تحلیل روانشناختی فیلم “Loveable”

فیلم «دوست‌داشتنی» اثر کارگردان نروژی، لیلیا اینگولفسدوتیر، درامی اثرگذار است که در جشنوارۀ فیلم کارلووی‌واری قلب تماشاگران را به دست آورد و برندۀ پنج جایزه از جمله جایزۀ بهترین بازیگر زن برای «هلگا گورن» شد.

فیلم Loveable، مفاهیم روانشناختی مهمی را به تصویر می‌کشد. هلگا گورن در نقش ماریا در طول سفر بررسی خشمش، ما را با خود همراه می‌کند. ما همراه با ماریا، اوج و فرودهای احساسی‌اش را با تمام پیچیدگی‌هایشان تجربه می‌کنیم.

فیلم «دوست‌داشتنی» مسئلۀ طلاق و جدایی را به شکلی ساده و قابل فهم روشن می‌کند و به موضوعاتی می‌پردازد که بسیاری از ما در زندگی‌مان به شکلی تجربه‌اش کرده‌ایم.  فیلم Loveable با حساسیت و بصیرت، مسیر شفابخش یک زن به سوی عشق به خود را به تصویر می‌کشد.

خلاصۀ داستان فیلم “Loveable”

ماریا با دو فرزند که حاصل ازدواج شکست‌خوردۀ قبلی‌اش هستند، با مردی مهربان، خوش‌تیپ و کاریزماتیک آشنا می‌شود. او پس از یک پیگیری طولانی‌مدت، با مرد وارد رابطه می‌شود و تصمیم می‌گیرد بار دیگر به عشق تکیه کند. سپس داستان واقعاً شروع می‌شود:

حالا ماریای 40 ساله، همسر، مادر و زن شاغلی است که برای بزرگ کردن چهار فرزندش و مقابله با چالش‌های شغلی، سخت تلاش می‌کند؛ در حالی‌که همسر دومش، زیگموند، دائماً در سفر است. ازدواجشان به‌تدریج زیر بار خواسته‌های متقابلشان از هم، له می‌شود و علی‌رغم تلاش‌های ماریا برای حفظ رابطه‌شان، زیگموند اعلام می‌کند که می‌خواهد از او جدا شود. ماریا مجبور می‌شود با بدترین ترس‌هایش روبه‌رو شود.

سفر درونی ماریا

فیلم زمانی شروع می‌شود که نگاه ماریا و زیگموند در یک مهمانی شلوغ به هم می‌افتد. مثل تمام رابطه‌ها، رابطۀ ماریا با شور و شوق زیای شروع می‌شود. اما بعد از چند سال شور و شوق اولیه، رابطه جای خودش را به منطق و چالش‌های زندگی روزمره می‌دهد. ماریا و همسرش بر سر مسائل مختلف دعوا می‌کنند و این، هر دویشان را ناامید و خسته می‌کند. 

کار به جدایی می‌رسد و سفر درونی ماریا شروع می‌شود. با کمک درمانگر، ماریا به دنبال سهمش در این جدایی می‌گردد. در طول این سفر درونی که دردناک هم هست، ماریا متوجه می‌شود بخشی از او نمی‌تواند محبت و عشق همسر یا دوستانش را بپذیرد. ماریا می‌فهمد نمی‌تواند خودش را دوست داشته باشد؛ در نتیجه به دیگران نیز اجازه نمی‌دهد دوستش بدارند. 

ماریا در سفر درونی‌اش می‌فهمد مسیر دوست داشتن دیگران از درون شروع می‌شود.

نقش مادر در دوست‌داشتنی دیدن خود

مطابق با نظریات کلاین، مادر، آیینۀ روان ما در دوران نوزادی است. وقتی مادر احساساتمان را بازتاب می‌دهد، خودمان و نیازهایمان را می‌شناسیم. مادر است که احساساتمان را به ما بازتاب می‌دهد.

از طرف دیگر، مادر با ارضای نیازهای جسمی و روانی ما به زنده ماندن‌مان کمک می‌کند؛ اما اگر مادر به شکل بهینه و متناسب با ظرفیت روانی کودکانه‌مان، ناکام‌مان نکند احساسات منفی زیادی تجربه می‌کنیم. یکی این احساسات، احساس دوست‌نداشتنی بودن است.

به عبارت دیگر ما با درونی کردن احساسات مادر نسبت به خود، یاد می‌گیریم که با ارزش و دوست داشتنی هستیم و در روابط دیگر نیز می‌توانیم دیگران را دوست بداریم و اجازه دهیم دوستمان داشته باشند.

مادر ماریا، او را موجودی از خود راضی می‌بیند که دیگران باید به او خدمت کنند. او با نادیده گرفتن محبت‌های ماریا به او یاد می‌دهد عشق دیگران را نبیند. 

تعارض‌های درونی ماریا

در طول فیلم ما احساسات متعارض بی‌شماری را در ماریا می‌بینیم: خشم، ناامیدی و عشق و فروپاشی‌های گاه و بیگاهش را.

همۀ ما مانند ماریا احساسات متعارضی را نسبت به کسانی که دوستشان داریم تجربه می‌کنیم. محال است کسی را عمیقا دوست بداری اما نسبت به او خشمگین نشوی.

ماریا طیف کاملی از احساسات را تجربه می کند. ما با چالش‌های او همدردی می‌کنیم، با این حال می‌بینیم که چگونه رفتارش بر دیگران تأثیر می گذارد. ماریا در اتاق درمان می‌فهمد زیراحساسات متعارض خشم وعشق، آسیب‌های عمیق‌تری نهفته است.

