استرس مالی چیست؟ بهترین راه مقابله با استرس مالی!

آیا تا به حال احساس کرده‌اید مدام نگران مسائل مالی هستید؟ مدام به این فکر می‌کنید که چه طور هزینه‌های زندگی روزمره خود را پرداخت کنید؟ می‌ترسید از اینکه از عهدۀ هزینه‌‌ها برنیایید؟ نگرانید که نکند پول کافی نداشته باشید و نتوانید زندگی خود را مدیریت کنید؟ یا اینکه وضعیت مالی‌تان همینطور باقی بماند و در آینده تغییری نکند؟

باید بدانید شما تنها افرادی نیستید که استرس مالی را تجربه می‌کنند. در واقع استرس مالی، به یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین مسائل روانشناختی افراد تبدیل شده است. از نگرانی در مورد پرداخت اجاره خانه گرفته تا پرداخت قبوض. همه‌ی ما در نقطه‌ای از زندگی‌مان با این موضوع مواجه شده‌ایم. استرس مالی می‌تواند باعث مشکلات روانی و جسمی شود و بر کیفیت زندگی‌مان اثر منفی بگذارد.

در این مقاله از کلینیک روانشناسی آگاه به بررسی استرس مالی، علائم و راه های مدیریت آن خواهیم پرداخت.

استرس مالی چیست؟

مطابق وبسایت helpguide، اگر تا به حال در مورد وضعیت مالی خود نگران، ترسیده یا احساس ناتوانی کرده‌اید، احتمالا استرس مالی را تجربه کرده‌اید. استرس مالی می‌تواند به صورت‌های مختلفی ظاهر شود، اما به طور کلی با هر نوع استرس که به دلیل وضعیت مالی خود احساس می‌کنید مرتبط است. استرس مالی ناشی از عدم توانایی فرد برای تامین نیازهایش است. فردی که استرس مالی دارد، نگران است که نتواند هزینه‌ی اجاره خانه، مواد غذایی، پوشاک یا قبوض خود را بپردازد. افراد نگرانی مداوم در مورد مسائل مالی دارند.

علائم استرس مالی

استرس مالی زمانی تبدیل به یک مشکل می‌شود که بر خلق و خوی شما تاثیر گذاشته باشد و فکر شما را به مسائل مالی مشغول کرده باشد. در ادامه به برخی از علائم استرس مالی که باید به آن توجه کنید اشاره می‌شود:

• احساس غمگینی و ناراحتی از وضعیت مالی خود و نگرانی دائمی در مورد آن.
• وضعیت مالی باعث احساس ناامیدی و بی‌ارزشی شده باشد.
• استفاده از راهکارهای نامناسب برای مقابله با استرس مالی مانند مصرف الکل و اعتیاد به موادمخدر.
• اجتناب از مشکلات مالی خود مثلا موجودی بانکی خود را چک نمی‌کنید تا مضطرب نشوید.

اثرات جسمی و روانی استرس مالی

اگر شما استرس مالی را تجربه می‌کنید ممکن است مدام به وضعیت مالی خود فکر کنید. ممکن است به این فکر کنید که سخت‌تر از قبل شاد یا خوش‌بین هستید. طبیعی است این نوع احساسات را تجربه کنید. استرس از هر نوعی که باشد تحملش آسان نیست. ولی به یاد داشته باشید که این احساسات دائمی نیستند و همیشه باقی نمی‌مانند.

استرس مالی اثرات جسمی و روانی به همراه دارد. در ادامه به اثرات استرس مالی می‌پردازیم.

