگران است. برخی کودکان متوجه معنای رفتار خود نیستند و صرفاً  چون دیگران(به خصوص افراد مهم و تاثیرگذار در زندگی کودک) آن را انجام می‌دهند، آن‌ها هم یاد گرفته و تکرار می‌کنند. مثال: کودکی که در مدرسه حرف زشتی را شنیده است و آن را تکرار می‌کند.

در کودکان کم‌سن‌وسال‌تر، فحش‌ها کلماتی جدید و متفاوت به نظر می‌رسد. کودک با تکرار فحش‌ها گویی پدیده‌ی جدیدی را تجربه می‌کند و ممکن است با شادمانی آن را تکرار کند.

گاهی هم کودک کاملاً متوجه نادرست بودن رفتار خودش است ولی وقتی به رفتارهای اطرافیانش توجه می‌کند، بد دهنی را یک سبک مقابله‌ای می‌بیند که ظاهراً مفید است. با خود چنین می‌اندیشد که من هم می‌توانم از این شیوه‌ی ارتباطی (هر چند غلط) استفاده کنم. مثال: در مدرسه برخی از کودکان با بد دهنی و قلدری از دیگران بهره‌کشی می‌کنند. کودک دیگری که شاهد چنین رفتاری است و احساس ضعیف بودن می‌کند، ممکن است با خود این گونه بیندیشد: اگر من هم همانند دوستم بد دهنی کنم، دیگران مرا جدی می‌گیرند و ترسو و ضعیف نخواهم بود.

همچنین بخوانید: بیش فعالی در کودکان، علائم و راه درمان ADHD کودک

بد دهنی و احساس بی‌ارزشی در کودک

بد دهانی در هر شکل و صورتی یک مفهوم مشترک دارد: تحقیر کردن دیگری و زیر سوال بردن او. برای فهم بددهانی کودکان به جای پرسیدن این سوال «چرا کودکم بد دهانی می‌کند؟» بهتر است بپرسیم «چرا کودکم می‌خواهد دیگری را تحقیر کند؟»

برای پاسخ، چنین شرایطی را برای خودمان تصور کنیم. ما زمانی تحقیر می‌کنیم که تحقیر شویم. بزرگسالانی که دائماً از کودک عیب‌جویی می‌کنند، تحقیر می‌کنند، به آنان فحش و ناسزا می‌دهند، پیام بی‌ارزشی و کافی نبودن را به کودک منتقل می‌کنند. تحمل این پیام برای کودک بسیار دشوار است. کودک با تکرار آنچه که تجربه کرده، تلاش نافرجامی در جهت خلاصی از این احساس  شرم‌آور  می‌کند. با کودک بد دهانی می‌شود پس او هم با دیگران بد دهنی می‌کند.

بد دهنی، پلی بین دنیای تهدیدکننده و فرد تهدیدکننده در کودکان

وقتی کودک جهان و محیط را نا امن ادراک می‌کند؛ جهان برای او تهدیدکننده می‌شود و نمی‌تواند تا حدودی امور را پیش‌بینی کند، احساس ترس و اضطراب می‌کند. در حالی که ظرفیت روانی برای مقابله با چنین شرایطی را ندارد، پس در جهان تهدیدکننده به فردی تهدیدکننده تبدیل می‌شود. یادمان باشد که احساس امنیت در یک رابطه‌ی امن ایجاد می‌شود. رابطه‌ای که کودک در آن دیده، شنیده و درک می‌شود. در لایه‌ی زیرین رفتارهای بی‌ادبانه و گستاخانه و بد دهانی کودک، کودکی تنها و ترسیده است. کودکی که احساس بی‌ارزشی و بی‌کفایتی می‌کند.

این کودک برای اینکه سر پا بماند لازم است کاری کند و بد دهانی همان کار است. اما افسوس که بد دهنی کودک راه درست مقابله با این نا امنی نیست و کودک را بیش از پیش تنها می‌کند. کودک بد دهان توبیخ می‌شود، مجدداً تحقیر و تنبیه می‌شود. سیکل معیوب نا امنی برای کودک تکرار می‌شود و بد دهنی تداوم پیدا می‌کند.

بد دهنی و احساس تنهایی کودک

همه‌ی انسان‌ها نیازمند احساس تعلق به کسی یا چیزی هستند. این‌که بدانند تنها نیستند. وقتی کودکی احساس تنهایی می‌کند از شیوه‌های نادرست جلب توجه افراطی، کسب قدرت و یا انتقام جویی استفاده می‌کند. همه‌ی کودکان به خصوص کودکان کم سن و سال نیازمند توجه هستند. اما وقتی نیاز به توجه به شکل مناسبی پاسخ داده نشود، کودک هر کاری حتی به غلط انجام می‌دهد تا توجه دیگران را جلب کند، تا از این طریق دیده شود و احساس کند به ارتباطی وصل است. ممکن است برخی از کودکان با بد دهنی به دنبال جلب توجه افراطی باشند.

