دوران نوجوانی، یک دوره‌ی بحرانی و سخت است که شاید حتی شما والدین احساس کنید فرزند خود را نمی‌شناسید! دورانی که تغییرات مختلفی مانند تغییرات جسمانی، هیجانی و روانشناختی به یکباره اتفاق می‌افتند. یکی از تغییرات هیجانی مهم این دوره، افزایش خود به خودی سطوح هیجانی در نوجوانان است. آن‌ها هم‌زمان با بلوغ و تغییرات هورمونی، هیجانات بیشتری را تجربه می‌کنند. مدیریت هیجان در نوجوانان یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است والدین می‌توانند به فرزندشان در اکتساب آن کمک کنند.

از طرفی استقلال خواهی در این دوره سنی، نوجوانان را به این مسیر سوق می‌دهد که به‌تنهایی از پس هیجانات خود بربیایند و به دنبال کمک و راهنمایی گرفتن نباشند. تصور کنید ممکن است نوجوان شما احساس خشم یا غم کند، به فراخور سنش، این هیجانات را شدیدتر تجربه کند و در طرف مقابل، نداند که با این هیجانات خود چه کند و البته کمک هم نگیرد! چه آسیب‌ها و تصمیمات آنی نادرستی که ممکن است به دنبال همین هیجانات سطح بالای مدیریت نشده آن‌ها پیش بیاید؟

از این رو در مقاله قبل، از «مهارت کنترل هیجان در نوجوانان» ، چیستی آن و لزوم آموزش آن به نوجوانان گفتیم. در این مقاله قصد داریم به راهکارهایی بپردازیم که شما والدین می‌توانید در راستای آموزش تنظیم و مدیریت هیجان در نوجوانان خود انجام دهید.

شما بزرگسالان چه کاری می‌توانید انجام دهید تا مدیریت هیجان در نوجوانان خود را توسعه دهید؟

۱. قضاوت در مورد احساسات خود و نوجوانتان را متوقف کنید

ما گاهی برخی احساسات را «بد» می‌دانیم و از آن‌ها دوری کرده یا انکارشان می‌کنیم. وقتی احساسات و هیجانات را خوب یا بد، مثبت یا منفی ببینید، در حال مقایسه و قضاوت هستید. همه‌ی هیجانات حتی هیجاناتی که برچسب منفی خورده‌اند مانند غم و شرم ارزشمند هستند و وجود دارند تا آن‌ها را تجربه کنیم.

۲. ایجاد محیط امن

یک گام بسیار مهم برای آموزش مدیریت هیجان در نوجوانان این است که در خانه و مدرسه محیط‌هایی ایجاد کنید که در آن بچه‌ها احساس راحتی کنند و بدون ترس از «سرکوب شدن»، احساسات خود را بیان کنند. محدودیتی برای رفتار وجود دارد اما محدودیتی برای ابراز احساسات و حرف زدن پیرامون آن‌ها وجود ندارد.

۳. پاسخ همدلانه را در خود گسترش دهید

بدون هیچ قضاوت و سرزنشی، دلسوزانه به صحبت‌های نوجوانتان و احساساتش گوش کنید. شما مجبور نیستید به دنبال تغییر یا اصلاح هیجان او باشید، فقط کافی است گوش شنوایی برای او باشید. بچه‌ها نیاز دارند و باید احساس کنند که شنیده می‌شوند. می‌توانید درباره دنیای او کنجاوی کنید و سعی کنید دنیا را از چشمان او ببینید. همدلی مناسب کمک می‌کند مدیریت هیجان در نوجوانان تقویت شود.

۴. آینه هیجانات نوجوان خود باشید و به احساسات او واکنش نشان دهید

گاهی ممکن است نوجوان، خود نداند چیزی که در لحظه تجربه می‌کند چه احساسی است! در این موارد با واکنش‌ها و سوالات خود می‌توانید او را به سمت تشخیص احساسش هدایت کنید. مثلا از او بپرسید : «الان چه احساس و حالی داری؟ ناراحتی؟ خشمگینی؟ خجالت زده‌ای؟ نا امیدی؟». هرچه بتوانید احساسات او را با دقت بیشتری تشخیص و بازتاب دهید، درک او از تجربیات هیجانی‌اش بیشتر می‌شود و برای تنظیم هیجانی او مفیدتر است. این اتفاق وقتی می‌افتد که شما به اندازه کافی محیط امن و ارتباط خوبی با نوجوان‌تان گرفته باشید.

۵. به زبان بدن نوجوان خود گوش دهید

بعضی مواقع نوجوان می‌گوید که حالش خوب است، اما زبان بدن او چیز دیگری می‌گوید و در واقع در حال سرکوب احساس خود است. در این موارد، به آنها اشاره کنید که آنچه می‌گویند با آنچه شما می‌بینید، متفاوت است. همین تلنگر می‌تواند کافی باشد تا او به بررسی مجدد تجربه‌ی درونی خود و کشف احساسی که از آن فرار کرده بپردازد. با پرخاش و قطعیت زیاد حرف زدن کمکی به او نمی‌کند. سعی کنید موضع همدلانه خود را از دست ندهید. انعکاس دادن به آنها می‌تواند سهم بالایی در مدیریت هیجان در نوجوانان داشته باشد.