اثرات روانی استرس مالی

اثرات روانی استرس مالی شامل موارد زیر می‌شود:

• شرمساری: استرس مالی باعث می‌شود از وضعیت مالی خود شرمسار باشید و خودتان را مقصر مشکلات مالی‌تان بدانید.
• نگرانی: استرس مالی باعث می‌شود که نگران باشید و از آینده بترسید.
• احساس گناه و عذاب وجدان: استرس مالی باعث می‌شود احساس گناه به خاطر عادت‌های خرج کردن خود داشته باشید.
• افسردگی: استرس مالی می‌تواند منجر به افسردگی شود. استرس مالی می‌تواند با احساس غمگینی و ناراحتی همراه باشد.
• اضطراب: افراد ممکن است مدام با احساس نا امنی و اضطراب درگیر باشند.
• مشکلات خواب: استرس مالی می‌تواند باعث مشکلاتی در خوابیدن شود، از جمله دشواری در خوابیدن، بیدار شدن مکرر از خواب.
• کاهش تمرکز و توجه: استرس مالی می‌تواند باعث کاهش تمرکز و توجه فرد شود. کاهش توجه و تمرکز بر عملکرد فرد تاثیر منفی می‌گذارد.

ممکن است از تصمیماتی که در گذشته گرفته‌ایم، پشیمان باشیم و خودمان را سرزنش کنیم. یادتان باشد نباید خودمان را به خاطر تصمیماتی که در گذشته گرفته‌ایم، محکوم کنیم. سعی کنید طرز فکر خود را تغییر دهید. به جای اینکه بگویید “من شکست خورده‌ام”  بگویید “مسیری که رفته‌ام، مسیر من نبوده است “.به دید تجربه به آن نگاه کنید.

اثرات جسمی استرس مالی

استرس مالی اثرات جسمانی هم به همراه دارد از جمله:

• سردرد
• تنش ماهیچه ها و درد
• مشکلات پوستی مثل آکنه
• مشکلات گوارشی مثل معده درد و سندرم روده تحریک پذیر
• فشار خون بالا و سایر مشکلات قلبی- عروقی

استرس مالی همچنین منجر به پیامد های دیگری هم می‌شود از جمله:

• کاهش اعتماد به نفس
• مشکلات در روابط
• کاهش کارآمدی در محل کار
• کاهش کیفیت زندگی
• انزوا و تنهایی

این علائم می‌تواند زندگی روزمره‌ی افراد را تحت تاثیر قرار دهند. اگر هرگونه عوارض مرتبط به استرس مالی را تجربه می‌کنید، می‌توانید از کمک حرفه‌ای یک روانشناس خوب در کلینیک آگاه برخوردار شوید.

چه کسانی تحت تاثیر استرس مالی قرار می‌گیرند؟

بر اساس نوشتار منتشرشده در وبسایت lifeline، استرس مالی می‌تواند هر کسی را در هر زمانی تحت تاثیر قرار بدهد. زمینه اجتماعی- اقتصادی، سطح درآمد و سطح تحصیلات، ما را در برابر استرس مالی مصون نمی‌سازد. استرس مالی به میزان پولی که داریم مربوط نیست. بعضی اوقات افراد با درآمد بالا هم ممکن است استرس مالی را تجربه کنند چون ممکن است بترسند از اینکه پولی که دارند را از دست بدهند. اما برخی از گروه‌های مردم ممکن است نسبت به استرس مالی حساس‌تر باشند. در ادامه به برخی از گروه‌های حساس اشاره می‌شود:

• افراد با درآمد کم یا متغیر: اگر درآمد کمی دارید یا اینکه درآمد ثابتی ندارید، ممکن است استرس مالی را تجربه کنید. درآمد کم و غیر ثابت باعث می‌شود مدام نگران این موضوع باشید که توانایی پرداخت و تامین هزینه‌های زندگی روزمره خود را نداشته باشید.
• دانشجو: اگر دانشجو هستید، ممکن است استرس مالی را تجربه کنید، به ویژه اگر شغلی نداشته باشید یا پشتیبان مالی نداشته باشید.
• بزرگسال مسن: اگر شما یک بزرگسال مسن هستید و برای بازنشستگی خود پس‌انداز نداشته باشید، ممکن است استرس مالی را تجربه کنید. در دنیایی که مدام با افزایش هزینه‌ها روبه‌رو هستیم، حتی اگر پس‌انداز هم کرده باشیم باز هم ممکن است استرس مالی را تجربه کنیم.
• والدین تنها: اگر شما به تنهایی از فرزند/ فرزندانتان مراقبت می‌کنید، ممکن است استرس مالی را تجربه کنید.
• بیکار بودن: اگر شغلی نداشته باشید احتمالا استرس مالی را تجربه خواهید کرد. درآمد نداشتن می‌تواند باعث استرس و نگرانی شما شود.
• صاحبان کسب و کار کوچک: اینکه صاحب کسب و کاری باشید، به طور معمول ریسک بیشتری نسبت به زمانی که کارمند شرکتی هستید به همراه دارد. بعضی اوقات ممکن است با مشکلاتی مانند کاهش فروش محصولات، رقابت با کسب‌وکارهایی مشابه، مواجه شوید. همچنین اینکه درآمد کارمندان‌تان به شما وابسته است می‌تواند استرس و فشار مضاعفی به شما وارد کند.
• زنان: آمار نشان می‌دهد که به طور متوسط، زنان هنوز کمتر از مردان درآمد کسب می‌کنند. اگر زن هستید ممکن است بیشتر استرس مالی را تجربه کنید.

علل استرس مالی

رویداد ها و وضعیت‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند باعث استرس مالی شود. گاهی اوقات، استرس مالی به عوامل خارج از کنترل ما برمی‌گردد. ممکن است استرس مالی در نتیجه انتخاب‌های نادرست یا کمبود سواد مالی باشد. در ادامه به برخی از عوامل خارجی و شخصی که می‌تواند استرس مالی را ایجاد کند، اشاره می‌کنیم:

• از دست دادن شغل
• بدهی
• هزینه های غیرمنتظره مثل هزینه های بیمارستان
• سبک زندگی پرخرج
• کاهش حقوق
• مشکلات سلامت روان که مدیریت استرس را دشوار می‌کند
• کمبود سواد مالی

تکنیک‌های مقابله با استرس مالی

استرس مالی قابل مدیریت است و می‌توانید با استفاده از تکنیک‌های مناسب، استرس مالی را کنترل کنید. بر اساس وبسایت choosing therapy، تکنیک‌های مدیریت استرس مالی به چند دسته تقسیم می‌شوند:

• تقویت مهارت‌های مالی
• مدیریت احساسات
• بهبود روابط

تقویت مهارت‌های مالی

1. علت استرس مالی‌تان را پیدا کنید: موضوعات مختلفی ممکن است باعث ایجاد استرس مالی شود. اولین قدم این است که علت استرس مالی‌تان را تشخیص دهید. مثلا استرس مالی به علت درآمد پایین است یا به علت پرخرجی. بعد از اینکه علت استرس مالی را پیدا کردید، می‌توانید راه‌حل‌هایی برای آن پیدا کنید.
2. پس انداز: هر ماه مقداری از درآمد خود را پس انداز کنید. مقدار پس‌انداز بستگی به میزان درآمد و میزان مخارج‌تان دارد. پس انداز مبلغ کمی در ماه، می‌تواند به شما کمک کند آینده‌ی مالی پایدارتری داشته باشید.
3. بررسی کنید چگونه خرج می‌کنید: گاهی افراد برای کاهش غم و ناراحتی‌شان بیش از حد خرج می‌کنند یا بدون فکر هزینه می‌کنند. در ادامه به برخی از نشانه‌هایی که ممکن است شما هم این کار را انجام دهید اشاره می‌کنیم:
4. برای کاهش استرس خرید می‌کنید و بعد از آن پشیمان می‌شوید.
5. برای تحت تاثیر قرار دادن دیگران بیش از حد خرج می‌کنید.
6. حتی اگر در وضعیت مالی خوبی نباشید بیش از حد خرج می‌کنید.
7. با توجیه اینکه ارزشش را دارد بیش از حد خرج می‌کنید.
8. تلاش کنید وسوسه‌ی خرج کردن خود را به تعویق بیاندازید: اگر برای‌تان سخت است جلوی وسوسه‌ی خرید خود را بگیرید، می‌توانید قانونی تعیین کنید. مثلا وقتی می‌خواهید چیز غیرضروری بگیرید، بگویید چند روز صبر می‌کنم و بعد آن را می‌خرم. بعد از چند روز متوجه می‌شوید اشتیاق‌تان برای خرید کمتر شده است.
9. بودجه‌ای تعیین کنید: اگر معمولا چیزهایی که غیرضروری است را می‌خرید، می‌توانید هر ماه بودجه‌ای تعیین کنید. اینگونه از خریدهای غیرضروری جلوگیری می‌شود.
10. افزایش درآمد: اگر علت استرس مالی شما درآمد پایین‌تان است، می‌توانید شغل دومی پیدا کنید. هم درآمدتان افزایش می‌یابد و هم استرس مالی‌تان کم خواهد شد.
11. مدیریت بدهی: برای پرداخت بدهی‌تان برنامه ریزی کنید. می‌توانید اولویت بندی کنید و نسبت به پرداخت آنها برنامه‌ریزی کنید. با برنامه‌ریزی احساس کنترل بیشتری خواهید داشت.

