جاناتان شدلر؛ درمانگر پویشی و مبدع آزمون سواپ

در این نوشتار به معرفی یکی از مشهورترین و تاثیرگذارترین رواندرمانگران رویکرد روان-پویشی بپردازیم. جاناتان شدلر، نویسنده و پژوهشگر پرآوازه، سخنران و استاد دانشگاه کالیفرنیا است که با بیش از 25 سال سابقه حرفه‌­ای در درمان و آموزش به طور تخصصی به رواندرمانی پویشی و مطالعه آسیب شناسی شخصیت می­پردازد. او با نگارش مقاله‌­ای محوری با نام “اثربخشی رواندرمانی پویشی” و ابداع روش ارزیابی شخصیت SWAP بر شهرت خود افزود. علاوه بر این، شدلر به عنوان یکی از نویسندگان نسخه دوم راهنمای تشخیصی روانپویشی (PDM) و نسخه سوم که در آینده منتشر می­شود، همکاری کرده است.

نقد دیدگاه نادرست درباره­­‌ی اثربخشی رواندرمانی پویشی توسط جاناتان شدلر

جاناتان شدلر، با انتشار یکی از جنجالی­‌ترین مقالات در حوزه درمان­‌های پویشی در سال 2010، لزوم وجود ارتباط جدانشدنی مابین پژوهش علمی و درمان را مورد بررسی و تاکید قرار داد. در این مقاله، او با استدلال و ارایه شواهد پژوهشی، به مخالفت علیه افکار عمومی برخاست که معتقد بود فقط رویکرد­های مبتنی بر شواهد ( علی‌­الخصوص رویکرد شناختی-رفتاری) از پشتیبانی تجربی برخوردار هستند، در حالی که رویکرد­های پویشی چنین حمایتی را ندارند. او حقیقتی را افشا کرد و به اثباتش پرداخت که در شناخت صحیح روانکاوی و رویکردهای پویشی و اصلاح باور نادرست درباره­ی آنها، قدم بسیار تاثیرگذاری بود: “اصطلاح درمان مبتنی بر شواهد، درواقع کلمه‌­ی رمزی است برای درمان غیر روانکاوانه که کسی نمی­خواهد به آن توجه کند، همانند انکار یا کوری دسته جمعی”.

• تغییر تصویر غیرمحبوب روانکاوی

از نظر شدلر، روانکاوی بهای افراط و تفریط دهه‌­های گذشته را می­ پردازد که مغرور و منزوی به فعالیت می­پرداخت؛ اکنون نیز همان تصویر کاریکاتور­گونه ار آن در کتب درسی و جوامع علمی به نمایش گذاشته می­شود که باور عمومی را شکل داده است. در حقیقت از منظر او، این واکنش­ها جامعه روانشناسی را از حقایق و باور بر اساس شواهد واقعی دور نگه داشته است: “ما در حال از دست دادن روش­های ممکن برای درک و کاهش رنج بشر هستیم”. او در این مقاله با مرور تحقیقات گذشته ادعا کرد که اثربخشی درمان­های داینامیک با دیگر مدل­های درمانی برابر است و حتی ممکن است تاثیر مثبت دیگر رواندرمانیها به دلیل استفاده از برخی تکنیک­های پویشی باشد. علاوه بر این، او با بررسی وجوه متمایز درمان­های پویشی نسبت به دیگر رویکردهای درمانی و از همه مهم­تر با بیان تفاوت­هایش با روانکاوی کلاسیک (علی الخصوص آراء فروید)، درصدد رفع بسیار از سوگیری­ها و سوءتفاهم­هایی که سبب غیرعلمی دانستن رویکردهای پویشی شده بود برآمد.

