بیش فعالی چیست؟ علائم ADHD و راه درمان

از بچگی معلم‌ها مدام به من می‌گفتند: «چرا به حرف‌هایمان گوش نمی‌دهی؟ چرا نمی‌توانی آرام بنشینی و تمرکز کنی؟» اما من واقعاً نمی‌دانستم چطور باید تمرکز کنم. ذهنم مدام به سمت چیزهای دیگر می‌رفت و هرچقدر تلاش می‌کردم حواسم را جمع کنم، موفق نمی‌شدم. انگار هیچ کنترلی روی ذهنم نداشتم. تکالیفم را هیچ‌وقت کامل و به‌موقع انجام نمی‌دادم. وقتی می‌خواستم کاری را شروع کنم، هزار فکر مختلف به ذهنم هجوم می‌آورد. حتی در خانه هم همین بود.

مادرم می‌گفت:« اتاقت را مرتب کن» و من واقعاً می‌خواستم این کار را انجام دهم، اما ناگهان حواسم به اسباب‌بازی‌هایم پرت می‌شد و یادم می‌رفت چه کاری قرار بود انجام دهم. مدام از من می‌پرسیدند:

«چرا کاری که ازت خواستیم را انجام ندادی؟ چرا لجبازی می‌کنی؟ چرا مثل بقیه نیستی؟»

همیشه با خودم فکر می‌کردم حتماً مشکل از من است. احساس می‌کردم از بقیه عقب‌ترم و مهم نبود چقدر تلاش کنم، من هیچ‌وقت نمی‌توانستم مثل دیگران باشم، من «بچه‌ی حواس پرت و شلوغی» بودم.

این روایت فردی است که با اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) زندگی می‌کند. در این مقاله از وبلاگ کلینیک روانشناسی آگاه قصد داریم به بررسی علائم، علل و راه‌های درمان این اختلال بپردازیم تا به افرادی که با ADHD زندگی می‌کنند کمک کنیم زندگی‌شان را بهتر مدیریت کنند.

بیش‌فعالی چیست؟

اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD)، یکی از شایع‌ترین اختلالات رشدی-عصبی است که با سه ویژگی اصلی شناخته می‌شود:

1. بی‌توجهی (مشکل در حفظ تمرکز)
2. بیش‌فعالی (تحرک بیش از حد)
3. تکانشگری (تصمیم‌گیری و رفتار بدون فکر قبلی)

علائم این اختلال، معمولاً از دوران کودکی آغاز می‌شود و با تغییر شرایطی مانند ورود به مدرسه ممکن است شدت پیدا کند.

در بسیاری از موارد، ADHD پیش از ۱۲ سالگی تشخیص داده می‌شود، اما برخی افراد ممکن است در بزرگسالی یا سنین بالاتر متوجه وجود آن شوند. اگرچه علائم بیش‌فعالی در بزرگسالی کاهش می‌یابد؛ اما چالش‌هایی مانند تکانشگری، بی‌قراری و مشکل در تمرکز همچنان ادامه دارد.

افراد مبتلا به ADHD، اغلب با مشکلات دیگری مانند اختلالات خواب و اضطراب نیز روبه‌رو هستند. با اینکه برخی علائم ممکن است با گذر زمان کاهش یابد، اما بسیاری از افراد در بزرگسالی همچنان در مدیریت رفتار و حفظ تمرکز دچار مشکل هستند.

انواع بیش‌فعالی

بیشتر افرادی که با اختلال ADHD زندگی می‌کنند، ترکیبی از نشانه‌های بی‌توجهی و بیش‌فعالی/تکانشگری را تجربه می‌کنند. اما در بعضی افراد، یکی از این نشانه‌ها بیشتر دیده می‌شود. بر همین اساس، ADHD به سه نوع تقسیم می‌شود:

• ADHD از نوع بیش‌فعالی/تکانشگری غالب

در این نوع، فرد تحرک بدنی زیادی دارد. مثلاً مدام پاها یا دست‌هایش را تکان می‌دهد یا دائم در حال راه رفتن است. این افراد خیلی زود حواسشان پرت می‌شود، رفتارهای ناگهانی و بدون فکر انجام می‌دهند و کنترل رفتارهایشان برایشان سخت است. کودکانی که این نوع از ADHD را دارند، به دلیل تحرک زیاد، بیشتر در معرض آسیب و تصادف قرار می‌گیرند.

• ADHD از نوع بی‌توجهی غالب

ویژگی اصلی این نوع، دشواری در تمرکز و توجه به جزئیات است. این افراد در انجام و به پایان رساندن کارها مشکل دارند و نمی‌توانند برای مدت طولانی روی یک موضوع تمرکز کنند. کودکانی که این نوع از ADHD را دارند معمولاً رفتارهای تکانشی و پرتحرک ندارند، اما ممکن است دیگران آن‌ها را خجالتی، کم‌انرژی یا مضطرب تصور کنند.

• ADHD از نوع ترکیبی

شایع‌ترین نوع ADHD که در آن فرد هم نشانه‌های بی‌توجهی و هم بیش‌فعالی/تکانشگری را تجربه می‌کند.

عوارض بیش‌فعالی یا ADHD

بر اساس اطلاعات موجود در وبسایت Piney Ridge Treatment Center ، اختلال بیش فعالی اگر به موقع شناسایی و درمان نشود می‌تواند تاثیرات زیادی روی زندگی فرد داشته باشد. این اختلال نه‌تنها بر عملکرد تحصیلی و شغلی تاثیر می‌گذارد، بلکه روابط اجتماعی و سلامت روان را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما با درمان به موقع و استفاده از روش‌های مناسب، می‌توان بسیاری از این مشکلات را کاهش داد و کیفیت زندگی را بهتر کرد.

1. پیامدهای کوتاه‌مدت بیش فعالی

• کاهش تمرکز و افت عملکرد تحصیلی و شغلی: افرادی که با ADHD زندگی می‌کنند معمولاً در انجام کارهای روزمره، تمرکز روی درس‌ها و مسئولیت‌های شغلی با مشکل روبه‌رو هستند.
• مشکل در برقراری و حفظ روابط اجتماعی: ناتوانی در کنترل رفتارها و توجه به دیگران باعث می‌شود این افراد سخت‌تر دوست پیدا کنند یا روابطشان را حفظ کنند.
• رفتارهای تکانشی و خطرناک: تصمیم‌گیری‌های عجولانه و انجام کارهای پرریسک، از ویژگی‌های رایج در این اختلال است.
• افزایش تنش و استرس در خانواده: رفتارهای پرجنب‌وجوش و ناتوانی در مدیریت احساسات می‌تواند فضای خانواده را پرتنش کند.

2. پیامدهای بلندمدت (در صورت درمان نشدن)

• احساس تنهایی و طردشدگی: مشکلات در روابط اجتماعی می‌تواند باعث فاصله گرفتن فرد از دیگران و احساس انزوا شود.
• ترک تحصیل و افت شدید تحصیلی: ناتوانی در مدیریت برنامه‌ها و تمرکز روی درس‌ها ممکن است باعث شود فرد مدرسه یا دانشگاه را نیمه‌کاره رها کند.
• افزایش خطر افسردگی و مشکلات رفتاری: اگر این اختلال مدیریت نشود، فرد ممکن است احساس غمگینی یا ناامیدی داشته باشد و رفتارهای ناهنجار از او سر بزند.
• افزایش خطر تصادفات رانندگی: بی‌توجهی و واکنش‌های ناگهانی احتمال تصادف را بالا می‌برد.
• گرایش به مصرف مواد مخدر و الکل: برای فرار از استرس‌ها و مشکلات، برخی ممکن است به مصرف مواد روی بیاورند.
• درگیر شدن در رفتارهای خلاف قانون: تصمیم‌گیری‌های نادرست و رفتارهای تکانشی ممکن است فرد را به سمت رفتارهای خلاف قانون بکشاند.
• افزایش احتمال شکل‌گیری اختلال شخصیت ضداجتماعی: اگر این اختلال کنترل نشود، ممکن است باعث رفتارهایی شود که با هنجارهای اجتماعی در تضاد است.

