مزایای روانشناختی دلبستگی به پدر در دوران کودکی
وقتی از «مراقب اولیه» حرف میزنیم، معمولا تصویری از مادر تداعی میشود. اما پدر هم لازم است در مراقبت نقش داشته باشد. ما معمولا دربارهی «مادر به اندازهی کافی خوب» و ارتباط «مادر و کودک» بیشتر حرف میزنیم؛ انگار که رشد و تربیت کودک فقط بر دوش مادران است و پدران تنها تماشاچی این فرایندند. اما برای رشد سالم کودک در کنار مادرها، دلبستگی به پدر هم نقش مهمی ایفا میکند.
دلبستگی ایمن چیست؟
دلبستگی ایمن نوعی رابطه بین کودک و مراقبش است که با اعتماد، نزدیکی عاطفی و احساس امنیت مشخص میشود. کودکانی که دلبستگی ایمن دارند میتوانند در مواقع آشفتگی هیجانی به والدینشان رو بیاورند و میدانند که نیازهایشان برطرف خواهد شد. در کنار چنین امنیتی آنها به اکتشاف جهان پیرامون خود و برقراری روابط سالم با دیگران میپردازند.
اکتشاف ایمن و نقش پدر
ما در کنار «دلبستگی ایمن»، به «اکتشاف ایمن» هم نیاز داریم. احتیاج داریم در برابر خطرها محافظت شویم و «امنیت» را تجربه کنیم؛ اما در کنار آن لازم داریم «اکتشاف» داشته باشیم. پژوهشهای دلبستگی نشان میدهند برطرف کردن نیاز اولی، نقش محوری «مادر» و برطرف کردن نیاز دومی نقش محوری «پدر» است.
سیستم مغزی مادر او را به سمتی هدایت میکند که خطرات را بهتر بفهمد و کودک را از خطرات دور کند. مادر بیشتر مراقب است کودکش در خطر نیفتد. مادر میتواند بین گریههای نوزاد فرق بگذارد و نیاز او را متوجه شود. اما پدر هم به واسطهی سیستم مغزی متفاوتش، کودک را بیشتر به اکتشاف فرامیخواند. پدر، «دل کودک» میشود تا کودک ریسک کند و دست به اکتشاف بزند.
همچنین بخوانید: چگونه مادر خوبی باشیم؟ ویژگی های مادر خوب
نفش بازی در دلبستگی به پدر
جان بالبی «بازی» را نخستین تجارب اکتشاف در کودکان میدانست و البته نقش مهمی برای «بازی» در رابطهی پدر-کودک قائل بود. پدر میتواند با کشف «کنجکاویهای کودک» و دنبال کردن آن به همراه کودک برای او تجربهی امن و مثبتی از «اکتشاف» بسازد. این «اکتشاف ایمن» مبنایی برای انجام تکالیف دشوار در دوران بزرگسالی و ارضای سالم «نیاز به پیشرفت و خودمختاری» میشود.
نوع بازیهایی که پدرها انتخاب میکنند، ماهیتا ریسکیتر، اجتماعیتر و اکتشافیتر از مادرند و کودک را به چالش میکشند تا ظرفیت اکتشاف و خودمختاری را در خود رشد بدهد. بازیهای پدرها بدنیتر و متنوعتر و هیجانانگیزتر از مادران است.
اگر پدرها نباشند…
شاید بهتر باشد برای فهم بهتر نقش دلبستگی به پدر ، دربارهی نبود او حرف بزنیم. فرزندانی که پدرشان در دوران رشدی آنان «حضور» نداشته بیشتر مرتکب جرم میشوند، کمتر شرایط اقتصادی خوبی دارند و احتمال بیکاریشان بیشتر است.
یک رابطهی دلبستگی ایمن، دو بال دارد. بال اول مادری است که امنیت را برای کودک به ارمغان میآورد و او را در کنار خود نگه میدارد. بال دوم پدری است که به کودک جرئت اکتشاف ایمن را میدهد.
اگرچه هر دو به کودک عشق میورزند و در نقشهایشان به هم کمک میکنند اما هر کدام به شکل کاملا تکاملی و طبیعی بخشی از نیازهای کودک را بیشتر ارضا میکنند.
پژوهشها نشان میدهند جوانانی که در روابط اجتماعی قویتر عمل میکنند دلبستگی ایمنی به مادرانشان دارند و پدرانشان با آنها بازیها و تعاملات لذتبخش و هیجانانگیزی داشتهاند.
یکی از مزایای کلیدی دلبستگی به پدر ، افزایش اعتماد به نفس است. پژوهشها نشان دادهاند که کودکانی که با پدرانشان رابطه نزدیکی دارند، سطح بالاتری از اعتماد به نفس را نشان میدهند. ممکن است به این دلیل باشد که پدران فرزندانشان را تشویق میکنند تا ریسک بپذیرند و چیزهای جدید را امتحان کنند.
مزیت دیگر دلبستگی ایمن به پدر، مهارتهای اجتماعی بهتر است. کودکانی که روابط نزدیکی با پدرانشان دارند، معمولاً بیشتر از دیگران برونگرایی، همدلی و شایستگی اجتماعی دارند؛ چراکه حمایت پدرانه بر پایه استقلال و انعطافپذیری است.
پدرها در نقش «پناهگاه ایمن» میتوانند در پشت سر گذاشتن چالشها به کودکان خود کمک کنند؛ در نتیجه آنها در بزرگسالی کمتر دچار افسردگی و اختلالات اضطرابی میشوند.
تقویت رابطه پدر و کودک
اولین و مهمترین قدم، برقراری ارتباط باکیفیت با فرزندتان به صورت منظم است. بازی کردن، اردو رفتن یا حتی یک گفتگوی معنادار با فرزندتان لحظات خوبی برای او میسازد.
فراموش نکنید در ارتباط عاطفی با فرزندتان او را در آغوش بگیرید یا ببوسید.
شرکت در رویدادهای مدرسه، کمک به او در انجام دادن بعضی تکالیف و آشنایی علاقهمندیهای فرزندتان هم ارتباط شما را تقویت میکند. در نهایت، الگوی مثبتی برای فرزندتان باشید. به او نشان دهید چگونه با استرس روبهرو میشوید، مشکلات را حل میکنید، به همسرتان مهر میورزید و با دیگران ارتباط میگیرید.
شاید در نسلهای گذشته نقش دلبستگی به پدر کمتر مورد توجه قرار میگرفت اما با آگاهی بیشتر جامعه پدرها هم برای سلامت روان خودشان و فرزندانشان در تلاشند. آنها هم بیشتر در جریان رشد کودک درگیر میشوند و لازم است نقششان جدی گرفته شود. بنابراین یادتان باشد برای بهبود سلامت روان خودتان نیز وقت بگذارید و از یک روانشناس خوب کمک بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید