لجبازی کودک؛ با بچه لجباز چگونه رفتار کنیم؟
این مقاله توسط روانشناس کودک، زینب رهنما و پردیس شهوند از نظر تخصصی بررسی و تایید شده است.
لجبازی کودکان می‌تواند یکی از تجربیات بسیار آزاردهنده برای والدین باشد. گاهی لجبازی می‌تواند فرزندی را که صاحب قلب ماست به منفورترین موجود روی کرۀ زمین تبدیل کند. لجبازی معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که کودکان غرق در احساسات شدیدی می‌شوند. احساساتی که ممکن است تجربه‌شان سخت، ناآشنا و غیرقابل کنترل باشد. آنها با لجبازی سعی می‌کنند به احساساتشان پاسخ دهند تا از آنها رهایی یابند. انگار کودک با نشان دادن رفتارهای لجبازانۀ خود به نبردی بزرگ با والدینش می‌رود.
البته باید توجه داشت که ممکن است برخی رفتارهای کودک به اشتباه با عنوان لجبازی شناخته شود در حالیکه این رفتارها می‌تواند تلاش کودک برای یادگیری و اکتشاف پیرامونش باشد. تمایل به خودمختاری و استقلال نیز نباید با لجبازی اشتباه گرفته شود. باید در نظر داشت دنیای بزرگسالان برای کودکان دنیایی جدید است. لجبازی را از اکتشاف باید جدا کرد.
آیا واقعا کودک من لجباز است؟
اصرارها و سماجت‌های کودک همیشه دلیلی بر لجبازی او نیست. در برخی موارد فقط تلاشی است که کودک انجام می‌دهد تا توانایی‌هایی را که به دست آورده به کار برد و به کاوش و شناخت دنیای پیرامون خود بپردازد و در این امر استقلال‌طلبی و تجربه کردن برایش حائز اهمیت است که گاهی با لجبازی اشتباه گرفته می‌شود.
برای مشکلات لجبازی کودک همچنین می‌توانید از یک روانشناس خوب در این حوزه کمک بگیرید.
دریافت مشاوره از روانشناس کودک کلینیک آگاه
دلیل لجبازی کودکان چیست؟
موقعیت‌های به‌ظاهر ناخوشایند و آزاردهنده در ارتباط با کودکان در واقع فرصت‌هایی طلایی هستند برای رشد و شناخت کودک نسبت به خودش و همینطور قدم‌هایی است که کودک برمی‌دارد برای شکل‌گیری رابطه‌ای ایمن‌تر و صمیمی‌تر. با افزایش سن کودک و قرار گرفتن در موقعیت‌های مختلف ارتباطی نیاز به استقلال، خودابرازی، بیان احساسات و عواطف و… بیشتر خودش را نشان می‌دهد.
یکی از موارد اصلی و اساسی مشکلات کودکان در ارتباط این است که نمی‌توانند احساسات و عواطف درونی خود را بیان کنند. آنها برای فهماندن خواسته‌ها، احساسات و عواطف درونی‌شان از شیوه‌های مختلفی مثل لجبازی و بهانه‌گیری و جیغ زدن و قهر کردن و… استفاده می‌کنند که از دید افراد بزرگسال روش مناسبی نیست. لجبازی کودکان یکی از همین روش‌هاست که کودک آن را به کار می‌گیرد. او برای بیان چیزی که خواسته‌اش است یا مواقعی که مسئله‌ای باعث ایجاد احساسات ناخوشایند در او شده و نمی‌تواند آنها را بیان کند از لجبازی برای نشان دادن احساساتش استفاده می‌کند.
همچنین بخوانید: بد دهنی کودک، با بچه بد دهن چگونه رفتار کنیم؟
لجبازی کودکان، دارای پیامی برای ما است که اگر بتوانیم این پیام و هدف کودک را از لجبازی به درستی دریافت کنیم، می‌توانیم به کودک کمک کنیم تا در این مرحله رشدی هم به‌درستی قدم بردارد و به موفقیت در ارتباط با دیگران دست یابد.
درک کودک از محیط پیرامون و روابط موجود در نظام هستی کاملا متفاوت از افراد بزرگسال است و در مواردی کودک خواسته‌هایی دارد که عدم تامین آنها در ذهن افراد بزرگسال کاملا بدیهی است و می‌تواند منجر به لجبازی کودک شود.
همچنین بخوانید: دوست بودن با فرزند؛ چگونه با فرزند خود صمیمی باشیم؟
سن لجبازی کودک
لجبازی یکی از رفتارهای قابل پیش‌بینی و طبیعی رشد کودک است. لجبازی معمولاً از 18 ماهگی آغاز می‌شود و در سن 3 تا 4 سالگی به دلیل تمایل کودک به استقلال به اوج خود می‌رسد. لجبازی در سن 6 تا 7 سالگی کمتر می‌شود. البته باید توجه کرد که کاهش لجبازی‌ها به خودی خود اتفاق نمی‌افتد. شیوۀ برخورد والدین با کودک در کاهش لجبازی موثر است. کودکان نیاز دارند که با کمک ما راه‌حلی مناسب برای بیان احساساتشان پیدا کنند.
همچنین بخوانید: تربیت فرزندان ۷ تا ۱۴ سال
بهترین برخورد والدین با کودک لجباز
بیشتر ما شنیده‌ایم که بی‌توجهی به لجبازی کودکان بهترین روش برخورد با آن است. گفته می‌شود اگر به این رفتار واکنش نشان دهید به فرزندتان نشان داده‌اید سلاحی قدرتمند دارد و می‌تواند از آن بارها و بارها استفاده کند. ممکن است لجبازی گاهی روشی برای جلب توجه والدین باشد. بهتر است در این مواقع به جای نادیده گرفتن آن سعی کنید مرزهای خود را برای فرزندتان مشخص کنید. مشخص کردن مرزها کمک می‌کند کودکتان عواقب رفتارش را در نظر بگیرد. به عبارتی یاد می‌گیرد همیشه نمی‌توان به نیازها و خواسته‌های او پاسخ داد.
بر اساس مطالب منتشر شده در سایت ANNAFREUD برخی از روش‌های برخورد با لجبازی کودکان عبارتند از:
۱. با او به آرامی و با زبانی ساده صحبت کنید.
کودکان زمان تجربۀ احساسات شدید دوست دارند احساس کنند در محیطی امن هستند. حضور و لحن آرام شما می‌تواند به عبور او از طوفان هیجانی کمک کند. زبان سادۀ ما در گفتگو با کودک باعث می‌شود تجربۀ این هیجانات برای او قابل درک‌تر شود.
۲. آنها را در آغوش بگیرید.
در آغوش گرفتن به کودک احساس امنیت می‌دهد. ممکن است کودکتان بابت رفتاری که داشته احساس نگرانی کند. واکنش شما و توجه به علت چنین رفتاری باعث می‌شود درک بهتری از دنیای کودکتان داشته باشید.
۳. کمک کنید تا به احساساتش توجه کند.
به عنوان مثال می‌توانید از او بپرسید که در بدنش چه احساساتی را تجربه می‌کند. آیا قلبش تندتر می‌زند؟ یا در سرش احساس عجیبی دارد؟. صحبت در مورد احساسات باعث کشف و شناخت بیشتر آنها می‌شود. کودک با چنین تمرینی می‌آموزد که در غیاب شما چگونه می‌تواند خود را آرام سازد.
۴. راجع به علت لجبازی کودکتان کنجکاو باشید.
هنگام لجبازی کودکتان به این فکر کنید که چه اتفاقی باعث شده که او لجبازی کند. ممکن است روبه رو شدن با این رفتارها ما را به عنوان والد نگران کند. در چنین شرایطی که خودمان مضطرب یا می‌شویم ممکن است توجه به علت رفتار کودکمان بسیار سخت به نظر برسد.