بیش فعالی در کودکان

طبق توضیحات ارائه‌شده در وب‌سایت NHS، علائم اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی در کودکان و نوجوانان معمولاً قبل از ۶ سالگی ظاهر می‌شود و در موقعیت‌های مختلفی مانند خانه و مدرسه قابل مشاهده است. این علائم به‌طور کلی در دو دسته بی‌توجهی و بیش‌فعالی/تکانشگری قرار می‌گیرند. برخی از کودکان ممکن است نشانه‌هایی از هر دو دسته را داشته باشند، در حالی که برخی دیگر فقط در یکی از این حوزه‌ها مشکل دارند.

علائم مرتبط با بی‌توجهی (مشکل در تمرکز و دقت) در کودک

کودکانی که در این دسته قرار دارند، معمولاً با مشکلات زیر روبه‌رو هستند:

• معمولاً به جزئیات توجه نمی‌کنند و در تکالیف مدرسه اشتباهات ناشی از بی‌دقتی دارند.
• تمرکز بر کارهای درسی یا بازی برایشان دشوار است.
• هنگام صحبت دیگران، اغلب به نظر می‌رسد که گوش نمی‌دهند.
• نمی‌توانند طبق دستورالعمل‌ها پیش بروند و کارهایشان را کامل کنند.
• اغلب لوازم ضروری برای انجام تکالیف یا فعالیت‌های مختلف را گم می‌کنند، مثل مداد، دفتر یا کتاب.
• بدون آنکه کارهای قبلی را تمام کنند، فعالیت‌های جدیدی را شروع می‌کنند.

علائم مرتبط با بیش‌فعالی و تکانشگری در کودک

کودکانی که دچار بیش‌فعالی و تکانشگری هستند معمولاً رفتارهای زیر را نشان می‌دهند:

• کودک نمی‌تواند در محیط‌های آرام یا ساکت، مانند کلاس درس، آرام بنشیند.
• مدام دست‌ها و پاهایش را تکان می‌دهد یا روی صندلی وول می‌خورد.
• بیش از حد صحبت می‌کند و صحبت دیگران را قطع می‌کند.
• بدون فکر عمل می‌کند و کاری را انجام می‌دهد بدون اینکه به پیامدهایش توجه کند.
• نمی‌تواند برای نوبتش در بازی‌ها یا موقعیت‌های اجتماعی صبر کند.
• ناگهان وارد گفت‌وگوها می‌شود و قبل از تمام شدن سؤال پاسخ می‌دهد.
• رفتارهای پرخطری انجام می‌دهد که ممکن است برای خودش یا دیگران خطرناک باشد، مثل دویدن ناگهانی به خیابان یا بالا رفتن از جاهای بلند.

لازم به ذکر است که بیشتر کودکان به‌طور طبیعی پرانرژی هستند و ممکن است بدون فکر قبلی کاری را انجام دهند. آن‌ها از یک بازی به بازی دیگر می‌روند و انرژی‌شان انگار تمامی ندارد. اما تفاوت اصلی در اینجاست که کودکان مبتلا به ADHD سطح بالاتری از انرژی و تکانشگری دارند که فراتر از رفتارهای طبیعی کودکان است و می‌تواند بر زندگی روزمره‌شان تأثیر منفی بگذارد. این رفتارها معمولاً شدیدتر، مداوم‌تر و کنترل‌نشده‌تر هستند و می‌توانند در خانه، مدرسه و روابط اجتماعی مشکلات قابل‌توجهی ایجاد کنند.

بیش‌فعالی در بزرگسالان

طبق مقاله‌ای در وب‌سایت NHS، علائم اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD) در بزرگسالان ممکن است با آنچه در کودکان مشاهده می‌شود متفاوت باشد. در بزرگسالان، ممکن است این علائم به‌طور واضح دیده نشوند. بسیاری از بزرگسالانی که این اختلال را دارند، حتی نمی‌دانند که ADHD دارند، فقط متوجه می‌شوند که انجام کارهای روزمره برایشان سخت‌تر از دیگران است.

