منطقه امن در روانشناسی چیست؟ چگونه از منطقه امن خود خارج شویم

زمانی که در منطقه‌ی امن خود هستیم، احساس امنیت می‌کنیم. استرس و اضطرابی تجربه نمی‌کنیم و از این بابت احساس آرامش داریم. ممکن است از هر کاری که باعث شود از منطقه امن‌مان خارج شویم اجتناب کنیم. از خودمان می‌پرسیم چرا باید کاری را انجام بدهم که باعث شود مضطرب شوم و کنترل اوضاع از دستم خارج شود؟

اما باید بدانیم هر چقدر در منطقه امن‌مان باقی بمانیم، فرصت‌های بیشتری را از دست می‌دهیم. فرصت‌هایی که باعث رشد و پیشرفت ما می‌شوند. برای اینکه بتوانیم از منطقه امن‌مان خارج شویم لازم است اراده‌ای قوی داشته باشیم. بتوانیم با وجود آنکه ترسیده‌ایم ادامه دهیم. در این مقاله قصد داریم بررسی کنیم منطقه امن در روانشناسی چیست؟ چرا نمی‌توانیم به راحتی از منطقه امن‌مان خارج شویم؟ چه قدم‌هایی می‌توانیم برداریم که از منطقه امن‌مان خارج شویم تا بتوانیم رشد کنیم.

منطقه امن در روانشناسی چیست؟

منطقه امن یک حالت روانی است که فرد در آن احساس خطر نمی‌کند. زمانی که در منطقه امن‌مان هستیم احساس امنیت می‌کنیم چون به چالش کشیده نمی‌شویم. فقط فعالیت‌هایی را انجام می‌دهیم که احساس می‌کنیم بر آن‌ها کنترل داریم. ریسک نمی‌کنیم و کارهای‌مان را مثل همیشه انجام می‌دهیم. می‌ترسیم، می‌ترسیم از تغییرات. از اینکه نتوانیم پیش‌بینی کنیم چه پیش می‌آید. عدم اطمینان باعث می‌شود احساس ناامنی کنیم.

ترس همیشه وجود دارد، نمی‌توانیم ادعا کنیم زمانی می‌رسد که از هیچ چیزی قرار نیست بترسیم. تنها راه غلبه بر ترس، روبه‌رو شدن با آن است. برای اینکه رشد کنیم، لازم است از منطقه امن خود خارج شویم. می‌دانیم باید تغییری ایجاد کنیم اما شجاعت انجام آن را نداریم.  می‌دانیم شغلمان را دوست نداریم ولی حاضر نیستیم از کارمان جدا شویم و شغل مورد علاقه‌مان را انجام دهیم.

عبور از منطقه امن به منطقه رشد

همانطور که قبلا اشاره شد، در منطقه امن احساس امنیت و کنترل می‌کنیم. ما می‌دانیم باید چه کاری انجام دهیم و چه انتظاری داشته باشیم. با این حال هیچ رشد یا یادگیری در اینجا رخ نمی‌دهد.                                                                                     برای یادگیری باید از منطقه امن خود خارج شویم و وارد منطقه ترس شویم. این منطقه برای ما ناخوشایند است. نمی‌دانیم چه اتفاقی در انتظارمان است. این بخش از مسیر یادگیری، چالش برانگیزترین بخش است. اگر بتوانیم ترس را تحمل کنیم و شجاع باشیم ، وارد منطقه یادگیری می‌شویم. در اینجا می‌توانیم مهارت های جدیدی کسب کنیم.

اگر به اندازه‌ی کافی در این منطقه بمانیم، وارد منطقه رشد می‌شویم. در این منطقه، مهارت‌ها و توانایی‌های جدیدی به دست می‌آوریم. احساس خودکنترلی و اعتماد به نفس می‌کنیم و با چالش‌ها به شکل موثرتری برخورد می‌کنیم. به عبارتی رشد می‌کنیم.

چرا خارج شدن از منطقه امن برای‌مان سخت است؟

گاهی پیش می‌آید که انگیزه‌ی کافی برای خارج شدن از منطقه امن‌مان را نداریم. در ادامه به دلایلی اشاره می‌شود که باعث می‌شوند در منطقه امن مان باقی بمانیم.

• ترس و عدم اطمینان: وقتی در منطقه امن‌مان هستیم ، همه چیز را می‌توانیم پیش‌بینی کنیم. ما دوست داریم برای هر اتفاقی آماده باشیم. اتفاقات غیرمنتظره برایمان ناخوشایند هستند.
• وسوسه راحتی: ممکن است دلمان بخواهد از منطقه امن‌مان خارج شویم اما امنیت و راحتی ماندن در منطقه امن‌مان گول‌زننده است. طبیعی است که دوست نداشته باشیم مضطرب شویم. اما گاهی فراموش می‌کنیم رشد راحت نیست. رشد با درد همراه است. حواسمان نیست اگر جرأت نداشته باشیم و از منطقه امن‌مان خارج نشویم چه فرصت‌هایی را از دست می‌دهیم.

• نگرش ثابت: وقتی در مورد خودمان و توانایی‌هایمان نگرشی ثابت داریم مثل اینکه «من از عهده‌ی انجام آن کار بر نمی‌آیم» مدام از این نگرش به عنوان بهانه‌ای برای ماندن در منطقه امن‌مان استفاده می‌کنیم.
• عادت‌های ثابت: گاهی تغییر دادن رفتارهایمان سخت است چون تبدیل به عادت شده‌اند. برای ما انجام دادن رفتارهایی که عادت شده‌اند راحت‌تر است. این که از مسیر همیشگی به محل کارمان برویم یا مثل همیشه ساعت مشخصی بخوابیم و بیدار شویم، خیلی راحت‌تر است تا تصمیم بگیریم متفاوت از قبل انجامشان بدهیم.

چگونه از منطقه امن خود خارج شویم؟

بر اساس قانون یرکز–دادسون ، مقداری اضطراب یا فشار باعث می‌شود عملکردمان بهتر شود. اما اگر اضطراب خیلی زیاد باشد اثر معکوس دارد. باعث می‌شود بیش از پیش در منطقه امن‌مان فرو رویم و در این صورت خارج شدن از آن سخت‌تر خواهد بود. بهترین راه برای اینکه از منطقه امن‌مان خارج شویم این است که آرام آرام فعالیت‌های جدیدی انجام دهیم یا اینکه کارهای قبلی را به شیوه‌ای جدید انجام دهیم.

علاوه بر افزایش عملکرد، خارج شدن از منطقه امن باعث می‌شود پتانسیل واقعی خود را کشف کنیم، به اهدافمان دست پیدا کنیم، رشد کنیم و زندگی پربارتری داشته باشیم. در ادامه به راه حل‌هایی برای خارج شدن از فضای امن‌مان اشاره می شود از جمله: 

• کاری که همیشه می‌خواسته‌اید را انجام دهید: ممکن است لیستی از کارهایی داشته باشید که همیشه دوست داشته‌اید انجامشان بدهید، اما تا به حال به سراغشان نرفته‌اید. برای خودتان چالش ایجاد کنید و یکی از آن‌ها را انجام دهید. این کار می‌تواند یادگیری یک ساز باشد یا یادگیری یک زبان جدید.
• ورزش کنید: برای خودتان چالشی در حوزه‌ی تناسب اندام ایجاد کنید؛ مثلا 30 روز دویدن یا 30 روز دوچرخه‌سواری. چالش‌های تناسب اندام نه‌تنها به ما کمک می‌کند از منطقه امن‌مان خارج شویم بلکه به سلامت جسمانی‌مان هم کمک می‌کند. تمرین منظم اثر استرس بر بدن را کاهش می‌دهد و سطح اضطراب را کم می‌کند. این امر به ما کمک می‌کند راحت‌تر از منطقه امن‌مان خارج شویم، زیرا یکی از موانع خروج از آن احساس اضطراب است.
• کارهای قبلی را به شیوه‌ی تازه‌ای انجام دهید: سعی کنید در روتین خود تغییری ایجاد کنید. اگر همیشه تا محل کارتان با ماشین شخصی می‌روید، سعی کنید یک روز با وسایل نقلیه‌ی عمومی یا با دوچرخه بروید. اگر همیشه در خانه درس می‌خوانید، درس خواندن در کتابخانه را هم امتحان کنید.
• با ترس‌هایتان روبه‌رو شوید: وقتی به خاطر ترس، در منطقه امن‌مان باقی بمانیم چیزی یاد نمی‌گیریم. تجربه‌ی جدیدی هم کسب نمی‌کنیم. در همان نقطه‌ای که هستیم باقی می‌مانیم. ترس مانع از این می‌شود که بزرگتر شویم و رشد کنیم. برای اینکه بتوانیم از منطقه امن‌مان خارج شویم باید شجاع باشیم. شجاعت به معنای نترسیدن نیست، شجاعت با ترس ادامه دادن است. ترسی که باعث می‌شود در منطقه امن‌تان بمانید را انتخاب کنید و همان کار را انجام دهید. از صحبت کردن در جمع می‌ترسید؟ سعی کنید از صحبت در جمع‌های کوچک شروع کنید.

• سفر بروید : سفر کردن یکی از بهترین راه‌ها برای خارج شدن از منطقه امن‌مان است. برای تعطیلات مقصد جدیدی را انتخاب کنید. سفر به جایی که قبلا نرفته‌اید می‌تواند برایتان چالش‌برانگیز باشد. 

خروج از منطقه‌ی امن ، چه مزیت‌هایی دارد؟

در ادامه به مزیت‌های خروج از منطقه امن اشاره می‌کنیم.                                                                                                  

• افزایش تاب‌آوری: تاب‌آوری مهارتی است که می‌توانیم آن را یاد بگیریم. هر چه بیشتر از منطقه امن‌مان خارج شویم و با چالش‌های آن مواجه شویم، تاب‌آورتر می‌شویم. وقتی در موقعیت‌های ناآشنایی قرار می‌گیریم که شناختی از آن‌ها نداریم و نمی‌دانیم قرار است چه اتفاقی بیفتد اما آن‌ها را تاب می‌آوریم، قدرت ذهنی‌مان بیشتر می‌شود و به ما کمک می‌کند آسانتر از پس موانع و مشکلات زندگی برآییم. تاب‌آوری افراد را توانمند می‌سازد تا با سختی‌ها و ناملایمات زندگی روبه‌رو شوند، آسیب کمتری ببینند و حتی از این موقعیت برای رشد استفاده کنند. شما قرار است در طول زندگی‌تان با تغییراتی مواجهه شوید، بهتر است مهارت‌هایی را یاد بگیرید که بتوانید این موقعیت ها را مدیریت کنید.
• خودشکوفایی: ما نیاز داریم توانمندی و پتانسیل بالقوه خود را بالفعل کنیم. اگر در منطقه امن‌تان بمانید، هیچوقت متوجه نمی‌شوید چه کارهایی می‌توانستید انجام دهید. به خاطر ترس فرصت رشد و خودشکوفایی را از خودتان نگیرید.
• افزایش اعتماد به نفس: ماندن در منطقه امن‌تان باعث می شود به خودتان و توانمندی‌هایتان اعتماد نکنید. هر چقدر بیشتر با ترس هایتان روبه‌رو شوید و آن‌ها را به بوته آزمون بگذارید، اعتماد به نفس شما بیشتر خواهد شد.
• یادگیری مهارت‌های جدید: تا زمانی که در منطقه امن‌مان باقی بمانیم، کارها را به همان روش قبلی انجام می‌دهیم. نه رشدی اتفاق می‌افتد و نه کار جدیدی یاد می‌گیریم. اما زمانی که از منطقه امن‌مان خارج می‎شویم، فرصت یادگیری و رشد را برای خودمان ایجاد می‌کنیم.

