اهمال کاری چیست؟

اهمال کاری رفتاری است که اغلب با به تعویق انداختن تصمیم گیری یا اقدام به انجام کاری همراه است.

کم نیستند افرادی که به خاطر این رفتار خود دائما سوگوار یا مضطرب باشند. گاهی این افراد از زمین و زمان برای کارهای عقب افتاده شان شکایت دارند که فقط کافیست به آینه نگاهی بیندازند. اگر نگاهی به آمار بیندازیم می بینیم که خسارات عظیمی، اعم از مالی، اجتماعی، جسمی یا روانی به دلیل همین عادت وحشتناک گزارش شده است.

و ردپای این خسارت ها را نه تنها در زندگی رسمی یا دانشگاهی بلکه در زندگی روزمره نیز می توان یافت. بد نیست بدانیم که ردپای این عادت مخرب را حتی می توان در متون ادبیات فارسی هم پیدا کرد. به طور مثال مولانا در یکی از حکایات مثنوی حال مردی را روایت می کند که بر سر راه مردم خاري کاشته است. والی آن شهر به او تذکر می دهد که خار را برکند اما او همچنان امروز و فردا می کند، تا جایی که مولانا در یکی از ابیات بیان می کند:

مدتی امروز و فردا وعده داد           شد درخت خار او محکم نهاد

با توجه به موارد گفته شده اهمال کاری موضوعی است که در شناخت علل آن نباید لحظه ای تعلل کرد.

اهمال کاری ، به عنوان رفتاری دفاعی!

در سال ۱۹۵۳، فروید تلاش کرده بود تا تمایل به تعویق را بر اساس مفهوم اجتناب از وظایف توضیح دهد.

براساس این مفهوم، از کارهایی که کامل نشده اند اجتناب می کنیم چون بخشی از وجود ما آن را به عنوان تهدید در نظر می گیرد. زمانی که ما کار به تعویق افتاده ای داریم مضطرب می شویم. در واقع اضطراب به ما هشدار می دهد تهدیدی وجود دارد. زمانی که افراد با چیزهای خطرناکی روبرو می شوند که قابل درک نیستند و زمانی که ناخودآگاه ما وجود تهدیدی ناشی از یک وظیفه را تشخیص می دهد، مکانیسم دفاعی مانند اجتناب از انجام وظیفه مطرح می شود.

اصل لذت و به تعویق افتادن کارها

فروید اصل لذت و اصل واقعیت خود را نیز در ارتباط با اهمال کاری می داند. طبق اصل لذت افراد در دوران کودکی به دنبال کسب لذت آنی هستند و از درد دوری می کنند تا نیازهای بدن و ذهن خود را برآورده کنند. وقتی این افراد بزرگتر می شوند، میل به کسب لذت آنی کم کم جای خود را به اصل واقعیت داده و زمانی که افراد به بلوغ می رسند یاد گرفته اند که بدون آن در اصل واقعیت کنار بیایند.

وقتی فردی از کاری بدش می‌آید، انتخاب واضح این است که کار روی آن را طولانی‌تر کند و اصل لذتش را با انجام کارهای جذاب تر، مانند انجام بازی های ویدئویی یا تماشای یک فیلم به جای شروع تکالیف ارضا کند. افراد اهمال کار ترجیح می دهند کارهای دوست نداشتنی و وظایف را به روز بعد موکول کنند تا “دوباره تلاش کنند!” حتی اگر در نهایت رها شوند.

نقش سبک های فرزند پروری در این میان چیست؟

نظریه پردازان روان پویایی بیان کردند که شخصیت فردی ارتباط تنگاتنگی با تجربیات دوران کودکی آنها دارد. و بر این اساس، رفتار اهمال‌کاری به عنوان نمودی از آسیب‌ها یا مشکلات دوران کودکی در فرآیند فرزندپروری بروز پیدا می کند.

در حالات شدیدتر اهمال کاری اصطلاح” سندرم به تعویق انداختن مزمن” مطرح می شود که طی آن افراد وظایفشان را با خیالبافی های حین انجام کار و آهسته عمل کردن جلو می برند.

کندی افراد در انجام وظایفشان ریشه در تعیین اهداف غیرواقعی از سوی والدین، و همچنین ارائه توجه و محبت مشروط دارد. فرزندپروری سهل گیرانه یا مقتدرانه از روش هایی هستند که باعث افزایش تمایل به تعلل در کودکان می شود. در فرزندپروری سهل گیرانه که در آن قوانین و انتظارات بسیار کمی از فرزندان وجود دارد و والدین علی رغم توجه و محبتی که نثار کودک می کنند، فرزندان خود را به اندازه کافی بالغ و توانا برای انجام وظایفشان نمی بینند.

این موضوع باعث ایجاد کودکان کم‌توانی می‌شود که در انجام برنامه‌هایی که از قبل توسط او تعیین شده است، بسیار مضطرب می شود و انجام آن کار برایش دشوار است.

در مقابل روش قبلی، فرزندپروری مقتدرانه وجود دارد که در آن تقاضا از فرزند بسیار زیاد است و مرزها و محدودیت هایی تعیین می شود که به سادگی تغییر می کنند و باعث  تربیت فرزندانی کم‌ تحمل می شود که به راحتی ناراحت می‌شوند و سعی می‌کنند برای رسیدن به آزادی با قوانین مخالفت کنند.

حالا که علل اهمال کاری را شناختیم، بد نیست چند بیت شعر از مولانا بخوانیم در تذکر به خارکن اهمالکار:

تو که می گویی که فردا این بدان       که به هر روزي که می آید زمان

آن درخت بد جوانتر می شود          وین کننده پیر و مضطر می شود

خاربن در قوت و برخاستن          خارکن در پیري و در کاستن

خاربن هر روز و هردم سبزتر         خارکن هر روز زار و خشک تر

او جوانتر می شود تو پیرتر             زود باش و روزگار خود مبر

بیشتر بخوانید:

• به تعویق انداختن را چگونه می‌فهمیم؟
• آنچه در مورد استعدادیابی کودکان نمی دانستید! نگاهی به انیمیشن روح (soul)
• نمی‌تونم توی جمع صحبت کنم
• درد ِخودشناسی
• گاهی نمی دونم چرا لجبازی می کنم!