اختلال یادگیری چیست؟ انواع اختلالات یادگیری کودک

مشکلات عاطفی

همراه با شروع مدرسه، مشکل یادگیری شان واضح و مشخص است؛ که در یک زمینه ی درسی در مقایسه با هم سن و سالهایشان تفاوت چشم گیری دارند. اما رفته رفته مشکل پیچیده می شود. چرا که ناکامی های متعدد و ممتد در یک یا چند موضوع درسی موجب مردودی آنها می شود و عکس العمل های والدین و معلمان، آنها را از تحصیل دلزده می کند. این ناکامی ها، مشکلات عاطفی را نیز به مشکلاتشان اضافه می کند که موجب کاهش یادگیری در سایر دروس نیز می شود.

من دوست ندارم مدرسه برم. برای چی باید مشق بنویسم یا ریاضی حل کنم. هر چی می نویسم و میخونم بازم نمره هام کم میشه

علاوه بر مشکلات عاطفی و دلسردی نسبت به تحصیل، به دلیل فشارهای روانی زیادی که از سوی والدین یا مدرسه بر آنان وارد می شود اغلب به ناراحتی های جسمانی مانند: مشکلات بینایی، سرگیجه، سردردهای ممتد، دل دردهای متناوب و غیره مبتلا می شوند. کودکان با ناتوانی های خاص یادگیری، کودکانی هستند که در یک یا چند فرایند روانشناختی پایه اختلال دارند. این فرایندها شامل فهم زبان بیانی یا نوشتاری و یا استفاده از آنها می باشد. که موجب عملکرد ناقص برای شنیدن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، هجی کردن یا انجام محاسبات ریاضی می شود.

علت نقص های عملکردی این افراد، اختلال مغزی است. برای تشخیص این اختلال نباید این ناتوانی ها در اثر عواملی مانند معلولیت های ذهنی، بینایی، شنوایی یا حرکتی و اختلالات هیجانی و کمبودهای محیطی، فرهنگی یا اقتصادی به خصوص فقدان آموزش مناسب، رخ داده باشد.

دریافت مشاوره از روانشناس کودک در کلینیک آگاه

اختلال یادگیری خواندن

نسیم دانش آموز دوم دبستانه. دختری باهوش با مهارت های ارتباطی خوب. ریاضی رو به خوبی میفهمه و در درک و فهم مشکلی نداره. اما با وجود اینکه پایه ی دوم دبستانه در خوندن بسیار ضعیفه. به زحمت، با صدای کشیده و لحن یکنواخت و کلمه به کلمه می خونه. به جای اینکه چشم هاش همراه با خوندن حرکت کنه سرش رو حرکت میده. بیشتر، کلمات رو حدس میزنه بدون اینکه با محتوا یا آوای کلمه ارتباطی داشته باشه. کلماتی رو که تازه خونده هنگام خوندن تکرار می کنه. برای نسیم خیلی سخته که ببینه هر چی برای خوندن تلاش می کنه بی فایده است. این ناکامی ها اون رو کم جرات کرده و شدیدا احساس بی لیاقتی میکنه. روز به روز از درس خوندن فاصله می گیره و مشکلات رفتاریش در مدرسه شدت پیدا می کنه و مهارت های اجتماعیش افت می کنه.

خیلی اذیت می شم وقتی می بینم همکلاسی هام به راحتی می تونن بخونن اما من هر چی تلاش می کنم به پای اونها نمی رسم. وقتی سر کلاس روخوانی می کنم همه یه جور عجیب به من نگاه میکنن. چقدر من بی عرضه و احمقم. از همه بیشتر تلاش می کنم اما بازم مردود می شم. دیگه تحمل درس و مدرسه و معلم رو ندارم. حالم از اونها به هم می خوره.

اختلال یادگیری ریاضی

سینا پسری 9 ساله است که در کلاس چهارم تحصیل می کنه. سینا هم عملکرد تحصیلی متناقضی داره. در تمام دروس، هم سطح هم کلاسی هاشه. اما در یادگیری ریاضی ضعف شدیدی داره. با وجود اینکه از اول دبستان هفته ای دو بار آموزش خصوصی می دید باز هم در تکالیف ریاضی مشکلاتی داشت. دیگه از کلاس درس لذت نمی بره و در کلاس آشفته به نظر می رسه.