بدانید که کنجکاو بودن در مورد تجربۀ کودک به معنای تسلیم شدن در برابر خواسته‌های او نیست. قرار نیست والدین حد و مرزهای خود را در برابر کودک لجبازشان تغییر دهند. برای مثال کودک شما می‌خواهد برایش شیرینی بخرید ولی شما برنامه‌ای برای خرید نداشته‌اید. می‌توانید به او نشان دهید از اینکه نمی‌توانید برایش شیرینی بخرید ناراحتید. خرید شیرینی برای او به فرزندتان این پیام را منتقل خواهد کرد که لجبازی راهی برای رسیدن به خواسته‌هایش است.
۵- حواسشان را پرت کنید.
هنگام لجبازی سعی کنید حواس او را پرت کنید مثلا به ابرهای آسمان توجه کنید یا در مورد موضوعی که می‌دانید برای او جالب است صحبت کنید. توجه کنید که حواس‌پرتی اشاره به چیزی دیگر است نه تسلیم شدن و ارائۀ چیزی که کودکتان می‌خواهد.
۶.نسبت به احساسات خودتان آگاه باشید.
به عنوان والد ممکن است لجبازی کودکان ما را عصبانی کند یا زمانی که در یک جمع هستیم ممکن است احساس شرم یا خجالت کنیم. تجربۀ این احساسات ممکن است انجام راه‌حل‌های قبلی را برای شما سخت کند. در این مواقع بهتر است از روش‌هایی که باعث ایجاد آرامشتان می‌شوند استفاده کنید. هر کس برای این کار روش خاص خود را دارد. گاهی تنها حضور آرام‌بخش شما می‌تواند برای کودکتان کافی باشد. درک وضعیت عاطفی خود می‌تواند راهی برای درک بهتر ذهن کودکتان باشد. کودک گاهی لجبازی می‌کند ولی نیاز دارد مطمئن شود که رابطه‌اش با والدش از هم نمی‌پاشد.
سایر مواردی که باید والدین در رفتار با بچه لجباز توجه کنند:
- داشتن گوشی شنوا برای خواسته‌های کودک، تا حد قابل قبولی مانع لجبازی کودک می‌شود.
- قبل از رفتن سراغ راه‌حل، شناخت مسئله‌ای که باعث لجبازی کودک شده با پاسخ به سوالاتی از قبیل: چرا این رفتار را انجام می‌دهد؟ چه چیزی باعث شده این واکنش را نشان دهد؟ در ذهن او چه می‌گذرد؟
- فکر کردن به این موضوع که چه چیزی باعث بروز لجبازی کودکان در این موقعیت شده است و این که این لجبازی چطور به کودک کمک می‌کند تا نیازش را برطرف کند.
- وجود رابطه‌ی پایدار و همدلانه در موقعیت‌های بروز لجبازی به کودک کمک می‌کند تا از این موقعیت گذر کند.
- پایین آوردن سطح توقع والدین از کودک و رفتارهایش در حد خودش.
- عدم وضع قوانین پی‌درپی برای موقعیت‌های مختلف کودک.
- اجازه تجربه کردن توسط کودک و دادن حق انتخاب و تصمیم‌گیری به کودک.
- ایجاد حواس‌پرتی و ارائه فعالیت‌های متناسب با موقعیت زمانی و مکانی و خواسته‌ی کودک و احساسات کودک
درمان لجبازی کودک
گاهی اوقات همۀ ما نیاز داریم از متخصصی در این زمینه کمک بگیریم. توجه به علت رفتار کودک و عوامل ارتباطی بین مادر و کودک پیامدهای مثبتی دارد. درمان‌هایی جهت بهبود رابطۀ والد و کودک، شناسایی مهارت‌ها و ظرفیت‌های هیجانی کودک، افزایش درک والدین از معنای رفتار کودک می‌تواند درمان اثربخشی برای لجبازی کودکان باشد. بازی درمانی برای کودکان لجباز نیز موثر است. در بازی درمانی، کودک علاوه بر آشنایی بیشتر با احساسات و رفتارهایش، یاد می‌گیرد واکنش مناسب در موقعیت‌های چالش‌برانگیز کدام است. برای دریافت کمک حرفه‌ای می‌توانید از روانشناسان کلینیک آگاه استفاده کنید.
دیدگاهتان را بنویسید