اگرچه در بزرگسالان فعالیت‌های جسمی زیاد (بیش‌فعالی) کمتر می‌شود، اما مشکلاتی مانند بی‌توجهی، بی‌قراری و رفتارهای تکانشی هنوز ادامه دارند. برخی از علائم رایج ADHD در بزرگسالان عبارت‌اند از:

• بی‌توجهی به جزئیات: اشتباهات زیادی در کارها ایجاد می‌شود.
• شروع کارهای جدید قبل از اتمام کارهای قبلی: کارها به‌طور ناتمام باقی می‌مانند.
• مشکلات در سازماندهی و اولویت‌بندی کارها: افراد قادر به ترتیب دادن کارها و تعیین اولویت‌ها نیستند.
• فراموشی و گم کردن اشیاء: وسایل ضروری گم می‌شوند و فراموشی به وجود می‌آید.
• احساس بی‌قراری یا اضطراب: افراد نمی‌توانند آرامش خود را حفظ کنند و احساس اضطراب می‌کنند.
• مشکل در سکوت کردن و حرف زدن در زمان نامناسب: صحبت‌های اضافی و قطع کردن دیگران رخ می‌دهد.
• قطع کردن صحبت دیگران: افراد قبل از تمام شدن صحبت دیگران پاسخ می‌دهند.
• تغییرات خلقی: در برخی مواقع عصبانیت و تحریک‌پذیری به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
• مشکل در مدیریت استرس: افراد قادر به کنترل استرس و شرایط پرتنش نیستند.
• بی‌صبری: تاخیرات و تأخیر در کارها به‌طور جدی تحمل نمی‌شوند.
• انجام کارهای خطرناک: تصمیمات خطرناک بدون در نظر گرفتن پیامدهایشان گرفته می‌شود.

اگرچه علائم ADHD در بزرگسالان معمولاً کمتر به چشم می‌آید، اما بسیاری از افراد در این دوره از زندگی همچنان با چالش‌هایی مانند ضعف در تمرکز، مدیریت زمان و کنترل رفتارهای تکانشی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

دلایل ابتلا به ADHD یا بیش فعالی

طبق وبسایت Healthychildren، تحقیقات نشان می‌دهد که اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از جمله:

• ساختار و عملکرد مغز: کاهش فعالیت در بخش‌هایی از مغز که مسئول تنظیم توجه و کنترل سطح فعالیت هستند ممکن است با بروز ADHD مرتبط باشد.
• ژنتیک و وراثت: ADHD معمولاً در خانواده‌ها دیده می‌شود. کودکانی که ADHD دارند، احتمال دارد یکی از والدین یا خواهر و برادرهایشان نیز این اختلال را داشته باشند. گاهی اوقات این اختلال همزمان در والدین و فرزند تشخیص داده می‌شود.
• آسیب‌های شدید به سر: در برخی موارد، آسیب‌های جدی به سر می‌تواند در شکل‌گیری ADHD نقش داشته باشد.
• زایمان زودرس: تولد زودهنگام (نارس) خطر ابتلا به ADHD را افزایش می‌دهد.
• قرار گرفتن در معرض مواد مضر در دوران بارداری: قرار گرفتن جنین در معرض موادی مانند الکل یا نیکوتین ناشی از سیگار کشیدن در دوران بارداری، خطر بروز ADHD را افزایش می‌دهد.
• سموم محیطی: در موارد نادر، تماس با سموم محیطی مانند سرب می‌تواند بر رشد و رفتار کودکان تاثیر بگذارد و احتمال بروز ADHD را افزایش دهد.

علل روان‌شناختی اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD)

طبق مقاله‌ای که در pubmed منتشر شده، برخی دیدگاه‌ها در روانشناسی معتقدند که علائم ADHD فقط به دلایل ژنتیکی و مغزی محدود نمی‌شود؛ بلکه تجربیات دوران کودکی و روابط اولیه نیز در شکل‌گیری این اختلال نقش دارند.