• زدودن تحریفات از نظریات روانکاوی

در جهت رفع ابهامات، شدلر ابتدا هفت وجه متمایز و برجسته این رویکرد نسبت به سایر رویکردها را شرح نمود. این هفت ویژگی عبارتند از:

1. تمرکز بر تاثیر و بیان احساسات
2. کاوش در تلاش بیمار در جهت اجتناب از افکار و احساسات ناخوشایند (مقاومت و دفاع در اصطلاح تخصصی)
3. شناسایی مضامین و الگوهای تکرارشونده
4. گفت‌­وگو درباره­‌ی رویدادهای گذشته (درجهت برقراری ارتباط بین گذشته و آینده و افزایش تمرکز بر الگوهای تکرارشونده)
5. تمرکز بر روابط بین­‌فردی
6. تمرکز بر رابطه­‌ی درمانی ( به عنوان الگویی تکرارشونده از دیگر روابط زندگی مراجع)
7. کاوش دنیای فانتزی مراجع (در جهت دریافت اطلاعات بیشتر از نحوه نگرش فرد به زندگی واقعی و روابط بین فردی و برداشت شخص از خود)

او با بسط و توضیح تمامی این هفت مورد تلاش کرد تا تصویر درستی از هدفی بزرگتر را ارایه کند؛ اینکه انگیزه غایی درمان­‌های پویشی، فراتر از رفع و بهبودی علایم است؛ از نظر او درمان موفق پویشی درمانی است که موجب تغییر مراجع شود نه علائم او. به بیان دیگر، درمان موفقیت­‌آمیز درمانی است که علاوه بر زدودن علایم، ظرفیت‌ها و منابع روانشناختی مراجع را بسط دهد و تقویت کند. این موضوع بسیار قابل تاملی است که به طور کلی توسط جامعه علمی و رواندرمانگران نادیده گرفته شده بود.

• اثبات اثربخشی درمان‌های پویشی

در قسمت بعدی این مقاله، شدلر برای بررسی اثربخشی درمانهای پویشی، در ابتدا با استفاده­ از پژوهش­های متا آنالیز، اثربخشی رواندرمانی به طور کلی و دارو درمانی را با ارایه اندازه اثر، شرح داد. سپس به بررسی اثربخشی درمانهای پویشی کوتاه مدت پرداخت و با ارایه شواهد پژوهشی متعدد و ارایه اندازه­‌های اثر (اغلب اندازه­‌ها بالای 0.8 بودند که در تحلیل آماری، اندازه بزرگی محسوب میشود)، جای ابهام و تردید در میزان اثربخشی این رویکرد درمانی باقی نگذاشت. علاوه بر این، با استناد بر تحقیقات متا آنالیز، برتری این رویکرد در حوزه­‌هایی خاص، مثل برطرف کردن علایم جسمانی بیماران، نسبت به سایر روش­های درمانی به ویژه CBT  را اثبات نمود.

• پرده ­برداری از یک راز: دلیل اثربخشی درمان های شناختی توسط شدلر

در بخش دیگری از این نوشتار، جاناتان شدلر، مبحثی مهم و تفکر برانگیز را طرح می­کند. او این موضوع را چنین می­گشاید: در کارآزمایی­‌ های بالینی و پژوهش ­های آزمایشی، یک رویکرد درمانی به صورت یک بسته ارزیابی می­شود و بر این اساس، پیش­فرض­‌های نظری و مداخلات خاص استخراج شده از آنها مورد پشتیبانی تجربی قرار نمی­گیرند. در واقع با توجه به پژوهش­‌ها و بررسی­‌های متعدد در این زمینه، آن چیزی که مسبب تغییر رفتاری و هیجانی در اثر درمان­‌های شناختی می­‌شود، لزوما مولفه­‌ی شناختی که از ابتدا مطرح شده­اند، نیست. علاوه بر این، تفاوت­‌های اساسی مابین تکنیک­‌های استفاده شده توسط درمانگران و رویکردهای آنها یافت شده است که ادعای پیشین را تایید می­کند.

