بیش‌فعالی در بزرگسالان

اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD) تنها محدود به دوران کودکی نیست و بسیاری از افراد در بزرگسالی نیز با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این اختلال روانی با نشانه‌هایی مانند دشواری در تمرکز، بی‌قراری و رفتارهای تکانشی شناخته می‌شود و می‌تواند تأثیرات چشمگیری بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد بگذارد. از جمله این تأثیرات می‌توان به مشکلات در حفظ روابط، عملکرد ضعیف شغلی یا تحصیلی و کاهش اعتمادبه‌نفس اشاره کرد. درک بهتر ADHD در بزرگسالان، گام مهمی برای مدیریت مؤثر آن و بهبود کیفیت زندگی است.

در این مقاله از وبلاگ کلینیک روانپویشی آگاه قصد داریم به بررسی اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی(ADHD) در بزرگسالان، علائم، عوامل مؤثر و راهکارهای مدیریت آن بپردازیم.

علائم  adhd در بزرگسالان

در برخی از افرادی که ADHD یا بیش فعالی دارند با افزایش سن، علائم کمتری مشاهده می‌شود، اما برخی دیگر همچنان با علائم شدیدی مواجه هستند که زندگی روزمره‌شان را مختل می‌کند. در بزرگسالان، علائم اصلی ADHD شامل مشکل در تمرکز، تکانشگری و بی‌قراری است. شدت این علائم می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.

بسیاری از بزرگسالانی که ADHD دارند، نمی‌دانند که دچار این اختلال هستند و تنها متوجه می‌شوند که انجام کارهای روزانه برایشان سخت است. این افراد ممکن است در تمرکز و اولویت‌بندی مشکل داشته باشند، که می‌تواند به از دست دادن مهلت‌ها و فراموش کردن جلسات یا برنامه‌های اجتماعی منجر شود. ناتوانی در کنترل تکانه‌ها می‌تواند از بی‌صبری در صف یا رانندگی در ترافیک تا نوسانات خلقی و بروز عصبانیت باشد.

علائم ADHD در بزرگسالان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تکانشگری
• بی‌نظمی و مشکل در اولویت‌بندی
• مشکل در مدیریت زمان
• دشواری در تمرکز بر یک کار
• مشکل در انجام چندکار همزمان
• فعالیت زیاد یا بی‌قراری
• برنامه‌ریزی ضعیف
• تحمل کم در برابر ناامیدی
• نوسانات خلقی مکرر
• مشکل در پیگیری و تمام کردن کارها
• عصبانیت زیاد
• مشکل در مقابله با استرس

به طور جهانی، حدود 2% تا 5% از بزرگسالان علائم اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی مانند بی‌توجهی، بیش‌فعالی و تکانشگری را تجربه می‌کنند.

علت بیش‌فعالی در بزرگسالان

بر اساس اطلاعات موجود در وبسایت Mayo Clinic اگرچه علت دقیق اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD)  هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است، برخی عوامل که ممکن است در بروز ADHD مؤثر باشند عبارتند از:

• ژنتیک: اختلال ADHD می‌تواند در خانواده‌ها شایع باشد و شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند ژنتیک در بروز آن نقش دارد.
• محیط: برخی عوامل محیطی، مانند تماس با سرب در دوران کودکی، می‌توانند احتمال بروز ADHD را افزایش دهند.
• مشکلات در دوران رشد: مشکلاتی که در سیستم عصبی مرکزی در مراحل خاص رشد فرد به وجود می‌آیند، می‌توانند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند.

انواع بیش‌فعالی در بزرگسالان

اختلال بیش‌فعالی در بزرگسالان به سه نوع تقسیم می‌شود. هرکدام از این انواع علائم خاصی دارند که می‌توانند زندگی فرد را در خانه، محل کار یا روابط اجتماعی دچار مشکل کنند.

1. نوع بی‌توجه

در این نوع، فرد بیشتر با مشکلات تمرکز روبه‌رو است. علائم شامل:

• حواس‌پرتی و عدم تمرکز روی کارها
• فراموش‌کردن قرارها و وظایف
• بی‌نظمی و ناتوانی در برنامه‌ریزی
• اشتباهات ناشی از بی‌دقتی

2. نوع بیش‌فعالی-تکانشی

این افراد بیشتر رفتارهای پرتحرک و عجولانه دارند. علائم رایج:

• بی‌قراری و حرکت زیاد حتی در موقعیت‌های نادرست
• مشکل در انجام کارهای آرام و متمرکز
• انجام کارها بدون فکر قبلی
• قطع کردن صحبت دیگران و بی‌صبری

3. نوع ترکیبی

این نوع ترکیبی از بی‌توجهی و بیش‌فعالی است. علائم آن شامل:

• مشکل در تمرکز و توجه
• بی‌قراری و ناتوانی در آرام ماندن
• تصمیم‌گیری‌های عجولانه
• مشکل در مدیریت زمان

شناخت نوع ADHD به مدیریت بهتر علائم و انتخاب درمان مناسب کمک می‌کند.

راه‌های تشخیص adhd در بزرگسالان

به نقل از وبسایت NHS تشخیص ADHD در بزرگسالان چالش‌برانگیزتر است، چون علائم آن می‌تواند با اختلالات دیگری مانند اضطراب، افسردگی یا مشکلات خواب اشتباه گرفته شود.

• برای تشخیص ADHD در بزرگسالان، ارزیابی توسط یک پزشک یا روانشناس ضروری است. پزشک یا روانشناس باید بررسی کند که علائم از دوران کودکی ادامه داشته‌اند. اگر به یاد نیاورید که در کودکی مشکلات مشابهی داشته‌اید، پزشک ممکن است سوابق تحصیلی شما را بررسی کند یا با والدین و معلمان شما صحبت کند.
• علائم ADHD باید تأثیر قابل‌توجهی بر زندگی فرد داشته باشند. این تأثیرات می‌توانند شامل مشکلات در کار، تحصیل، روابط شخصی یا حتی رانندگی پرخطر باشند. اگر مشکلات شما به تازگی شروع شده‌اند یا در گذشته به طور منظم وجود نداشته‌اند، احتمالاً ADHD ندارید.
• پزشک ممکن است برای ارزیابی علائم شما از مقیاس‌های ارزیابی رفتاری استفاده کند. در این فرایند، ممکن است از شما بخواهند که یک فرم پر کنید یا از نزدیکان شما خواسته شود رفتار شما را ارزیابی کنند.

راه‌های درمان بیش‌فعالی در بزرگسالان

بر اساس وبسایت Help Guide درمان اختلال  ADHD می‌تواند علائم این اختلال را کاهش دهد و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد. برای درمان این اختلال در بزرگسالان، معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌شود:

• دارو درمانی

داروهای محرک معمولاً برای درمان ADHD در بزرگسالان تجویز می‌شوند. این داروها به تقویت تمرکز و کاهش بیش‌فعالی کمک می‌کنند. با این حال، مهم است که بدانید که درمان دارویی تنها یکی از روش‌های درمان است و اغلب به تنهایی برای بسیاری از افراد کافی نیست.

• درمان‌های روان‌شناختی

روان‌درمانی، به ویژه درمان‌های رفتاری و شناختی-رفتاری، می‌توانند به افراد کمک کنند تا روش‌های جدیدی برای مدیریت علائم خود پیدا کنند. این درمان‌ها مهارت‌های حل مسئله و مقابله با احساسات و رفتارهای نامناسب را به فرد می‌آموزد.

• ورزش منظم

ورزش منظم می‌تواند به کاهش علائم ADHD کمک کند. فعالیت بدنی باعث آزاد شدن دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز می‌شود که بر تمرکز و توجه تاثیر مثبت دارد.

• خواب بهتر

مشکلات خواب در بزرگسالان مبتلا به ADHD رایج است. بهبود کیفیت خواب با تنظیم برنامه خواب منظم می‌تواند تأثیر مثبتی بر علائم ADHD داشته باشد.

• تغذیه سالم

تغذیه مناسب نیز در مدیریت ADHD مهم است. مصرف مواد مغذی مانند امگا-۳ (موجود در ماهی) و اجتناب از مصرف زیاد قند و کافئین می‌تواند به بهبود تمرکز و کاهش بی‌قراری کمک کند.

• کمک از متخصصان سلامت روان

در بسیاری از موارد، کمک گرفتن از متخصصان سلامت روان مانند روانشناس یا مشاور می‌تواند در ایجاد تغییرات مثبت در زندگی روزمره و مدیریت علائم ADHD مؤثر باشد.

روانشناس کودک در شیراز

روانشناس کودک در تهران

تفاوت بیش‌فعالی در کودکان و بزرگسالان

به نقل از وبسایت Be Well Clinics علائم ADHD در مراحل مختلف زندگی ممکن است به شکل‌های متفاوتی بروز کند. در کودکان، این علائم معمولاً واضح‌تر است و شامل بی‌قراری و عدم توانایی در نشستن آرام می‌شود. اما بزرگسالان ممکن است به مرور زمان راه‌هایی برای مدیریت و مخفی کردن این علائم پیدا کنند تا در زندگی روزمره بهتر عمل کنند. به همین دلیل، در بزرگسالان این علائم ممکن است کمتر دیده شود، به‌ویژه در محیط کار. هرچند که بزرگسالان می‌توانند در کار عملکرد خوبی داشته باشند، اما سایر جنبه‌های زندگی‌شان مانند روابط شخصی می‌تواند تحت تاثیر قرار گیرد.

نکته جالب این است که نرخ طلاق در روابطی که یکی از طرفین ADHD دارد، دو برابر بیشتر است. درمان ADHD در بزرگسالان می‌تواند به بهبود عملکرد در مدرسه یا محل کار و کنترل رفتارهای تکانه‌ای کمک کند.

همچنین بخوانید: بیش فعالی در کودکان؛ علائم و راه درمان ADHD در کودکان

تاثیر بیش‌فعالی بر زندگی روزمره

اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی(ADHD) می‌تواند زندگی را سخت کند و به مشکلات زیادی منجر شود. این اختلال با مشکلات زیر ارتباط دارد:

• عملکرد ضعیف در محل کار
• بیکاری
• مشکلات مالی
• مسائل حقوقی
• مصرف مشروبات الکلی یا مواد مخدر
• تصادفات یا حوادث مکرر
• روابط ناپایدار
• مشکلات جسمی و روانی
• تصویر منفی از خود
• تلاش برای خودکشی
• اختلالات همراه

اگرچه ADHD به‌طور مستقیم باعث بروز مشکلات روانی یا رشدی نمی‌شود، اما افراد دچار این اختلال ممکن است با اختلالات دیگری نیز مواجه شوند که درمان را سخت‌تر می‌کند. این اختلالات شامل موارد زیر است:

• اختلالات خلقی: بسیاری از بزرگسالانی که ADHD دارند، همچنین دچار افسردگی، اختلال دوقطبی یا سایر اختلالات خلقی هستند. مشکلات خلقی معمولاً به‌طور مستقیم ناشی از ADHD نیست، اما ناامیدی و شکست‌های مداوم می‌تواند افسردگی را تشدید کند.
• اختلالات اضطرابی: اختلالات اضطرابی در بزرگسالانی که ADHD دارند شایع است. این اختلالات می‌تواند باعث نگرانی، عصبانیت و سایر علائم شود. اضطراب می‌تواند با چالش‌ها و شکست‌های ناشی از ADHD شدیدتر شود.
• اختلالات روانی دیگر: بزرگسالانی که ADHD دارند، بیشتر در معرض اختلالات روانی دیگری مانند اختلالات شخصیتی، اختلال انفجاری میان‌فاصله‌ای و مشکلات مصرف مواد هستند.
• اختلالات یادگیری: بزرگسالانی که ADHD دارند، ممکن است در آزمون‌های تحصیلی نمرات پایین‌تری نسبت به سن و سطح تحصیلات خود کسب کنند. این اختلالات می‌تواند شامل مشکلات در درک مفاهیم و برقراری ارتباط باشد.

آیا بیش‌فعالی در بزرگسالان به مرور زمان بهتر می‌شود؟

علائم بیش‌فعالی(ADHD) ممکن است با گذشت زمان بهبود یابند، اما میزان این بهبود در افراد مختلف متفاوت است. در برخی افراد، علائم به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد، در حالی که دیگران همچنان با علائم آزاردهنده این اختلال روبرو هستند. عواملی مانند ژنتیک و شرایط محیطی می‌توانند تأثیر زیادی بر پایداری یا تغییر علائم در طول زمان داشته باشند.

بیش فعالی تا چه سنی ادامه دارد؟

بیش‌فعالی در زنان

اختلال ADHD در زنان به دلیل تفاوت‌های علائم نسبت به مردان، اغلب دیرتر تشخیص داده می‌شود. علائم ADHD در مردان معمولاً با بیش‌فعالی همراه است، در حالی‌ که در زنان بیشتر به صورت بی‌توجهی و مشکل در تمرکز بروز می‌کند. اگر در محل کار یا خانه مدام کارها را فراموش می‌کنید، همیشه دیر می‌رسید یا نمی‌توانید درست زمان کارها را تخمین بزنید، ممکن است علائم ADHD را تجربه کنید.