سینا در خوندن و نوشتن اعداد مشکل داره. محاسبات ریاضی رو نمیتونه انجام بده.عبارت ریاضی رو درک نمیکنه. بعضی از واژه های ریاضی رو نمی تونه نام ببره. مفاهیم ریاضی مثل بزرگتر، کوچکتر رو درک نمکنه. اطلاعات ریاضی مثل جدول ضرب رو نمی تونه به خاطر بسپاره. ادامه و توالی مراحل حل مساله براش مشکله. اعداد رو نمیتونه کپی کنه. علایم ریاضی رو مثل ضرب و تفریق نادیده میگیره. اطلاعات روی نمودار رو متوجه نمیشه. ارزش اعداد رو درک نمیکنه روزهای هفته رو گم میکنه. با مهارت های پولی و دخل و خرج مشکل داره و گذشت زمان رو هم نمی فهمه. برای یادآوری نام ها چهره ها و اماکن مشکل داره. با وجود این نگرانی ها، به کمک آموزش های ویژه تونست کارهاش رو در سطح متوسط انجام بده و با همکاری والدینش به آرامش برسه و از ارتباط با همکلاسی هاش لذت ببره.

دریافت مشاوره تحصیلی

اختلال یادگیری نوشتن

سپهر دانش آموز کلاس اول دبیرستان هست. هوش بالایی داره اما برای نوشتن بسیار کنده و از نوشتن رنج میبره. مهارت های نگارشیش با توجه به سن، ظرفیت هوشی و آموزش هایی که دیده بسیار پایین تره. وقتی که باید متنی رو آماده کنه، شروع کردن براش خیلی دشواره و فقط بر روی صفحه کاغذ خیره باقی می مونه. فقط چند کلمه ای می نویسه و بعد با ناامیدی رها می کنه. با تلاش زیاد فقط چند جمله می نویسه و اون هم با تعداد زیادی لغات اشتباه و خطاهای نقطه گذاری. مادرش برای اینکه ضعف نوشتاری سپهر مانع پیشرفتش نشه، ازسپهر خواست تا افکارش رو بیان کنه تا خودش به جای سپهر اونها رو بنویسه. سپهر بالاخره تونست از عهده ی مقاله هاش بربیاد و کارش رو پیش ببره.

سپهر در پردازش زبان قوی هست اما هماهنگی دیداری-حرکتی ضعیف و پایین تر از متوسطی داره. معمولا کلمات رو معکوس می نویسه و حروف رو جابه جا می کنه. کلمات و حروف رو در نوشتن حذف یا اضاف میکنه. در تنظیم حرکات برای نوشتن و گرفتن مداد مشکل داره. حروف یا بخش های کلمه رو نمی تونه ترکیب کنه. کلمات رو سر هم می نویسه. چپ دسته و در هجی کردن مشکل داره.

عزت نفس آسیب دیده کودکان دارای اختلال یادگیری

کودکان با اختلال یادگیری، علاوه بر مشکلاتی که در یادگیری دارند، در معرض اختلالات هیجانی نیز قرار دارند. شکست ها و ناکامی های پی در پی آنها علی رغم تلاش مضاعفشان برای جبران این نارسایی ها، عزت نفسشان را شدیدا تخریب می سازد. آنها با مشکلاتی چون متفاوت بودن، تنهایی، انزوا، افسردگی و حقارت دست و پنجه نرم می کنند و احساساتی چون شرم، خجالت و خشم را تجربه میکنند. پس، ترجیح می دهند که از روابط دوستانه فاصله بگیرند و در انزوای خود فرو روند یا به برون ریزی احساسات خود و پرخاشگری روی بیاورند. این مشکلات روانشناختی و عزت نفس خدشه دار شده، دیگر زمینه های درسی و روابط اجتماعی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد تا جایی که ممکن است از تحصیل که منبع این ناکامی هاست فاصله بگیرند و از سیستم آموزشی کناره گیری کنند.

همچنین بخوانید: بازی درمانی چیست؟ تکنیک های بازی درمانی کودک

اختلال یادگیری غیرکلامی

میلاد توانایی های کلامی مناسبی داره اما در تکالیف دیداری، فضایی و غیرکلامی (مانند درک هیجانات) مشکل داره. به دلیل عدم درک دیداری-فضایی در ریاضی و هنربسیار ضعیفه. در تعاملاتش به نظر سخت و خشک میاد. در چهره اش از احساس و هیجان اثری نیست. کاملا خشک و بی احساسه و تماس چشمی مناسبی برقرار نمی کنه. بیشتر وقت ها پرحرفی می کنه اما سخت و با تکرار. وسط صحبت دیگران می پره. بدون نوبت حرف می زنه و یا خیلی نزدیک دیگران می ایسته و اونها رو خیلی زیاد لمس می کنه.

به خاطر همین آدم ها از اون دوری می کنن و میلاد به احساس انزوا و غربت و دلتنگی فرو می ره. از این انزوا در مدرسه شدیدا آگاه هست و به همین دلیل عزت نفس خیلی شکننده ای داره. این احساس شکنندگی و طرد شدگی در ارتباطاتش به شدت موج می زنه. دید بسیار منفی ای نسبت به خودش داره که عملکردش رو شدیدا تحت تاثیر قرار میده.