• تأثیر روابط اولیه با والدین

در سال‌های نخست زندگی، رفتارهایی مانند بی‌قراری و بی‌توجهی ممکن است طبیعی باشند. اما اگر کودک در این دوران با روابط ناسالم یا تجربیات ناراحت‌کننده روبه‌رو شود، این رفتارها ممکن است شدت بگیرند و به یک مشکل جدی تبدیل شوند. بر اساس نظریه دلبستگی، کودکانی که احساس امنیت کافی از سمت والدین یا مراقبانشان دریافت نمی‌کنند، ممکن است سبک دلبستگی‌های اضطرابی یا آشفته پیدا کنند. این نوع دلبستگی‌ها می‌تواند در کنار عوامل فیزیولوژیکی، زمینه‌ساز بروز علائم ADHD باشد.

• واکنش‌های هیجانی و رفتاری

کودکان دارای ADHD گاهی با رفتارهای پرخاشگرانه یا بی‌قراری زیاد سعی می‌کنند توجه دیگران را جلب کنند یا از موقعیت‌های ناراحت‌کننده فرار کنند. این رفتارها می‌توانند نشان‌دهندۀ رنج‌های درونی یا واکنش به تجربه‌های تلخ باشند. در برخی موارد، این رفتارها نوعی مکانیزم دفاعی هستند تا کودک از خاطرات دردناک دوری کند یا از مشکلات عاطفی محافظت شود.

• نقش داروها در احساس کودک

گاهی مصرف طولانی‌مدت داروها برای درمان ADHD می‌تواند تأثیرات متفاوتی روی کودک بگذارد. بعضی کودکان ممکن است با گذر زمان، دارو را به‌عنوان یک عامل منفی ببینند که کمک می‌کند احساسات واقعی‌شان را پنهان کنند. این موضوع می‌تواند باعث شود کودک پشت یک ظاهر آرام و کنترل‌شده، احساسات و افکار ناراحت‌کننده‌اش را مخفی کند.

دیدگاه روان‌پویشی باور دارد که ADHD می‌تواند علاوه بر عوامل ژنتیکی و مغزی، تحت تأثیر روابط عاطفی اولیه و تجربیات سخت دوران کودکی هم شکل بگیرد. با توجه به پیامدهایی که این اختلال بر روابط بین‌فردی می‌گذارد، برای درمان بهتر، خوب است به این مسائل نیز توجه شود.

بیش‌فعالی تا چه سنی ادامه دارد؟

بر اساس وبسایت Cleveland Clinic اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی(ADHD) معمولاً با بزرگ‌شدن فرد از بین نمی‌رود. اما بسیاری از افراد با گذشت زمان یاد می‌گیرند که علائمشان را مدیریت کنند و ممکن است دیگر شدت علائم آن‌قدر نباشد که معیارهای تشخیص این اختلال را داشته باشند. با این‌حال، برای برخی دیگر‌، علائم ADHD همچنان در بزرگسالی باقی می‌ماند و بر عملکرد روزمره تاثیر می‌گذارد. البته افراد زیادی می‌توانند با یادگیری مهارت‌های مدیریت علائم، زندگی موفق و رضایت‌بخشی داشته باشند و این اختلال مانعی برای فعالیت‌های روزمره و رشد شخصی آن‌ها نباشد.

راه‌های تشخیص بیش فعالی

اگر نگران هستید که فرزندتان ممکن است ADHD داشته باشد، اولین قدم مراجعه به پزشک متخصص یا روانشناس است. این متخصصان از راهنماهای علمی برای تشخیص استفاده می‌کنند.

تشخیص ADHD در کودکان زیر ۴ سال سخت است، چون در این سن رفتار بچه‌ها خیلی سریع تغییر می‌کند و طبیعی است که بعضی کودکان پرتحرک یا بی‌توجه باشند. همچنین، در نوجوانان ممکن است به‌خاطر مشکلات دیگری مانند افسردگی یا اضطراب، تشخیص ADHD دشوارتر شود.

