چرا نوجوانان بی احترامی می‌کنند؟ بی احترامی نوجوانان به والدین

وقتی فرزندانمان به سن نوجوانی می‌رسند، مانند دریای آرامی می‌مانند که به ناگهان دچار طوفان‌های سهمگین شده‌اند. می‌خروشند، آرام و قرار ندارند و البته بدترین قسمت آن این است که به طور مداوم در چالش با ما هستند!

یکی از مورادی که در این دریای طوفان‌زده دیده می‌شود، بی‌احترامی و حاضر جوابی نوجوانان است. نوجوان ممکن است در روی شما بایستد و بی‌احترامی کند. و احتمالا آن لحظه احساس کنید هیچ ارزش یا احترامی برای حرف‌های شما قائل نیست؛ ولی این بی‌احترامی و حاضرجوابی بخش رایجی از روند رشد نوجوانان است! بله، روند طبیعی رشد! عجیب به نظر می‌آید، نه؟

دریافت مشاوره از روانشناس نوجوان کلینیک روانشناسی آگاه

چرا و چگونه بی‌احترامی روند طبیعی رشد نوجوان ماست؟

• کسب استقلال

فرزند شما به سنی رسیده است که ارزش‌ها و ایده‌های خودش را شکل دهد و آنها را بیان کند. بنابراین ممکن است با شما مخالفت کند اما از آن جایی که در حال یادگیری نحوه برخورد مناسب با اختلاف نظرها و نظرات متفاوت است، هنوز نمی‌داند چطور و چگونه مخالفت‌های خودش را ابراز کند.

• حریم شخصی

فرزند شما در تلاش است تا میان نیاز خودش به حفظ حریم خصوصی و چهارچوب‌های شما برای کنترل و مراقبت از او تعادل ایجاد کند. بنابراین گاهی اوقات ممکن است پاسخی بی‌ادبانه یا بی‌احترامی دریافت کنید؛ زیرا فرزندتان احساس می‌کند که شما بیش از حد به زندگی یا فعالیت‌های او علاقه‌مند هستید.

• تغیر خلق و خو

در طول نوجوانی به دلیل مسائلی همچون بلوغ، خلق و خوی فرزند شما می‌تواند به سرعت تغییر کند. او نمی‌تواند در تمام موقعیت‌ها، احساسات و واکنش‌هایش را نسبت به چیزهای روزمره یا غیرمنتظره کنترل کند. این اتفاق می‌تواند منجر به حساسیت بیش از حد، واکنش‌های ناگهانی، بدخلقی یا بی‌ادبی شود.

• عدم درک دیگران

مغز نوجوان هنوز در حال رشد است و فاقد ویژگی تفکر نسبیت‌گرایی است، یعنی برای او سخت است تا دیدگاه‌های دیگران را در نظر بگیرد و فقط از زاویه دید خود به مسائل نگاه می‌کند.

• استرس و اضطراب

گاهی اوقات رفتار بی‌احترامی فرزند شما می‌تواند نشانه‌ای از استرس یا اضطراب در او باشد و یا اینکه به خاطر موضوعی که شما از آن بی‌خبرید، تحت فشار قرار دارد.

• توجه طلبی

و گاهی اوقات نوجوانان به این دلیل بی‌احترامی می‌کنند که فکر می‌کنند این روشی موثر برای تحت تاثیر قرار دادن دیگران است، یا به این دلیل که دیده‌اند دوستانشان نیز این‌گونه رفتار می‌کنند.

همچنین بخوانید: مهارت کنترل هیجان در نوجوانان

در مقابل رفتارهای بی‌احترامی نوجوانمان چه کنیم؟

پاسخ در سه کلمه خلاصه می‌شود: ارتباط موثر برقرار کردن، رابطه خوب با نوجوان و نظم و قانون‌گذاری. این سه مورد کلید اساسی است:

الگو باشید: وقتی با فرزندتان هستید، سعی کنید همانطور که دوست دارید فرزندتان با شما صحبت و رفتار کند، با او رفتار کنید. برای مثال، اگر زیاد فحش می‌دهید، ممکن است برای فرزندتان سخت باشد که بفهمد چرا شما می‌توانید فحش دهید ولی او نه!

حالش را بپرسید: هر از چند گاهی در یک فضا صمیمی و آرام، از حال روحی او بپرسید. آیا اخیرا چیزی باعث نگرانی و تنش او شده است؟ موضوعی هست که کمک نیاز داشته باشد؟

قوانین مشخص کنید: در خصوص نحوه ارتباط و رفتار اعضای خانواده با یکدیگر قانون تعیین کنید. به طور مثال می‌توانید همچین قوانینی بگذارید:

• موقع بحث، هر کسی در نوبت خود باید صحبت کند و وسط صحبت دیگری نپرد.
• قهر و ترک کردن جلسه وقتی در حال صحبت در خصوص موضوع خانوادگی هستیم، ممنوع است.
• در خانواده‌ باید محترمانه صحبت کنیم و شخصی حق فحش دادن، توهین و تحقیر عضو دیگر خانه را ندارد.