نکته جالب توجه اینجا بود که جاناتان شدلر، با استناد به پژوهش­‌های پیشین متعددی به وضوح نشان داد که در در واقع بسیاری از تکنیک­‌هایی که در روش CBT  استفاده میشوند، مانند پیمان کاری یا پیمان درمانی و تجربه کردن ریشه­ عمیقی در آراء روانکاوان و تکنیک‌­های روان­پویشی دارند. همچنین، درمانگران شناختی-رفتاری که در جلسات درمان خود از تکنیک­‌هایی استفاده میکردند که مبنای کاملا روان­‌تحلیلی دارند، از موفقیت بیشتری و طولانی مدت­ تری برخوردار شده‌­اند. هرچند که شدلر بیان کرد که نتیجه­‌گیری از این داده­‌ها نباید به این صورت باشد که تکنیک‌های روش شناختی-رفتاری بی­نتیجه یا مضر هستند، بلکه تجزیه و تحلیل کیفی جلسات با این رویکرد نشان می­دهد که پیامد­های ضعیف تر در نتیجه مداخلاتCBT، به علت اجرای دگم و جزمی این تکنیک ها توسط برخی درمانگران است.

لازم به ذکر است که این تنها مقاله او نبود که سعی داشت باور سوگیرانه فراگیر دنیای آکادمیک را نسبت به باور به اثربخشی مطلق درمان‌های مبتنی بر شواهد که درواقع منظور از آنها فقط درمان‌های شناختی-رفتاری بود را تغییر دهد. او در مقالات متعددی با شواهد علمی قابل اعتنا و بررسی ادبیات پژوهشی، نادرستی این ادعا و باور را اثبات نمود. مقالات او را میتوان نقطه عطفی در جهت تغییر نظر متخصصان و عموم مردم نسبت به تاثیرات چشمگیر و بلندمدت درمان‌های پویشی و برابر انگاشتن رویکرد روانپویشی با آراء فروید دانست. این تغییر باور، مرزبندی قلمرو رواندرمانی سابقا تصاحب شده توسط رویکردهای شناختی و رفتاری را جا به جا کرد.

 ابداع آزمون سواپ SWAP توسط جاناتان شدلر

• جرقه ابداع آزمونی نوین

در راستای تحقق یکی از مهم­ترین اهداف شدلر، یعنی ادغام تجربه درمان بالینی با شواهد و چشم­‌ اندازهای تجربی(علمی)، یک آزمون روانشناختی سنجش شخصیت بر مبنای نظریات روانکاوی متولد شد. مهم­تر از آن، شدلر که نگاه قالبی DSM به اختلالات روانی و خصوصا اختلالات شخصیت را مورد انتقاد قرار میدهد، بر این باور است که در کنار منافع تشخیصی که DSM  برای درمانگران فراهم کرده است، به لنزی تبدیل شده است که از طریق آن به همه مراجعان نگاه می­شود. در واقع شدلر معتقد است که طیف گسترده اختلالات روانشناختی و منحصر به فرد بودن سبک­های شخصیتی مراجعان این امر را غیرممکن می‌سازد که درمانگر از یک دریچه واحد به آنها نگاه کرده، طبقه بندی کند و برچسب بزند.

او با چند مثال، منظور خود از پویایی و منحصر به فرد بودن ساختار شخصیت را توضیح میدهد: ” هر سبک شخصیت، راه منحصر به فرد خود را در جهت ابتلا به افسردگی دنبال می­کند؛ شخصیت خودشیفته به دلیل وجود شکافی عمیق بین واقعیت و انتظاراتش از خود و دنیا، حتی با وجود موفقیت­ها به شادی و رضایت دست نخواهد­یافت بلکه به جای آن، رنجش مکرر را تجربه خواهد کرد که مسیری برای ابتلا به افسردگی‌ ­است. این مسیر، با مسیر شخصیت پارانویید که به دلیل فرافکنی خصم و خشونت به دیگران، دنیایش سرد، نا­امن و منزوی خواهدشد، متفاوت است”. در واقع با توجه با این موضوع، این نکته به راحتی دریافت می­شود که آزمون­‌های ارزیابی یا رویکردهای درمانی که فقط برای تشخیص به DSM  متکی هستند، قادر به ایجاد تمایز بین انواع مختلفی از یک نوع اختلال و درک پویایی آن نخواهند بود.

21%تخفیف

دوره آموزشی آفلاین آزمون SWAP

بدون امتیاز 0 رای

دکتر مهدی رضا سرافراز

(ابـزار ارزیابی شخصیت مورد تایید انجمن روانکاوی آمریکا) 16 ساعت به صورت آفلاین تصویری

2,900,000 2,300,000 تومان

20%تخفیف

دوره ISTDP | مقدماتی تا پیشرفته

5.00 2 رای

دکتر مهدی رضا سرافراز

تربیت درمانگر پویشی فشرده و کوتاه مدت istdp  پایه (آفلاین) رول پلی (شیراز و تهران) با تدریس: دکتر مهدی سرافراز   

600,000 - 8,160,000 تومان

دوره های ترمیک آکادمی روانپویشی آگاه

بدون امتیاز 0 رای

دکتر مهدی رضا سرافراز

دوره های ترمیک 1.5 ساله، آکادمی روانپویشی آگاه

تربیت درمانگر حرفه ای با رویکرد ISTDP

190,000 - 190,000 تومان

• روش ارزیابی با آزمون سواپ

آزمون شدلر-وستن یا به اختصار آزمون سواپ به دلیل تفاوت در نحوه اجرا و بررسی جنبه‌­هایی از شخصیت بیمار که سابقا در تست­‌های مشابه مورد غفلت قرار گرفته­‌ بود، به دستاوردی بحث­ برانگیز و مشهور تبدیل شد. این آزمون از دل یک مصاحبه­­‌ی تخصصی اما صمیمانه برمی­آید که درمانگر یا ارزیاب حداقل 2 ساعت و نیم به بررسی عمیق تمام جنبه­‌های زندگی شخصی مراجع می­‌پردازد. درمانگر با پرسیدن سوالات و درخواست مثال‌های واقعی از بیمار، روابط گذشته، فعلی، سطوح مختلف روابط از کودکی تا بزرگسالی اسکنی جامع از شخصیت مراجع به دست می­‌ آورد. با داشتن این اطلاعات و دسته­‌بندی آنها به وسیله 200 عدد کارت که برای این آزمون ابداع شده است، درمانگر به اطلاعات بسیار مهمی از جمله :  مهار‌ت­‌های مقابله‌­ای فرد در زمان استرس و تنش‌های محیطی، تمایلات، افکار، هیجانات و فانتزی­ها و از همه مهمتر الگوهای رفتاری مکرری که فرد در زندگی خود در ارتباط با خود و دیگران استفاده می­‌کند، دست می­یابد.

• ویژگی­‌های منحصربه ­فرد سواپ

آیتم­‌های این آزمون با همکاری جاناتان شدلر و همکارش درو وستن، از دل بررسی ادبیات پژوهشی آسیب­ شناسی شخصیت که در طی بیش از 50 سال گذشته نگاشته شده است و همچنین با بررسی گسترده سایر حوزه­‌های روانپویشی به دست آمد. هرچند که این تنها تفاوت شاخص این آزمون با دیگر آزمون های ارزیابی شخصیت نیست. از دیگر ویژگی­ های برجسته این آزمون، حذف دخالت بیمار در دستکاری اطلاعات مورد نیاز است. این موضوع بدان معناست که بر خلاف سایر ارزیابی­‌ها که در آنها سوالاتی ارایه می­‌شوند و بیمار می­بایست از بین گزینه­ های موجود به انتخاب خود یکی را انتخاب کند، در تست سواپ درمانگر بر اساس پاسخ­هایی که به طور مفصل از بیمار دریافت می­کند، بر اساس قضاوت خود و کارت های موجود ارزیابی را انجام خواهد داد. به عبارت دیگر، تجربه ذهنی درمانگر از بیمار، منبع اطلاعات و وسیله‌­ای برای تولید فرضیه است. این اقدام به طرز چشمگیری خطای سوگیری، بیش برآورد یا کم­برآورد کردن بیمار از وضعیت خود و ارایه­ی ترجیحات به جای واقعیت جلوگیری خواهد کرد. در آخر اینکه شدلر و وستن تلاش کرده­اند تا در خلال این آزمون، آن دسته از ویژگی­‌های بیمار را بررسی کنند که پایدار و بادوام هستند تا قضاوت صحیحی از میزان سلامت روان به دست آید؛ امری که با بررسی صفات گذرا و لحظه­‌ای ممکن نخواهد بود.

