اختلال روان تنی (سایکوسوماتیک) چیست؟وقتی اضطراب به بدن حمله می‌کند!
اختلال روان تنی یا سایکوسوماتیک بیماری‌های جسمانی هستند که بیشتر علت روانی دارند تا جسمی. این بیماری‌ها یا دلیل روانی دارند و یا عوامل روانی باعث بدتر شدن آن‌ها می‌شود. این اختلالات اغلب بدون هیچ توضیح پزشکی منجر به علائم و بیماری جسمی می‌شود و می‌تواند تقریباً هر قسمت از بدن را درگیر کند.
اختلال روان تنی همان مشکلات روانشناختی هستند که به صورت علائم فیزیکی ظاهر می‌شوند. علائم این اختلالات ممکن است در هر فردی متفاوت باشد.گاهی اوقات فرد فشار روانی و استرس را به شکل‌های درد جسمی، حالت تهوع، فشار خون بالا و … تجربه می‌کند.
افراد مبتلا به اختلال سایکوسوماتیک، معمولاً به دنبال مراقبت‌های پزشکی هستند اما بیماری آن‌ها تشخیص داده نمی‌شود.
ذهن به بدن ربط دارد
قرن‌هاست که فیلسوفان و دانشمندان تلاش می‌کنند رابطه‌ی بین ذهن و بدن را تبیین کنند. ابتدا همه تصور می‌کردند که ذهن چیزی جدا از بدن است. اما امروز تقریبا همه می‌دانند که هرآنچه ذهن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بدن را هم دگرگون می‌کند. حتما برای شما اتفاق افتاده که احساس اضطراب کنید و دقایقی بعد معده‌تان درد بگیرد. یا سردرد دارید و این شما را به شدت عصبانی و مضطرب می‌کند.
ما فکر می‌کنیم خودمان و واکنش‌های بدنمان را کاملاً خوب می‌شناسیم، اما گاهی اوقات بدن و روان غافلگیرمان می‌کنند.
ذهن و بدن درست مثل دو کفه ترازو عمل می‌کنند. محال است یک کفه پایین برود اما کفه دیگر ثابت باقی بماند. فرآیندهای روانی در اصل فرآیندهای فیزیولوژیکی هستند و برعکس. ممکن است درد روانی اختلال جسمی را تا حد زیادی تشدید کند.
جسمانی کردن چیست؟
جسمانی‌سازی یعنی ما علائم پریشانی روانی را به شکل علائم جسمانی تجربه می‌کنیم. گاهی اوقات فشار روانی آنقدر زیاد است که نمی‌توانیم آن را در قالب کلمات بیان کنیم اینجاست که بدنمان به جای ما شروع به حرف زدن می‌کند.
وقتی فشار روانی را جسمانی می‌کنیم، نشانه‌های بیماری نسبت به درمان دارویی و پزشکی مقاوم می‌شوند. وقتی داروها نشانه‌هایمان را کم نمی‌کنند از پزشک خود عصبانی می‌شویم که نتوانسته بیماری ما را به خوبی تشخیص بدهد. از پزشکی به پزشک دیگر مراجعه می‌کنیم اما هیچ بهبودی حاصل نمی‌شود.
همه ما ممکن است نشانه‌های اختلال روان تنی را تجربه کنیم. تا وقتی فشار روانی کم نشود نشانه‌های بیماری باقی خواهند ماند. ما تمایل داریم که برای بیماری جسمی به دنبال دلیل جسمی بگردیم اما گاهی اوقات روان ما بهتر می‌تواند دلیل ناراحتی جسمی را توضیح دهد.
بهتر است در کنار پزشک به روانپزشک یا روان‌شناس هم مراجعه کنیم. زمانی که بپذیریم نشانه‌های جسمی ما دلیل روانی دارد اولین قدم را در جهت بهبودی برداشته‌ایم.
احساسات ناهشیار و جسمانی‌سازی
اختلالات روان تنی ممکن است صرفاً جسمی به نظر برسند اما از احساسات ناهشیار منشأ می‌گیرند. فقدان و انزوا می‌تواند مانند یک چاقو عضوی از بدن را قطع کند. غم و خشم می‌تواند در عضلات گردن، سر، کمر یا دستگاه گوارش انباشته شود و آلرژی را تشدید کند.
به عبارت دیگر، ما درد جسمی را نسبت به تجربه درد عاطفی ترجیح می‌دهیم. هرچقدر که بیشتر درد بکشیم کمتر به سراغ احساسات سرکوب‌شده‌مان می‌رویم.
بهای تجربه نکردن احساساتمان را با اختلال روان تنی می‌پردازیم
در نهایت احساسات سرکوب شده ما راهی برای ابراز شدن پیدا می‌کنند. چه از طریق بدن و چه از طریق رفتار و حتی خواب و رویا.