دریافت مشاوره فردی از روانشناس فردی کلینیک آگاه

مراحل خارج شدن از منطقه امن

چند مرحله وجود دارد که باعث می‌شود راحت تر از منطقه امن‌تان خارج شوید.

• منطقه امن‌تان را بررسی کنید: از خودتان بپرسید بودن در منطقه امن چه احساسی در شما ایجاد می‌کند. تمام جوانب مثبت و منفی آن را یادداشت کنید. سپس به این فکر کنید که اگر از منطقه امن‌تان خارج شوید، قرار است چه چیزهایی را تجربه کنید. به اهداف، آرزوها و یا همه چیز‌هایی که دوست دارید تجربه کنید فکر کنید. نوشتن به شما کمک می‌کند در مورد هیجانات خود بینش کسب کنید و انگیزه خارج شدن از منطقه امن‌تان را پیدا می‌کنید.
• برای خود اهدافی تعیین کنید: اهداف خود را یادداشت کنید. به این فکر کنید هر هدف چطور باعث رشد شما می‌شود. تعیین اهداف به شما احساس جهت‌گیری می‌دهد و به شما کمک می‌کند تصویری از آنچه می‌خواهید داشته باشید ایجاد کنید.
• اقدام کنید : خارج شدن از منطقه امن ممکن است دشوار به نظر برسد. نشخوار فکری و نگرانی در مورد آنچه قرار است در آینده پیش آید ممکن است باعث شود در منطقه امن‌تان بمانید. کافی است یک قدم بردارید. منتظر زمان مناسب نباشید. هیچ زمان مناسبی برای شروع وجود ندارد. هر قدم شما موجب پیشرفتتان خواهد شد.
• نگرش ذهنی مثبت: زمانی که قصد خارج شدن از منطقه امن‌تان را دارید، داشتن نگرش ذهنی مثبت حیاتی است. نگرش ذهنی مثبت به این معناست که در مواجهه با موقعیت و چالش‌های زندگی خوش‌بین باشید. زمانی که شکست می‌خورید، خودتان را سرزنش نکنید. شکست هم بخشی از مسیر است. چالش‌ها را به عنوان فرصتی برای رشد در نظر بگیرید و به شکست‌ها به عنوان فرصتی برای یادگیری نگاه کنید. باورهای منفی‌تان را به چالش بکشید.
• موفقیت‌های خود را جشن بگیرید: فرقی نمی‌کند تغییری که ایجاد کرده‌اید بزرگ است یا کوچک. تلاش کنید موفقیت های خود را ببینید و آن ها را جشن بگیرید.

ما در مورد اهمیت خروج از منطقه امن صحبت کردیم. برای آنکه رشد کنیم مقداری مضطرب خواهیم شد. گاهی حس می‌کنیم روی هیچ چیزی کنترل نداریم. اما اگر ادامه دهیم هر بار منطقه امن‌مان بزرگتر می‌شود. چون ما کارهای بیشتری انجام داده‌ایم.

گاهی اوقات برای‌مان دشوار است به تنهایی از این مسیر بگذریم چون ممکن است بینش صحیحی از موقعیت و رفتار‌مان نداشته باشیم. یا نیاز به راهنمایی داریم که وقتی ترسیده‌ایم به ما قوت قلب بدهد که راهمان درست است، که ترس بخشی از مسیر رسیدن به اهدافمان است. یادمان باشد در هر مرحله از این مسیر می‌توانیم از مشاور و روانشناس کمک بگیریم. مجبور نیستیم این مسیر پر پیچ و خم را تنهایی طی کنیم. برای همین میتوانید روی رواندرمانگران کلینیک روانشناسی آگاه حساب کنید.

منابع:

https://www.betterup.com/blog/comfort-zone

https://positivepsychology.com/comfort-zone/#quotes