ارایه نسخه­‌های ویرایش شده سواپ، ارایه نسخه مخصوص نوجوانان و استفاده گسترده از آن به صورت ترجمه شده به 15 زبان در سراسر جهان، تحولی شگرف در عرصه تشخیص و درمان بالینی و حتی قضاوت قانونی به ارمغان آورد. این موضوع علاوه بر کمک به درمانگران، بر اثربخشی استفاده از درمان­‌های پویشی و مبانی نظری آن برای تشخیص و پیوندش با روانشناسی علمی که سابقا محل تردید بود، صحه گذاشت.

سخن پایانی

جاناتان شدلر در طول دو دهه گذشته به عنوان یکی از سرسخت­ ترین مدافعان رویکردهای روان­تحلیلی مبتنی بر نظریات روانکاوی ظاهر شده ­است و ماموریت خود را اصلاح تفکرات نادرست و بدون شواهد علمی درباره این رویکرد می­داند. او با فعالیت­ های پژوهشی، علمی و ارایه آموزش­‌های گسترده، دین خود را به روانکاوی که به جهت جریان­‌های مسبوق به سابقه تاریخی مورد غفلت و سوء­برداشت­‌های فراوان قرار گرفته را به درستی و با موفقیت ادا کرده­است. مورد توجه قرار گرفتن جهانی مقالات او در این حوزه و استفاده از آزمون ابداعی او و همکارانش و همچنین ایده­‌های ناب وی درباب سبک‌های مختلف شخصیت، گواه این امر است. شدلر را میتوان به مثابه معماری پویشی دانست که آجرهای کج بنا شده در ساختمان اختلالات روانی را مجددا به صورت اصولی بنا نهاد. اقدامات او سبب شد تا درمانگران با هر رویکردی، برای درک بهتر مشکلات روانشناختی مراجعان و شخصی­ سازی مسیر درمان، این ­بار با لنزی جدید و چه بسا با دید فراگیرتر به رنج­ های منحصر به فرد آنها نگاه کنند.

منابع

Hewison, D. (2018). The impact of research on psychoanalytic psychotherapy. New Associations, (27), 1-5.

Westen, D., Shedler, J., Bradley, B., & DeFife, J. A. (2012). An empirically derived taxonomy for personality diagnosis: Bridging science and practice in conceptualizing personality. American Journal of Psychiatry, 169(3), 273-284.

Shedler, J. (2002). A new language for psychoanalytic diagnosis. Journal of the American Psychoanalytic Association, 50(2), 429-456.

Shedler, J. (2015). Integrating clinical and empirical perspectives on personality: The Shedler-Westen Assessment Procedure (SWAP).

Shedler, J. (2011). Science or ideology?.

Shedler, J. (2022). That was then, this is now: Psychoanalytic psychotherapy for the rest of us. Contemporary Psychoanalysis, 58(2-3), 405-437.

Shedler, J. (2021). The personality syndromes. Personality Disorders, 1.

Shedler, J. (2020). Where is the evidence for “evidence-based” therapy? 1. Outcome Research and the Future of Psychoanalysis, 44-56.