برخی از کودکان با بد دهنی و تحقیر دیگران، احساس قدرت و بالا بودن می‌کنند. شکنندگی و عزت نفس پایین کودک با بد دهانی پوشیده می‌شود. البته که بد دهنی کودک راهی برای انتقام از همه‌ی کسانی است که کودک را خوار کرده‌اند و گاهی نشان‌دهنده‌ی تنفر کودک از دنیای ناامن است. همه‌ی این‌ها برای رسیدن به احساس تعلق و امنیتی است که وجود ندارد. بد دهنی کودک، تلاشی نافرجام در جهت خروج از احساس تنهایی است.

همچنین بخوانید: لجبازی کودکان

با کودک بد دهن چگونه برخورد کنیم؟

• تغییر را از خودمان شروع کنیم. اگر خودمان اهل بد دهنی هستیم پس علت را شناسایی کنیم و رفتارمان را تغییر دهیم. این تغییر هدیه‌ی ارزشمندی است و از چند جهت سودآور است. اول اینکه کودک الگوی مناسبی برای رفتار کردن خواهد داشت. او می‌فهمد که به غیر از بد دهنی روش‌های کارآمد دیگری برای برقراری ارتباط با دیگران وجود دارد. دوم اینکه والدی که علل بد دهنیش را شناسایی کرده و آن‌ها را برطرف کرده است احساس اعتماد به نفس و ارزشمندی می‌کند. از این رو این احساسات را در فضای ارتباطی به کودکش منتقل می‌کند.
• تحقیری که پشت رفتارهای بد دهنی کودک است ما را به مقابله به مثل با کودک وا می‌دارد. اما رفتار درست، صبوری کردن و به مانند کودک رفتار نکردن است. وقتی فردی احساس بی‌ارزشی می‌کند و خود را مستحق رفتار مناسب نمی‌بیند ممکن است به شکل ناخودآگاه رفتارهایی انجام دهد که در نهایت در دنیای واقعی رفتار نامناسب را دریافت کند. پس لازم است بدانیم در برابر رفتار بد دهنی کودک هرچه تحقیرآمیزتر، سرزنش‌کننده‌تر و تنبیه‌کننده‌تر رفتار کنیم، بد دهانی کودک بیشتر ادامه خواهد داشت. به دلیل اینکه او به شکل ناهشیار ما را در چنین شرایطی قرار می‌دهد تا اثبات کند که حق دارد بد دهنی کند؛ زیرا دنیای او دنیای تحقیرکننده‌ای است. اگرچه تحقیر شدن سرشار از احساسات منفی است ولی بهتر است کودک را درک کنیم و با او مقابله به مثل نکنیم.

• وضع قانون‌ برای چنین کودکانی مفید است. قوانین درست که توسط بزرگسالان دلسوز تنظیم شده، محیط پیش‌بینی‌پذیری را برای کودک فراهم می‌کند. از قوانین ابزاری برای تنبیه و تحقیر کودکان استفاده نکنیم.
• به کودکانی که چنین رفتاری دارند، فرصت موفق شدن بدهید. تجربه‌ی موفق شدن در زندگی عملی و احساس خوشایندی که در پی دارد، به کودک اعتماد به نفس می‌دهد.
• به رفتارهای همدلانه و توام با همکاری کودک، موفقیت‌ها و دستاوردهایش توجه مثبت داشته باشید. به او نشان دهید که این بخش از شخصیت او را می‌بینید و درک می‌کنید. تمام شخصیت او در رفتارهای بددهانی خلاصه نشده و وجه‌های مثبت بسیاری در شخصیت او وجود دارد.
• کودکانی که بد دهنی می‌کنند، اغلب فاقد مهارت‌های اجتماعی مناسب هستند. همچنین آن‌ها در بیان احساسات و تنظیم هیجانات دچار مشکل هستند. ایجاد ظرفیت برای تنظیم هیجانات و فراگیری مهارت‌های برقراری ارتباط برای این کودکان بسیار مفید است.
• مهم است بدانیم برای اینکه کودک احساس امنیت کند و جهان را تهدیدکننده نبیند، نسبت به خود احساس ارزشمندی داشته باشد و از ظرفیت‌های لازم برای تنظیم هیجاناتش برخوردار شود، بایستی یک رابطه‌ی امن را تجربه کند. لذا روان‌درمانی بهترین فرصت برای این کودکان است. جایی که دیده می شوند، احساس تعلق پیدا می‌کنند و از درمانگر پاسخی متفاوت از جهان بیرون و سرشار از امنیت دریافت می‌کنند. برای این منظور میتوانید از کلینیک روانشناسی آگاه، نوبت روانشناس کودک بگیرید. اگر ساکن شهر شیراز یا تهران نیستید؛ میتوانید از مشاوره آنلاین استفاده کنید.

اگر ساکن شیراز هستید می‌توانید از کلینیک آگاه، نوبت مشاوره با روانشناس کودک در شیراز دریافت کنید.