مراحل تشخیص

برای تشخیص ADHD تست قطعی وجود ندارد. در عوض، متخصصان سلامت روان با جمع‌آوری اطلاعات از اطرافیان کودک یا بزرگسال، مثل والدین، همسر، معلمان و خود شخص، به بررسی رفتار او در محیط‌های مختلف (مثل خانه، مدرسه، محل کار) می‌پردازد. طبق راهنمای DSM-5، علائم باید:

• در دو یا بیشتر از دو محیط مختلف دیده شوند (مثل خانه و مدرسه).
• حداقل شش علامت از علائم ADHD وجود داشته باشد.
• این علائم باید زندگی روزمرۀ شخص را مختل کرده باشند.
• شروع علائم باید قبل از 12 سالگی باشد.
• علائم باید حداقل شش ماه ادامه داشته باشد.

تشخیص به‌موقع و درمان صحیح ADHD می‌تواند به افراد کمک کند به بهترین شکل ممکن، با علائم کنار بیایند و زندگی شاد و موفقی داشته باشد. بنابراین، اگر نگرانی‌هایی در مورد رفتار خودتان یا کودکتان دارید، مراجعه به متخصص و شروع فرآیند تشخیص اولین قدم مهم است.

راه‌های درمان بیش‌فعالی

هدف از درمان ADHD،  بهبود علائم فرد به‌گونه‌ای است که بتواند در خانه و مدرسه عملکرد بهتری داشته باشد. برای کودکان کم‌سن (۴ و ۵ ساله)، معمولاً توصیه می‌شود که درمان اولیه، آموزش والدین در زمینۀ مدیریت رفتار باشد و قبل از شروع دارو این روش‌ها امتحان شوند. در بیشتر موارد، بهترین درمان برای کودکان بزرگتر، نوجوانان و بزرگسالان ترکیبی از درمان‌های رفتاری و داروهای ADHD است.

• درمان‌های رفتاری

برای کودکان زیر ۱۳ سال، معمولاً توصیه می‌شود والدین آموزش‌های لازم برای مدیریت رفتار را دریافت کنند. برای نوجوانان، انواع دیگر درمان‌های رفتاری مانند آموزش مهارت‌های اجتماعی یا تقویت کارکردهای اجرایی پیشنهاد می‌شود. هدف از درمان‌های رفتاری، تقویت رفتارهای مثبت و از بین بردن رفتارهای نگران‌کننده است. هدف از آموزش کارکردهای اجرایی، بهبود مهارت‌های سازمان‌دهی و خودنظارت است.

• داروها

داروها می‌توانند به افراد مبتلا به ADHD کمک کنند تا علائم و رفتارهایی که موجب ایجاد مشکل در روابط با دوستان، خانواده و دیگر افراد می‌شود را کنترل کنند. سازمان غذا و داروی ایالات متحده چند نوع دارو را برای درمان ADHD در کودکان ۶ ساله و بالاتر تأیید کرده است.

• داروهای محرک: داروهای محرک رایج‌ترین داروهای درمان ADHD هستند. بین ۷۰% تا ۸۰% از کودکان مبتلا به ADHD با مصرف این داروها، علائم کمتری از ADHD نشان می‌دهند.
• داروهای غیر محرک: داروهای غیر محرک به‌سرعت داروهای محرک تأثیر نمی‌گذارند و معمولاً تأثیر کمتری دارند؛ اما اثرشان می‌تواند تا ۲۴ ساعت ادامه یابد. اگر داروهای محرک تأثیر زیادی نداشته باشند، روان‌پزشک ممکن است داروی غیر محرک را اضافه کند.
• داروهای ضدافسردگی: داروهای ضدافسردگی به‌عنوان درمان ADHD توسط FDA تأیید نشده‌اند، اما گاهی اوقات روان‌پزشکان آن‌ها را به‌تنهایی یا همراه با داروهای ADHD دیگر تجویز می‌کنند.

ممکن است فرد نیاز به آزمایش داروهای مختلف و دوزهای متفاوت داشته باشد تا بهترین ترکیب بین فواید و عوارض جانبی را پیدا کنند.

اعتقادات غلط در مورد بیش فعالی یا ADHD

با وجود اطلاعات گسترده در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، تشخیص واقعیت از شایعه درباره ADHD دشوار است. در ادامه به نقل از وبسایت Cleveland Clinic  به برخی باورهای اشتباه و حقیقت‌های علمی درباره این اختلال می‌پردازیم:

• باور اشتباه ۱: ADHD یک بیماری واقعی نیست.