در نهایت این فیلم به ما کمک می‌کند بفهمیم هیچ شخصیتی تک‌بعدی نیست. ماریا و زیگموند مثل همه ما یکدیگر را دوست دارند اما نمی‌توانند زخم‌های دیگری را به‌تنهایی برطرف کنند. گاهی اوقات کمک گرفتن از یک روان‌درمانگر می‌تواند کمک زیادی بکند.

در آغوش گرفتن نقص

فیلم Loveable موضوع پیچیدۀ پذیرش خود را نیز بررسی می‌کند. تنها با درک خود وشفقت به خود می‌توانیم صمیمیت واقعی با دیگران را تجربه کنیم.  

علاوه بر این، فیلم «دوست‌داشتنی»، ازدواج و فرزندپروری را با واقع‌گرایی صادقانه‌ای به تصویر می‌کشد. کار، کودکان و کنار آمدن با چالش‌های زندگی روزانه می‌تواند هر عشق پرشوری را به مرور زمان به چالش بکشد. با سرد شدن احساسات و فروکش کردن اشتیاق اولیه، زخم‌های گذشتۀ ما بیدار می‌شوند و بر رابطه‌مان تاثیر می‌گذارند.

خشم ماریا ناشی از آسیب‌های عمیق‌تر اوست. درد او با تعادل بین کار، خانواده و رفاه روانی طنین‌انداز می‌شود. در نتیجه احساساتی را که اغلب غیرمنطقی به نظر می‌رسند قابل درک می‌کند.  

از طرف دیگر جامعه وانمود می‌کند مادران باید به تنهایی و با از خود گذشتگی مادری کنند. با این حال، زنان هم انسان هستند و لیاقت این را دارند که با صبر و آرامش با تغییرات جدید زندگی‌شان کنار بیایند. فیلم دوست‌داشتنی، چالش‌های زندگی زنان در جامعه را به خوبی نشان داده است.

از همه مهم‌تر، درمان برای ماریا شفابخش و دگرگون‌کننده است. جایی که او خودش را سرزنش می‌کند، درمانگر او را درک می‌کند و از ماریا مراقبت می‌کند. در نتیجۀ معتبر کردن احساسات دشوار ماریا و الگوبرداری از شفقت و مراقبت درمانگر، شفا آرام آرام ریشه می‌گیرد.

فیلم Loveable به ما نشان می‌دهد می‌توان با در آغوش گرفتن نقص‌های خود و دیگران، ارتباط را بهبود داد و رشد کرد.

تحلیل دیالوگ ماندگار فیلم دوست داشتنی

در انتهای فیلم ماریا در دلش با زیگموند حرف می‌زند: «برای من سخته عشقی که به من میدی رو بپذیرم. ازش می‌ترسم. اگه بذارم بغلم کنی فکر می‌کنم یه روز تنهام می‌ذاری.»

شاید این جملات در رابطه با شریک زندگی یا معشوق‌تان از ذهنتان گذشته باشد. چرا نمی‌توانیم آغوش عشق دیگری را بپذیریم؟ شاید در زمان‌هایی دور، در تمنای آغوش والدی بوده‌ایم که بعد از اینکه ما را با طعم خوش آغوشش آشنا کرد، دیگر در آغوش‌مان نگرفت.

قصد ندارم والدینمان را به خاطر اینکه والد بوده‌اند سرزنش کنم. بیایید از نگاه عمیق‌تری به مسئله نگاه کنیم.

 وقتی به دنیا می‌آییم با موجی از نیازها روبه‌رو می‌شویم. انتظار می‌رود مادر یا مراقب اولیه‌مان نیازهایمان را ارضا کند؛ اما مادر هم مانند همۀ ما انسان است و نیازها و تعارضات و مشکلات خودش را دارد. در نتیجه نمی‌تواند همیشه ما را به شکل کامل ارضا کند و ما ناکامی را تجربه می‌کنیم. وقتی بزرگتر می‌شویم مادر (و در نتیجه، دیگران) را موجودی می‌بینیم که هم خوب هستند و هم بد. گاهی ما را ناکام می‌کنند اما بیشتر اوقات کنارمان هستند و به ما توجه می‌کنند.

اگر این ناکامی خیلی شدید باشد و نتوانیم تحملش کنیم آسیب می‌بینیم و به لحاظ روانی درد می‌کشیم. در نتیجه نمی‌توانیم مادر (و دیگران) را موجودی خوب و بد در نظر بگیریم. در این زمان مادر موجود بدی است که به ما آسیب زده. خاطره‌های ناکام شدن‌های مکرر در کودکی به بزرگسالی می‌آیند، تکرار می‌شوند و اجازه نمی‌دهند محبت دیگران را قبول کنیم. چون بخشی از ما هنوز بر این باور است که این آدم هم تو را تنها می‌گذارد. مراقب باش.

به همین دلیل ماریا از عشق همسرش می‌ترسد. چون زمانی که عشق مادرش را طلب کرده کسی نبوده تا جوابش را بدهد.

جمع‌بندی

Loveable یک درام عمیقاً تأثیرگذار است. این فیلم به طرز ماهرانه‌ای زمینه‌های احساسی پیچیده را به تصویر می‌کشد و داستانی هوشمندانه را روایت می‌کند که نواقص طبیعی زندگی را نشان می‌دهند؛ همچنین نقص‌هایی که می‌توان برای بهبودشان کوشید.

فیلم «دوست‌داشتنی» ازدواج، پدر و مادر شدن و مشکلات روانشناختی را با همدلی به واقعیت نزدیک می‌کند. این فیلم نشان می‌دهد روابط نیازمند کار و تلاش مداوم هستند؛ زیرا هیچ کس کامل نیست.

در نهایت به ما اطمینان خاطر می‌دهد که شفا از درون شروع می‌شود: با شفقت به خود و دوست داشتن خود به همان شکلی که از دیگران توقع داریم دوستمان بدارند.