۶. از روش‌های تنظیم هیجانی خود و در مورد احساساتی که تجربه می‌کنید با او صحبت کنید

مخصوصا در مورد احساساتی مانند شرم، غرور، خشم و ناامیدی بگویید که ممکن است برای فرزندتان کمتر تعریف شده باشد. به این صورت هم می‌توانید روش تنظیم هیجانی خود را به او آموزش دهید و هم آگاهی هیجانی او را بالا ببرید.

۷. آموزش اهمیت دادن به هیجانات

با جملاتی مشابه جملات زیر، به او یاد دهید با هیجانات خود مهربان باشد و برایشان ارزش قائل باشد:

همه احساسات خوب هستند و نباید از تجربه کردن آن ها دوری کنم. من می توانم احساساتم را کنترل کنم و آنها را بیان کنم. خودم مسئولیت احساساتم هستم. احساسات گذرا هستند و برای همیشه نمی‌مانند. احساسات به من می‌آموزند که برای مراقبت بهتر از خودم چه اقداماتی انجام دهم.

۸. توجه به احساسات مثبت در تنظیم هیجانی

به نوجوان خود بیاموزید که نه فقط احساسات منفی بلکه احساسات مثبت هم باید تنظیم شوند. او نیاز دارد یاد بگیرد در هنگام شادی، خوشحالی و…. هم چگونه واکنش نشان دهد.

مهارت کنترل هیجان در نوجوانان : آموزش مدیریت هیجان به نوجوانان

۹ آبان ۱۴۰۱ ۱ دقیقه ۰ ۰

این روزها جملاتی در تعریف و تمجید از نوجوان‌های دهه هشتادی می‌شنویم. نوجوان‌هایی که خواسته یا ناخواسته، در بستر اتفاقات...

سما بخشی

۹. خودمراقبتی را به او یاد دهید

اگر خودتان از خودتان مراقبت کنید و با خودتان مهربان باشید، او هم می‌تواند یاد بگیرد. استراحت کافی، ورزش کردن، غذای سالم، دوستان خوب، مراقبه و یوگا و مراقبت از خود بسیار مهم است و به نوجوان کمک می‌کند تا بتواند احساسات قوی خود را مدیریت کند.

۱۰. کمک گرفتن از درمانگر نوجوان برای تنظیم هیجانی

رواندرمانگرانی که به طور تخصصی به مسائل نوجوانان می‌پردازند، می‌توانند به بهبود رابطه شما و نوجوان‌تان کمک کنند. همچنین اگر فکر می‌کنید نوجوان شما درگیر مسائل هیجانی و روانشناختی خاصی است و با شما راحت نیست، این امکان را فراهم کنید که از درمانگر کمک بگیرد و به تنظیم هیجانی بهتری دست پیدا کند.

چند نکته تکمیلی برای آموزش مدیریت هیجان در نوجوانان

1. با نوجوانان در مورد راهبردهای تنظیم هیجانی هنگامی که آرام هستند صحبت کنید، نه در وسط بحران یا بحث. به خصوص در هنگام بروز یک اتفاق خاص احساسی، سعی کنید بعد از این که شرایط مساعد شد، خودتان پیشقدم شوید و از او بخواهید تا از احساسات و هیجاناتش به شما بگوید.
2. به او یاد دهید در هنگام بروز هر هیجانی و قبل از نشان دادن هر واکنشی، سعی کند تا پیامدهای رفتارهایش در آینده را تجسم کند. می‌توانید موقعیت‌هایی برای او ترسیم کنید که یک هیجان خاص در آن بروز می‌کند؛ مثلا وقتی در امتحان نمره بسیار بدی گرفته است و ناراحت است و از او بخواهید تا تصور کند چه احساسی دارد و باید چه رفتاری نشان دهد. اگر نوجوان بتواند در مواقع بحرانی، تصورهایی از پیامدهای رفتارش داشته باشد، می‌تواند به بهترین شکل هیجانات و رفتارهای خود را مدیریت کند.
3. سعی کنید از سوگیری‌های جنسیتی و فرهنگی دوری کنید و هیجانات را جنسیتی نکنید. به طور مثال از پسرها انتظار می‌رود بسیار بیشتر از دختران احساسات خود را سرکوب کنند و همیشه گفته می‌شود «مرد که گریه نمی‌کند». به همان اندازه هم، احساسات دخترها جدی گرفته نمی‌شود و با عباراتی مانند «دخترها حساس هستند! آماده گریه کردن هستند!»، احساسات آن‌ها کم‌ارزش نشان داده می‌شود. دختران و پسران هر دو نیاز برابر به ابراز هیجانات خود مانند غم و شادی، گریه و خنده دارند و به یک اندازه هم باید به احساسات آن‌ها بها داده شود.

در آخر …

شما والدین فقط زمانی می‌توانید این راهبردها را پیاده‌سازی کنید که قبل از واکنش به رفتارهای نوجوان، وقت بگذارید و به تجربه و احساسات درونی خود توجه کنید. خودتنظیمی و تنظیم هیجانی در شما یکی از بزرگ‌ترین کلیدهای فرزندپروری مؤثر است.

درباره نوجوانان بیشتر بخوانید:

• ویژگی های نوجوانان : نوجوانان چگونه فکر می‌کنند؟
• مهارت کنترل هیجان در نوجوانان : آموزش مدیریت هیجان به نوجوانان
• تربیت جنسی کودک و نوجوان (کارگاه آفلاین)
• کودک و نوجوان در مواجهه با محتوای جنسی
• افسردگی نوجوانان : نشانه‌ها و نقش والدین در بهبود آن