زنان معمولاً بهتر از مردان علائم خود را پنهان می‌کنند. شاید شما هم به‌طور ناخودآگاه از ابزارهایی مثل تقویم یا یادآورهای دیجیتال استفاده می‌کنید تا کارهای روزمره را مدیریت کنید. این روش‌ها می‌توانند مفید باشند، اما در عین حال تشخیص درست را دشوارتر کرده و ممکن است باعث احساس بی‌کفایتی یا اضطراب بیشتری شوند. جالب اینجاست که زنان دارای ADHD احتمالاً با مشکلات دیگری مانند اضطراب و افسردگی نیز مواجه هستند.

افسانه‌ها و واقعیت‌ها درباره اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی در بزرگسالان

• افسانه 1: ADHD فقط کمبود اراده است. افرادی که مبتلا به ADHD هستند، اگر بخواهند می‌توانند تمرکز کنند.

 واقعیت: اختلال ADHD به‌عنوان یک مشکل شیمیایی در سیستم‌های مدیریتی مغز شناخته می‌شود و به هیچ‌وجه مربوط به ضعف اراده فرد نیست. افرادی که دچار ADHD هستند، ممکن است قادر به تمرکز بر فعالیت‌هایی که برایشان جالب است باشند، اما در کارهای خسته‌کننده یا تکراری برای حفظ تمرکز مشکل دارند.

• افسانه 2: افراد مبتلا به ADHD هیچ‌وقت نمی‌توانند تمرکز کنند.

واقعیت: افراد مبتلا به ADHD اغلب قادرند تمرکز کنند، به ویژه بر روی فعالیت‌هایی که برایشان جذاب و جالب است. اما وقتی وظایف خسته‌کننده یا تکراری را انجام می‌دهند حفظ توجه برایشان دشوار می‌شود.

• افسانه 3: همه افراد گاهی علائم ADHD را دارند، و هر کسی که هوش کافی داشته باشد، می‌تواند این مشکلات را برطرف کند.

واقعیت: ADHD می‌تواند افراد با سطوح مختلف هوش را تحت تأثیر قرار دهد. هرچند که بسیاری از افراد گاهی علائم مشابهی را تجربه می‌کنند، تنها کسانی که دچار مشکلات مزمن از این علائم هستند به تشخیص ADHD نیاز دارند.

• افسانه 4: فردی که ADHD دارد، نمی‌تواند مشکلات دیگر روانی مثل افسردگی یا اضطراب را داشته باشد.

واقعیت: افراد مبتلا به ADHD شش برابر بیشتر از دیگران احتمال دارند که دچار مشکلات روانی یا یادگیری دیگری نیز بشوند. ADHD معمولاً با اختلالات دیگر هم‌پوشانی دارد.

• افسانه 5: اگر ADHD در کودکی تشخیص داده نشده باشد نمی‌توان در بزرگسالی آن را داشت.

واقعیت: بسیاری از بزرگسالان با علائم ADHD زندگی کرده‌اند اما این علائم شناسایی نشده‌اند. بسیاری از این افراد فکر می‌کنند که مشکلاتشان ناشی از افسردگی، اضطراب یا اختلالات دیگر است و از درمان‌های معمول برای آن استفاده می‌کنند، بدون آنکه متوجه شوند که مشکل اصلی آن‌ها ADHD بوده است.

همچنین بخوانید: اوتیسم در بزرگسالی؛ تشخیص و راه درمان اتیسم در بزرگسالان

جمع بندی

اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی در بزرگسالی نادیده گرفته می‌شود زیرا علائم آن ممکن است به‌طور پنهان ظاهر شود. درمان‌های مختلفی از جمله دارو درمانی و روان‌درمانی می‌توانند به مدیریت علائم کمک کنند. اگر احساس می‌کنید که ADHD بر زندگی شما تأثیر گذاشته، متخصصان کلینیک روانپویشی آگاه می‌توانند در شناسایی علائم و ارائه درمان مؤثر به شما کمک کنند.

دریافت نوبت مشاوره از روانشناس آنلاین