صدها بیماری و اختلال وجود دارد که صرفاً روان تنی هستند یا دارای یک جزء روان تنی هستند، با این حال جامعه پزشکی در مورد این موضوع در تاریکی باقی مانده است. وقتی پزشکان با یک اختلال روان تنی مواجه می‌شوند، آن را تشخیص نمی‌دهند یا اگر تشخیص بدهند، به بیمار می‌گویند که همه‌ی این‌ها در ذهنت است. اما این جملات کمکی به بیمار نمی‌کند بلکه او را آشفته‌تر و مضطرب‌تر می‌کند.
علائم اختلال روان تنی (سایکوسوماتیک)
شایع‌ترین علائم اختلال روان تنی جسمی است؛ مشکلاتی مانند سردرد، معده درد و خستگی از شایع‌ترین علائم اختلال روان تنی به شمار می‌آیند.
با این حال، اختلال سایکوسوماتیک می‌تواند خود را به روش‌های دیگری نیز نشان دهد. برخی از افراد ممکن است مشکل خواب داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است در تمرکز یا به خاطر سپردن چیزها مشکل داشته باشند.
سایر علائم شامل موارد زیر است:
- بیخوابی
- تپش قلب
- فشار خون بالا
- خستگی
- زخم معده
- تنگی نفس
- دردهای روان تنی مانند سردرد یا دردهای عضلانی
- درماتیت و اگزما
علل اختلال روان تنی
اختلال روان تنی با سایر اختلالات متفاوت است؛ زیرا شامل هیچ دلیل جسمی نیست یا اگر دلیل جسمانی وجود دارد، بدن واکنش شدیدتری نشان می‌دهد که نشان می‌دهد علائم ناشی از عوامل روانی است.
اختلال روان تنی ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
اختلال روان تنی ناشی از ترس و اضطراب
همه ما در طول زندگی استرس و اضطراب را تجربه کرده‌ایم. رویدادهای گذشته و محیط زندگی می‌تواند باعث بیماری‌های روان تنی در ما شود؛ مثلا اگر در محله‌ای زندگی می‌کنید که میزان جرم و جنایت بالاست، اگر شب‌ها بیرون بروید، ممکن است حملات اضطرابی یا تپش قلب را تجربه کنید.
اختلال روان تنی ناشی از استرس عاطفی
برخی از افراد زمانی که مشکل عاطفی دارند که از طریق مشاوره یا درمان برطرف نشده است، علائم جسمانی بروز می‌دهند.
به عنوان مثال، اگر احساس کنید توسط یکی از عزیزانتان طرد شده‌اید، بدن شما با تولید سطوح بالاتر از حد طبیعی هورمون‌های استرس مانند کورتیزول و آدرنالین واکنش نشان می‌دهد. این می‌تواند به فشار خون بالا منجر شود حتی اگر هیچ بیماری جسمی زمینه‌ای نداشته باشید.
رابطه اختلال افسردگی با اختلال روان تنی
افسردگی باعث تغییراتی در رفتار و خلق و خوی ما می‌شود که می‌تواند بر احساس ما از نظر جسمی و همچنین روحی تأثیر بگذارد.
در صورت عدم درمان، این تغییرات می‌تواند منجر به سایر مشکلات سلامتی مانند فشار خون بالا، بیماری قلبی و دیابت شود.
در نهایت، هیچ علت واحدی برای اختلال روان تنی وجود ندارد. تصور می شود که این اختلال به دلیل ترکیبی از عوامل روحی و جسمی به وجود می‌آید. مثلا اگر فردی سابقه اضطراب یا افسردگی داشته باشد، ممکن است بیشتر به این اختلال مبتلا شود. رویدادهای استرس‌زای زندگی، مانند مرگ یکی از عزیزان نیز می‌توانند باعث این اختلال شوند.
انواع اختلالات سایکوسوماتیک
- اختلالات گوارشی
- اختلالات قلبی عروقی
- اختلالات تنفسی و به ویژه آسم
- فشار خون
- دردهای ستون فقرات و کمر درد
- مشکلات تیروئید
- اختلالات تغذیه و خوردن
- اگزما
درمان اختلال روان تنی
در حالی که هیچ درمان پزشکی برای اختلال جسمانی‌سازی وجود ندارد، درمان‌های روانشناختی می‌تواند به شما در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
گزینه‌های درمانی مختلفی برای بیماری روان تنی وجود دارد، به عنوان مثال:
- درمان شناختی رفتاری
- داروهای ضد افسردگی
- تغییر سبک زندگی
نکته مهم پیدا کردن درمانی است که برای شرایط شما کارآمد باشد. برخی از افراد ممکن است به دارو نیاز داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. اگر از یک اختلال روان تنی رنج می‌برید، مهم است که از یک متخصص کمک بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید