تفاوت دلبستگی و وابستگی چیست و بروز آن در رابطه (علائم وابستگی)
تفاوت دلبستگی و وابستگی زیاد است. وقتی شما دارای یک دلبستگی ایمن باشید، رابطه باعث رشد و بالندگی شماست و شما احساس آسودگی، امنیت، اعتماد، درک متقابل و در کل احساس رضایت می‌کنید؛ در حالی که وابستگی موجب خمودگی، رکود و درجا زدن می‌شود. وابستگی از یک «منِ ناایمن» سخن می‌گوید؛ اما دلبستگی از یک «منِ ایمن». وقتی صحبت از وابستگی ناسالم می‌شود، در واقع به نوعی از دلبستگی ناایمن اشاره شده است.
خصوصیات افراد وابسته
- کمک‌خواهی مداوم از دیگران
- اطمینان‌طلبی برای انجام هرکاری
- ناتوانی در تنها سفر کردن، تنها خرید کردن، تنها تفریح کردن
- دوری از قبول مسئولیت‌های جدید
- افراد وابسته دچار خودکم‌بینی، ترس از شکست، مشکلات تصمیم‌گیری و ناتوانی در کنترل چالش‌های زندگی هستند و برای پیشبرد زندگی و انجام کارهایشان به دیگران نیاز دارند.
اگر…
- خودتان را فراموش کرده‌اید و محور اصلی توجه‌تان پارتنرتان است،
- در تنهایی همیشه کلافه‌اید و فقط با بودن پارتنرتان سرحالید،
- به شدت نگران این هستید که کجاست و چه می‌کند و می‌خواهید او را کنترل کنید،
- فردیت شما از بین رفته، علاقه‌های خود را دنبال نمی‌کنید و می‌خواهید نسخه‌ی کپی برابر اصل پارتنرتان باشید،
- انتظار دارید طرف مقابل تمام وقتش را با شما بگذراند،
- دائم نگران هستید که پارتنرتان شما را رها کند و در رابطه احساس اسارت وجود داشته باشد،
احتمالا شما درگیر وابستگی ناسالم هستید که عامل مخربی برای خودتان و رابطه‌تان است. برای آشنایی بیشتر با رفتارهای کنترلگرانه و احساس اسارت در رابطه می‌توانید مقاله‌ی زیر را بخوانید:
افرادی که دلبستگی ایمن دارند…
در کودکی روابط پایدار و قابل‌اعتمادی را با والدین خود یا جانشینان آنها تجربه کرده‌اند. کودکان دارای دلبستگی ایمن، توانایی و قابلیت جدا شدن از والدین به هنگام بازی با کودکان دیگر را دارند. به هنگام بازگشت کنار والدین نیز، از والدینشان هیجان مثبت دریافت می‌کنند. والدین را بر بیگانگان ترجیح می‌دهند ولی در جست‌وجوی روابط اجتماعی نیز هستند. از والدینشان به هنگام ترس آرامش میگیرند، آنها در به‌اشتراک گذاشتن احساساتشان با دوستان مشکلی ندارند و دنیا از نظر آنها محلی امن برای زندگی محسوب می‌شود.
این کودکان در بزرگسالی نیز موقع برقراری صمیمیت احساس راحتی می‌کنند، روابط سازگار و متقابل دارند و برای شروع روابط قطع‌شده و حل اختلاف‌ها تلاش می‌کنند و پیش‌قدم می‌شوند، ظرفیت اعتماد به دیگران را در موقعیت مناسبش دارند، خودکفا هستند و نسبت به خود و دیگران نگاه مثبتی دارند. در روابط بین‌فردی انعطاف‌پذیرند و همکاری با دیگران برایشان راحت است. آنها می‌توانند مستقیما احساسات خود را ابراز کنند و از پذیرش عشق و کمک دیگران هراس ندارند؛ چون در خود توانایی کمک و عشق‌ورزی به دیگران را نیز در خود می‌بینند.
تفاوت دلبستگی و وابستگی در روابط
تفاوت در آزادی عمل
اگر فردی نسبت به رابطه‌ی عاشقانه‌ی خود احساس دلبستگی داشته باشد، از نظر روانی آزادی زیادی تجربه می‌کند. از استقلال کافی برخوردار است، اعتماد به نفس مناسبی دارد و قادر است عشق را در رابطه تجربه کند. اما فرد وابسته ممکن است برای دیگران محدودیت و شرط و شروط بگذارد و آزادی عمل دیگران را سلب کند.
تفاوت در احساس امنیت و اقتدار در رابطه و مرزبندی
افراد با دلبستگی ایمن در رابطه احساس امنیت می‌کنند و در عین اینکه روابط گرم و صمیمانه‌ای دارند، خود را خوار و ذلیل نمی‌کنند. اما افراد وابسته مدام درگیر ناامنی هستند و هر لحظه نگران از دست دادن پارتنر خودشان. این افکار ممکن است باعث شوند تا فرد استقلال خود را از دست دهد و هر کاری برای راضی نگه داشتن طرف مقابل انجام دهد. ممکن است «بله قربان گو» بشوند یا نظراتشان را بیان نکنند و هر چقدر هم تحت فشار باشند مخالفت نکنند. ممکن است برای رفتار غیرمحترمانه و ناشایست طرف مقابل دائم عذر و بهانه بیاورند و خود را توجیه کنند. فرد وابسته ممکن است زندگی و خواسته‌های خودش را به خاطر طرف مقابل رها کند. امکان سواستفاده از افراد وابسته بالاست؛ زیرا به خطوط قرمز و استاندارها و مرزهای خود اهمیت نمی‌دهند.