دریافت مشاوره شغلی

مدیریت استرس

تجربه‌ی استرس مالی ممکن است باعث احساس ناامیدی و عدم اطمینان از آینده شود. این احساسات تا ابد ادامه نخواهد داشت و راهکارهایی وجود دارد که می‌توانید احساسات خود را مدیریت کنید

• یادگیری تکنیک های مدیریت استرس: شما می‌توانید تکنیک های مدیریت استرس مثل ذهن آگاهی، مدیتیشن و تمرین تنفس عمیق را یاد بگیرید و زمان هایی که مضطرب هستید از آنها کمک بگیرید.
• ورزش کردن: ورزش باعث کاهش استرس، افزایش خلق و خو و بهبود اعتماد به نفس می‌شود. تلاش کنید ورزش روزانه جزئی از روتین زندگی‌تان شود.
• پرهیز از کم خوابی: کم خوابی فقط استرس شما را بیشتر می‌کند. پیدا کردن راه هایی برای بهبود خواب‌تان می‌تواند در کاهش استرس به شما کمک کند.
• تقویت عزت نفس: وقتی با مشکل مالی رو‌به‌رو می‌شوید، ممکن است احساس شکست کنید. خودتان را سرزنش کنید و احساس بی ارزشی کنید. در همین شرایط است که باید مراقب خودتان باشید. احساسات خودتان را ببینید و سعی کنید نسبت به خودتان مهربان باشید.
• تغذیه سالم: داشتن تغذیه‌ی سالم در کاهش استرس موثر است. تغذیه‌ی سالم به بهبود انرژی و خلق و خوی شما کمک می‌کند.
• بهبود روابط
• افزایش حمایت اجتماعی: ارتباط با دوستان و خانواده باعث می‌شود زمانی که با مشکلی مواجه شدید، از شما حمایت کنند. داشتن شبکه‌ی ارتباطی قوی می‌تواند در کاهش احساس استرس و تنهایی به شما کمک کند.
• پذیرش کمک: وقتی با مشکل مالی روبه رو شدید، می‌توانید از دیگران کمک بگیرید.
• کمک روانشناختی: گاهی موقعیتی پیش می‌آید که نمی‌توانید به درستی تصمیم بگیرید. توجه داشته باشید اگر علائم استرس مالی را تجربه می‌کنید یا اینکه نمی‌توانید به خوبی تصمیم بگیرید، می‌توانید از متخصصان سلامت روان کمک بگیرید.

هر کدام از راه حل هایی که اشاره شد، می‌تواند در کاهش استرس مالی مفید باشد، اما هر فردی به راهکار مختص به خودش نیاز دارد، بنابراین مهم است راه حلی انتخاب کنید که مناسب شما باشد. به خاطر داشته باشید که استرس مالی می‌تواند عملکرد شما را مختل کند و بر سلامت جسم و روان شما تاثیر منفی بگذارد. اگر خودتان یا اطرافیان با این موضوع مواجه هستید، می‌توانید از کمک روانشناسان کلینیک روانشناسی آگاه استفاده کنید.