درماندگی افراد با اختلال یادگیری غیر کلامی در روابط اجتماعی

میلاد برای مکالمه با دیگران به راحتی گیج می شه چون نمی تونه معانی مختلف رو با هم ترکیب کنه و به درکش انسجام بده. و وقتی که دستپاچه میشه با چشمایی متعجب زل می زنه و در خیالاتش غرق میشه و در پاسخ به فرد روبروش درموندگی وجودش روپر می کنه. فکر مختل و درهم و برهمش اون رو برانگیخته و مضطرب می کنه و با یک حالت درماندگی از خشم به انفجار می رسه. اون از سهم خودش در مشکلات بین فردیش ناآگاهه. میلاد اغلب اوقات ناراضی وافسرده و مضطرب به نظر می رسه. با اینکه احساس هم سن و سالهاش رو نمی تونه درک کنه و جواب متقابل بده اما می تونه خودش رو با ابراز احساسات بزرگترها انطباق بده. اما همچنان در بیان احساساتش شدیدا مشکل داره.

کودکان با اختلال یادگیری غیرکلامی معمولا خواهان یادگیری رفتارهای اجتماعی مناسب هستند و به آموزش هایی که منجر به بهبودی رفتار اجتماعی می شود، پاسخ مثبت می دهند.

اختلال یادگیری اجتماعی – هیجانی

سوفیا 9 سالشه و در روابط اجتماعی معمولش ناشیانه رفتار می کنه. به نظر می رسه قوانینی رو برای رفتار کردن یاد گرفته ولی اونها رو بسیار تکراری و ماشینی به کار می بره به طوری که معنی شون رو از دست میدن. در روابط، واکنش های هیجانی اندکی نشون میده و جوک ها و اشارات اجتماعی رو به خوبی درک نمی کنه. فقط ظاهرجوک رو می فهمه و از معنی و طنز ناآگاهه. به خاطر اینکه نمی تونه رابطه دو جانبه داشته باشه تعداد کمی دوست داره و در فعالیت ها و بازی های گروهی طرد می شه.

وقتی بچه های هم سن و سالش باهاش صحبت می کنن به نظر می رسه که بی میله و تمایل داره درباره ی علایقش صحبت کنه و از تغییر موضوع صحبت هاش ناتوانه. مشکل مشخص سوفیا برای درک هیجانات دیگران، موجب می شه که به دیگران ضربه بزنه چون از درک احساسات و ناراحتی دیگران و احساس گناه به خاطر آسیبی که وارد کرده ناتوانه. گاهی اوقات خیلی دقیق و صحیح معنای وقایع رو درک می کنه اما این درکش بر جزئیات جانبی و غیر ضروری متمرکزه.

همچنین بخوانید: از وابستگی به استقلال؛ مراحل یادگیری مهارت جدید

هیجانات، زبانی بیگانه

کودکان با اختلال یادگیری اجتماعی- هیجانی در تعاملات گروهی با هم سن و سالهایشان مشکل دارند و حتی در مدت کوتاهی سریعا پریشان می شوند. به ندرت می توانند با کسی دوست شوند. آنها در خواندن زبان بدن، تظاهرات چهره ای و لحن صدای افراد نا موفق اند. که مانعی بزرگ برای درک خواست، تمایلات، احساسات و در نتیجه ارتباط با دیگران است. با این وجود ممکن است بتوانند با بزرگسالان از طریق منطقشان ارتباط برقرار کنند اما از ارتباط با هم سن هایشان ناتوانند. دنیای هیجانت را فقط از طریق تفکر و منطق می شناسند. احساسات برایشان به مانند یک زبان بیگانه است.

تنها هنگامی احساساتشان را متوجه می شوند که به آستانه انفجار رسیده باشند. انزوای اجتماعی شان موجب محرومیت رشد اجتماعی می شود که مشکلاتشان را وخیم تر و عمیق تر می سازد. دنیا برای آنها بی رحم، غیرقابل پیش بینی و پیچیده است. بدون تردید مشکلات این کودکان در مراحل اولیه زندگی آشکار می شود. یعنی از هنگامی که تعامل با دیگران را آغاز می کنند.

توصیه هایی به والدین کودکان دارای اختلال یادگیری

تمام کودکان با اختلال یادگیری، به دلیل ناکامی های پی در پی و عزت نفس شکننده شان نیاز به حمایت و تشویق دارند. نیاز دارند به جای ایراد گرفتن و نصیحت و سرزنش، کوچکترین پیشرفتشان مورد تشویق قرار بگیرد. اوقاتی را برای شوخی و بازی با کودک فراهم کنید. او را تشویق کنید تا درباره خودش، احساساتش و چیزهای مورد علاقه اش صحبت کند. با سپردن برخی مسئولیت ها به کودک، اعتماد به نفسش را تقویت کنید. همچنین کمک کنید تا فرزند شما با یک روانشناس خوب ارتباط موثر بگیرد.