تفاوت دلبستگی و وابستگی در عزت نفس
افراد با دلبسنگی ایمن به خود متکی هستند و عزت نفس بالایی دارند. اما فرد وابسته ارزشمند بودنش را درک نمیکند و کفایت و شایستگی خود را به حضور فرد دیگری گره میزند. چنین فردی ممکن است به توانایی های خود ایمان نداشته باشد و فکر کند حضور شخص دیگر و تایید شدن از جانب او تضمین کننده موفقیتش است انگار افراد وابسته عزت نفسشان را از دیگران میگیرند و اگر انها نباشند شکست میخورند.
تفاوت دلبستگی و وابستگی در تصمیم‌گیری
افرادی که دلبستگی ایمن دارند می‌توانند به طور مستقل تصمیم بگیرند و رفتاری متمایز از خود نشان دهند. در حالیکه افراد وابسته در تصمیم‌گیری‌هایشان با مشکل مواجه هستند و نیاز به منبعی تاییدگر دارند. ترس از اشتباه دارند و تصمیم‌گیری را به دیگران واگذار می‌کنند.
تفاوت دلبستگی و وابستگی در مسئولیت‌پذیری
افراد با دلبستگی ایمن مسئولیت‌پذیرند و سعی می‌کنند نیازهای طرف مقابل را هم در نظر بگیرند. اما افراد وابسته، مسئولیت‌پذیری چندانی در رابطه از خود نشان نمی‌دهند.
رابطه مهرطلبی با وابستگی
افراد وابسته برای مهرورزی و کمک کردن به دیگران خیلی تلاش می‌کنند، انگار می‌خواهند تایید همه را بگیرند و گاهی اوقات دست به کارهایی میزنند که به ضررشان است. فرد مهرطلب وقتی وارد رابطه‌ای می‌شود، طرف مقابل را هر طور که باشد می‌پذیرد. این افراد دچار عشقی می‌شوند که نوعی ذوب شدن در طرف مقابل‌شان است و ممکن است مورد سواستفاده قرار بگیرند. در حالیکه عشق واقعی این نیست که هر چیزی طرف مقابل‌مان می‌خواهد، ما ناچار به پذیرفتن آن باشیم. بلکه لازم است نیازهای هر دو طرف، به صورت برابر سنجیده و برآورده شود.
چرا وابستگی به وجود می‌آید؟
به طور کلی شروع احساس دلبستگی به دوران نوزادی برمی‌گردد و در روابط اولیه‌ی بین فردی شکل می‌گیرد. والدینی که با تلاش‌های ارتباطی کودک هم‌کوک و همراهند و از آن طرف استقلال‌طلبی او را نیز به رسمیت می‌شناسند دلبستگی ایمنی برای کودکان خود می‌سازند. اگر فضای رشدی کودک جوری باشد که مدام در او احساس بی‌عرضگی و ناتوانی ایجاد می‌کنند، می‌تواند او را مستعد وابستگی بیمارگون کند.
در دوران کودکی افراد وابسته می‌بینیم که کمتر مستقل عمل کرده‌اند و والدینی نگران و بیش از حد مهربان، تمام بار زندگی آنها را به عهده داشته‌اند. شکست در برخی تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی نیز ممکن است باعث تقویت وابستگی ناسالم شود.
همچنین کودکانی که از دوران کودکی به هر شکلی دلبستگی ایمنی نداشته‌اند و از مراقبان اولیه خودشان به شکل کاملی بهره‌مند نشده‌اند (فقدان حضور فیزیکی یا روانی والدین) ممکن است دچار وابستگی افراطی شوند.
یادمان باشد…
اگر به عزیزانمان عشق می‌ورزیم، کاملا طبیعی است؛ اما اگر بدون آنها نمی‌توانید احساس شادی کنید و زندگی بدون آنها برای شما معنا ندارد نشان از وابستگی دارد.
در دلبستگی ایمن هم احتمال از دست دادن طرف مقابل را می‌دهید و برای رابطه‌تان تلاش می‌کنید اما نمی‌خواهید به هر قیمتی رابطه را نگه دارید. در دلبستگی ایمن شما توان عشق ورزیدن هم به خود و هم به دیگری را دارید.
درمان وابستگی ناسالم مهم است
وابستگی ناسالم رابطه را تهدید می‌کند و به شکست می‌کشاند. اگرچه دلبستگی سازوکاری طبیعی برای بقاست؛ اما وابستگی بیمارگون به دلبستگی آسیب میزند. افراد وابسته در برابر سختی‌های زندگی فشار روانی زیادی را تحمل می‌کنند. همچنین از ترک شدن بسیار می‌ترسند و اگر همسر یا والدی در این وابستگی با آنها همراهی نکند، ممکن است افسرده شوند. عدم درمان علاوه بر تشدید اضطراب و افسردگی در آنها ممکن است به افرادی که به آنها وابستگی دارند نیز صدمه بزند.
افراد وابسته‌ای که از نظر عاطفی به شدت نیازمندند، با درخواست‌های مکرر برای اطمینان از دوست داشته شدن، همسرش را کلافه می‌کند؛ اما باز هم راضی نمی‌شود و خلاء عزت نفس درونی‌اش پر نمی‌شود. از این رو ممکن است همسرش خسته شود و یا حتی به خود و قابلیت‌هایش در ارضای نیازهای همسرش شک کند و این احساس ضعف تا جایی پیش برود که دیگر نخواهد تلاشی برای راضی کردن همسرش کند. اگر رفتارهای محبت‌آمیز تبدیل به خشم یا کینه شدند، رابطه به شکل جدی به خطر خواهد افتاد. شاید عشق هنوز وجود داشته باشد اما این دوست داشتن دیگر برای ادامه رابطه کافی نخواهد بود.