ADHD یک اختلال شناخته‌شده توسط سازمان‌هایی مثل مؤسسه ملی سلامت (NIH) و انجمن روان‌پزشکی آمریکا است. تحقیقات نشان می‌دهد که این اختلال ریشه‌های ژنتیکی دارد و تفاوت‌هایی در رشد مغز افراد دارای ADHD با افراد عادی دیده می‌شود.

• باور اشتباه ۲: ADHD بیش‌ازحد تشخیص داده می‌شود.

افزایش آمار تشخیص ADHD بیشتر به دلیل آگاهی بیشتر و تشخیص بهتر علائم است، نه تشخیص بیش‌ازحد. مطالعات نشان داده‌اند که برخی کودکان به‌ویژه از اقلیت‌های نژادی کمتر تشخیص داده می‌شوند و درمان دریافت نمی‌کنند.

• باور اشتباه ۳: ADHD یک اختلال یادگیری است.

ADHD با اختلالات یادگیری متفاوت است. کودکان با ADHD بیشتر در تمرکز، برنامه‌ریزی و مدیریت زمان مشکل دارند، اما در درک مفاهیم آموزشی مشکلی ندارند. اختلالات یادگیری بیشتر به مشکلات در خواندن، نوشتن یا ریاضی مربوط می‌شود.

• باور اشتباه ۴: همۀ کودکان دارای ADHD، بیش‌فعال هستند.

ADHD انواع مختلفی دارد: نوع بیش‌فعال/تکانشی (فعالیت زیاد و رفتارهای بدون فکر)؛ نوع بی‌توجه (عدم تمرکز و فراموش‌کاری) و نوع ترکیبی (ترکیبی از علائم بالا). نوع بی‌توجه شایع‌تر است و همۀ افرادی که ADHD  دارند لزوماً بیش‌فعال نیستند.

• باور اشتباه ۵: پسرها علائم شدیدتری از دخترها دارند.

ADHD در پسرها بیشتر تشخیص داده می‌شود چون معمولاً علائم پرتحرکی و تکانشگری دارند. اما دخترها اغلب علائم کم‌توجهی و بی‌نظمی دارند که کمتر قابل مشاهده است. این تفاوت به معنای شدیدتر بودن علائم پسرها نیست.

• باور اشتباه ۶: ADHD فقط مختص کودکی است و با بزرگ شدن از بین می‌رود.

ADHD یک وضعیت مادام‌العمر است. علائم آن ممکن است با افزایش سن تغییر کند یا کمتر دیده شود، اما کاملاً از بین نمی‌رود. برخی افراد با یادگیری مهارت‌های لازم بهتر با علائم کنار می‌آیند.

• باور اشتباه ۷: ADHD در بزرگسالی ایجاد می‌شود.

ADHD در بزرگسالی به‌طور ناگهانی به وجود نمی‌آید. افرادی که در بزرگسالی تشخیص داده می‌شوند، از کودکی این اختلال را داشته‌اند اما علائم آن کمتر دیده می‌شده است. گاهی مسئولیت‌ها و فشارهای زندگی باعث می‌شود علائم واضح‌تر شوند.

فضای مجازی می‌تواند محل خوبی برای تبادل تجربه‌های مرتبط با ADHD  باشد، اما همیشه به اطلاعات شبکه‌های اجتماعی اعتماد نکنید. اگر سؤالی درباره ADHD دارید، حتماً با روانپزشک یا متخصص سلامت روان مشورت کنید.

جمع بندی

پذیرش اولین و مهم‌ترین قدم است. این اختلال نه نقطه ضعف، بلکه بخشی از تفاوت‌های فردی است که با شناخت درست و حمایت مناسب می‌تواند به فرصتی برای رشد و موفقیت تبدیل شود.اگر شما یا فرزندتان با این چالش روبه‌رو هستید، می‌توانید از راهنمایی و حمایت متخصصان کلینیک روانپویشی آگاه بهره‌مند شوید.

دریافت مشاوره از روانشناس آنلاین