ایده خوبی است که خود نوجوان هم در تعیین این قوانین مشارکت دهید و او هم نقش داشته باشند.

جریمه مشخص کنید : در کنار قانون گذاری، باید جریمه هم باشد! اگر عضوی از خانواده از قوانین پیروی نکند، چه چیزی در انتظار او خواهد بود؟! پیامدها و جریمه‌ها را هم مشخص کنید، اگرچه نباید در این تنبیه‌ها افراط و تفریط شود و باید تناسبی میان شدت اشتباه و تنبیه وجود داشته باشد؛ مثلا از شستن ظرف‌های شام و تا تنبیه‌های سنگین‌تر برای اشتباه‌های شدیدتر.

آرام بمانید: وقتی بی‌احترامی از جانب نوجوانتان می‌بینید، خیلی مهم است آرامش خود را از دست ندهید. بایستید، نفس عمیقی بکشید و با آرامش به آنچه می‌خواستید بگویید ادامه دهید.

از شوخی و خنده استفاده کنید: یک موضوع خنده‌دار که هر دو شما را به خنده بیندازد، می‌تواند بن‌بست بحث را بشکند و سنگینی جو را از بین ببرد. فقط فراموش نکنید حتی به شوخی از تحقیر کردن یا طعنه زدن به نوجوان خودداری کنید.

درک خود را بررسی کنید: گاهی اوقات نوجوانان بی‌احترامی می‌کنند بدون اینکه واقعا همچین قصدی داشته باشند! در این شرایط می‌توانید چیزی شبیه این بگویید: «این حرفت بسیار توهین‌آمیز بود. واقعا قصد بی‌احترامی داشتی؟»

همچنین می توانید از یک روانشناس نوجوان کمک بگیرید؛ که برای این مورد می‌توانید با کلینیک روانشناسی آگاه در تماس باشد.

بر رفتار نادرست تاکید کنید: بر رفتار فرزندتان و احساسی که نسبت به آن دارید، تمرکز کنید. از هرگونه اظهار نظر در مورد شخصیت فرزندتان خودداری کنید. به جای گفتن «تو بی‌ادبی»، چیزی مانند «وقتی با من اینطور صحبت می‌کنی احساس ناراحتی می‌کنم» را امتحان کنید.

تشویق کنید: هنگامی که فرزندتان به شیوه ای مثبت ارتباط برقرار می کند، از او تعریف و تمجید کنید.

همچنین بخوانید: رفتارهای پرخطر نوجوانان

موقع بی ‎احترامی نوجوان، چه کارهایی را نباید انجام بدهیم؟

وقتی نوجوانتان بی‌احترامی کرد، از انجام این کارها اجتناب کنید:

مشاجره: چیزی است که نه برای شما والدین نه نوجوانتان کارساز نیست. وقتی عصبانی می‌شویم، حرف‌هایی می‌زنیم که منظورمان نیست. یک رویکرد مؤثرتر این است که به خود و فرزندتان زمان دهید تا آرام شوید.

اگر عصبانی هستید یا در میانه مشاجره هستید، صحبت کردن با آرامش درباره آنچه از فرزندتان انتظار دارید دشوار خواهد بود. پیشنهاد می‌کنیم به او بگویید در زمان دیگری در مورد این موضوع با هم صحبت می‌کنید.

گارد گرفتن و تدافعی بودن به ندرت مفید است. سعی کنید مسائل را شخصی نکنید و فراموش نکنید فرزندتان در حال بزرگ شدن است و سعی می‌کند استقلال پیدا کند.

حتی اگر شما تجربه زندگی بیشتری دارید، سخنرانی هیچ کمکی به او نمی‌کند و احتمالا علاقه‌ای هم به شنیدن ندارد. اگر می‌خواهید فرزندتان به حرف شما گوش دهد، لازم است ابتدا شما زمانی را صرف گوش دادن فعالانه به او کنید.

اگر اهل غر زدن هستید، متاسفانه باید بگوییم بچه‌ها بعد از مدتی نسبت به این رفتار مقاوم می‌شوند و غر و نق زدن‌های شما هیچ تاثیری بر آن‌ها نخواهد داشت!

طعنه و تحقیر باعث ایجاد رنجش و افزایش فاصله بین شما و فرزندتان خواهد شد و هیچ کمکی به حل مسائل نمی‌کند.

مهم نیست که فرزند شما چقدر بد اخلاق یا حاضر جواب باشد، او هنوز هم برای صحبت کردن و برقراری ارتباط با شما ارزش قائل است و البته به آن نیاز دارد. پس سعی کنید دوست بودن با فرزند را هم در نظر داشته باشد؛ کمی صبوری، درک و یاد گرفتن نحوه برخورد موثر با او به شما و نوجوانتان کمک می‌کند، این دوران را که موقتی و گذرا هم هست، به سلامت سپری کنید.