اضطراب اختگی چگونه به زندگی ما مربوط می‌شود؟

اضطراب اختگی یک مفهوم روانکاوانه است. زیگموند فروید اضطراب اختگی را به این شکل تعریف کرد: ترس هشیار یا ناهشیار کودک از دست دادن یا آسیب شدید به تمام یا بخشی از اندام‌های جنسی‌اش برای تنبیه وجود میل جنسی درکودک.

فروید تصور می‌کرد پسرها به شکل ناهشیار نسبت به مادر تمایلات جنسی دارند و پدر را به عنوان رقیب جدی برای داشتن مادر در نظر می‌گیرند. عمیقا دوست دارند پدر را نابود کنند تا تنها کسی باشند که مادر دوستشان دارد.

اما پسر می‌داند که توانایی رقابت با موجود قدرتمندی مانند پدرش را ندارد. از طرف دیگر احساسات متعارضی نسبت به پدرش تجربه می‌کند. پدر رقیبی است که کودک دوستش دارد اما باید به شکلی از میدان رقابت به در شود.

چه زمانی به وجود می‌آید؟

اگرچه فروید اضطراب اختگی را به عنوان یک تجربه جهانی بشری در نظر می‌گرفت، مطالعات تجربی کمی در مورد این موضوع انجام شده است. طبق نگاه فروید بین سنین 3 تا 5 سالگی شروع می‌شود و در مرحله فالیک رشد روانی-جنسی ایجاد شده و تا پایان عمر ادامه دارد.

به گفته فروید، کودک درک می‌کند که تفاوت‌هایی میان آلت تناسلی او و مادرش وجود دارد. تصور می‌کند مادر حتما کار اشتباهی کرده و برای تنبیه، آلت تناسلی‌اش را بریده‌اند. در نتیجه مضطرب می‌شود که اگر کار اشتباهی کند سرنوشت او هم مانند مادرش خواهد شد. پدر موجود قدرتمندی است، از طرف دیگر مادرش را هم دوست دارد پس حتما او را برای داشتن میل جنسی تنبیه خواهد کرد. اینجا است که عقده ادیپ و در نتیجه اضطراب اخته شدن شکل می‌گیرد.

اگرچه این اضطراب معمولاً با مردان مرتبط است. اما تصور می‌شود که اضطراب اختگی در مرد و زن به روش‌های متفاوتی تجربه می‌شود.

اضطراب اختگی در زنان

اضطراب اخته شدن در زنان، حسادت نسبت به آلت تناسلی مردانه (رشک آلت) است. فروید تصور می‌کرد دخترها به کسانی که آلت تناسلی دارند (عمدتاً به پدرانشان) حسادت می‌کنند، زیرا آلت تناسلی آن‌ها از آن‌ها گرفته شده است. آن‌ها فکر می‌کنند که از قبل اخته شده‌اند. دختر به صورت ناهشیار آرزو دارد که آلت تناسلی مردانه داشته باشد.

فروید معتقد بود در مرحله فالیک، دختران جوان از مادر خود فاصله می‌گیرند و در عوض به پدران خود حسادت می‌کنند و این حسادت را با ابراز عشق و علاقه به پدران خود نشان می‌دهند و می‌خواهند او را به دست بیاورند.

معنای دیگر اضطراب اختگی

اضطراب اختگی با ترس از دست دادن قدرت جنسی یا تسلط جنسی مرتبط است. اما معنای دیگری هم دارد. اضطراب اختگی عبارت است از ترس غیرمنطقی از اینکه شخصی بر خلاف میل شما، شما را تحت تسلط خود درآورد.

اضطراب اختگی همچنین به اخته شدن به صورت نمادین اشاره دارد. در معنای استعاری، اضطراب اختگی یعنی: احساس بی‌اهمیت بودن.

اضطراب اختگی نمادین به ترس از تحقیر، تسلط یا بی‌اهمیت شدن اشاره دارد. معمولاً یک ترس غیرمنطقی که در آن فرد برای حفظ غرور خود دست به هر کاری می‌زند و یا چیزهای بی‌اهمیت را تحقیرکننده می‌داند. اضطرابش را سرکوب می‌کند و به خود آسیب می‌زند.

اضطراب اخته شدن چه عواقبی دارد؟

اضطراب اخته شدن می‌تواند برای فرد کاملاً طاقت‌فرسا باشد و جنبه‌های دیگر زندگی‌اش را تحت تاثیر قرار دهد. اگرچه تجربه درجات متفاوتی از اضطراب نرمال است اما مردان جوانی که در کودکی خود بیشترین خطر را از طرف پدر احساس می‌کردند، اضطراب را به شکل مزمن تجربه می‌کنند. اضطراب اخته شدن می‌تواند باعث شود که فرد تصور کند کنترلی بر زندگی‌اش ندارد و احساس ناتوانی و درماندگی کند.

احساس ناتوانی برای سلامت روان فرد مضراست. اضطراب اختگی در مردان تهدیدی برای از دست دادن عزت نفس و احساس قدرت مردانه است.

یکی از مهم‌ترین پیامد اضطراب اختگی این است که فرد تشخیص نمی‌دهد تمایلات جنسی او باعث پریشانی عاطفی او شده است. از طرف دیگر این اضطراب باعث اختلال در عملکرد جنسی فرد می‌شود. زیربنای برخی ناتوانی‌های جنسی اضطراب اختگی است و منجر به احساس حقارت و شرم در مردان می‌شود.

بین اضطراب اخته شدن و ترس از مرگ ارتباط وجود دارد.

نظر بقیه روانکاوان در باره‌ی اضطراب اختگی

کارن هورنای با نظر فروید درباره اضطراب اختگی دختر مخالف بود. فروید می‌گفت زنان به دلیل حسادت آلت تناسلی مردانه، سوپرایگوی ضعیفی پرورش می‌دهند؛ در نتیجه کمتر از مردان اخلاقی عمل می‌کنند. هورنای ثابت کرد که سوپرایگوی زنان به اندازه مردان قدرتمند است و اضطراب اختگی زنان با تولد اولین فرزندش به شکل کامل برطرف می‌شود.

فرنسی نیز در ابتدا ایده اختگی را به معنای از دست دادن آلت تناسلی پذیرفت. اما بعداً اختگی را بازنمایی روانشناختی آسیب به خودشیفتگی یا آسیب واقعی به بدن معرفی کرد. او معتقد بود که تجربه مداوم احساس حقارت فرد را به شکل نمادین اخته می‌کند. با هر تجربه تحقیر، فرد بخشی از خود یا حتی کل خود را از دست می‌دهد.

اگرچه فروید اختگی را یکی از دو اضطراب اصلی زندگی انسان می‌دانست، اما در نوشته‌های روانکاوانه معاصر، عقده اختگی نسبتاً نادیده گرفته شده است و در ارائه موارد بالینی به اندازه کافی مورد بحث قرار نمی‌گیرد.