ژنوفوبیا چیست؟ علائم و راه درمان ترس از رابطه جنسی
این مقاله توسط مشاور جنسی، نسیم افتخاری بررسی و تایید شده است.
حتماً تابه‌حال اسم فوبیا به گوشتان خورده است که ترس شدید از یک موقعیت، شی یا جاندار است؛ اما فوبیا انواع بسیار متفاوتی دارد که یکی از آن‌ها ژنوفوبیا است. ژنوفوبیا به ترس از رابطۀ جنسی گفته می‌شود که باعث می‌شود افراد هنگام مواجهه با موقعیت‌های جنسی، ترس و پریشانی شدیدی را تجربه کنند. در بسیاری از موارد، آن‌ها به‌طورکلی از رابطۀ جنسی اجتناب می‌کنند. این اختلال به دلایل مختلفی بروز می‌یابد که در این مقاله از وب‌سایت کلینیک روانشناسی آگاه به طور کامل راجع به آن‌ها صحبت می‌کنیم. همچنین در ادامه مقاله راجع به روش‌های درمان ژنوفوبیا نیز صحبت می‌کنیم. پس با ما همراه باشید.
ژنوفوبیا چیست؟
بر اساس مقاله‌ای در سایت choosingtherapy اختلال ژنوفوبیا نوعی اختلال اضطرابی است که باعث ترس نامتناسب و شدید از رابطۀ جنسی می‌شود. البته ژنوفوبیا فراتر از یک ترس یا نگرانی معمولی است؛ در واقع وضعیتی است که باعث وحشت شدید هنگام تلاش برای برقراری رابطۀ جنسی می‌شود. حتی برای برخی افراد فکرکردن راجع به رابطۀ جنسی نیز می‌تواند این احساسات را ایجاد کند. البته ممکن است برخی ژنوفوبیا را با ترس از زنان اشتباه بگیرند؛ اما منظور از ژنوفوبیا فقط ترس از رابطۀ جنسی است و ترس از زنان اختلال متفاوتی است.
این اختلال معمولاً به دلیل باورهای فرهنگی، تجربه‌های تروماتیک در گذشته یا مشکلاتی مثل واژینیسموس ایجاد می‌شود. سپس باعث بروز علائم مختلف و رفتارهای اجتنابی می‌شود. برای مثال ممکن است فرد مبتلا به ژنوفوبیا به دلیل احتمال رخ دادن رابطۀ جنسی، از صمیمیت عاطفی با پارتنرش اجتناب کند.
دریافت مشاوره جنسی و زناشویی
ژنوفوبیا هم در زنان و هم مردان شایع است؛ ولی بین زنان شایع‌تر است. این آمار احتمالاً به این دلیل است که فوبیا بین زنان شایع‌تر است یا اینکه اختلالات جنسی در زنان شایع‌تر از مردان است. البته مردان نیز درگیر این اختلال هستند که معمولاً با چالش‌های دیگری مانند عزت‌نفس پایین یا اضطراب عملکردی همراه است.
علائم ژنوفوبیا
همان‌طور که در قسمت قبل گفتیم ژنوفوبیا فراتر از یک ترس ساده از رابطۀ جنسی است. در واقع هرگونه فعالیت جنسی باعث احساس اضطراب شدید و ناتوان‌کننده می‌شود که عملکرد طبیعی را مختل میکند. البته این احساس اضطراب با علائم دیگری نیز همراه است که شامل علائم روانی و جسمی است و در ادامه برخی از آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
باتوجه‌به مطلبی در سایت icliniq علائم روانی ژنوفوبیا شامل موارد زیر است:
- اجتناب از روابط عاشقانه یا افراد و موقعیت‌هایی که ممکن است احتمال فعالیت جنسی را ایجاد کنند، از طریق بهانه‌آوردن، ظاهر نامناسب یا تخریب روابط عاشقانه
- احساس ناگهانی ترس، اضطراب و هراس شدید هنگام مواجهه با هرگونه فعالیت جنسی یا حتی فکرکردن به آن
- ناتوانی فرد در کنترل یا کاهش علائم خود؛ حتی اگر متوجه شود که ترس و نگرانی‌اش غیرمنطقی است
- تشدید علائم در صورت عدم حذف منبع یا محرک فوبیا
- احساس تحریک‌پذیری و بی‌قراری
- احساس عدم ارتباط با واقعیت
- احساس جدایی از بدن
همچنین ممکن است هنگام قرارگرفتن در معرض محرک‌های جنسی فرد واکنش‌های فیزیکی مختلفی را تجربه کند که این علائم عبارت‌اند از:
- مشکلات تنفسی؛ مثل یا احساس تنگی نفس و گرفتگی قفسه سینه
- افزایش ضربان قلب
- مشکلات گوارشی؛ مثل اسهال، حالت تهوع، استفراغ و…
- احساس سبکی سر، سرگیجه یا سردرد
- احساس گرگرفتگی یا برعکس احساس سرما و لرزیدن
- اسپاسم و تنش عضلانی
- تعریق غیرعادی
- احساس سستی و کرختی در بدن
- احساس بی‌حسی و فلج شدن اندام‌ها هنگام شروع فعالیت جنسی
همچنین بخوانید: راه های افزایش عزت نفس
دلایل ژنوفوبیا
باتوجه‌به مقاله‌ای که در سایت healthline منتشر شده است، در بسیاری از موارد علت دقیق بروز ژنوفوبیا مشخص نیست؛ اما معمولاً این نوع فوبیا در پاسخ به تجربه‌های آسیب‌زا در گذشته، برخی اختلالات روانی یا مشکلات پزشکی ایجاد می‌شود. همچنین ممکن است به داشتن تصویر منفی از بدن، عزت‌نفس پایین یا شرم ناشی از مسائل فرهنگی مرتبط باشد. در ادامه مقاله راجع به این موارد بیشتر صحبت می‌کنیم:
-
تجاوز جنسی
تجربه تجاوز جنسی در گذشته یکی از رایج‌ترین دلایل ژنوفوبیا است. در واقع تجربه تجاوز یا سوءاستفاده جنسی می‌تواند باعث بروز اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شود. این اختلال با ایجاد علائم مختلف مثل اجتناب از موقعیت‌ها یا فعالیت‌های مشابه می‌تواند بر نگاه فرد به صمیمیت و رابطۀ جنسی و عملکرد جنسی او تأثیر بگذارد. البته همۀ افرادی که سوءاستفاده جنسی را تجربه می‌کنند، دچار PTSD نمی‌شوند و تحقیقات نشان می‌دهد حدود ۵۰ درصد از زنانی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند، درگیر این اختلال می‌شوند.
-
باورهای فرهنگی یا مذهبی
افرادی که در مذاهب یا فرهنگ‌هایی که نگاه منفی نسبت به مسائل جنسی دارند بزرگ می‌شوند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به ژنوفوبیا قرار دارند. در واقع داشتن این‌گونه باورهای منفی راجع به مسائل جنسی و نکوهش سکس می‌تواند باعث ایجاد شرم شود. سپس این احساس شرم به‌صورت ناهشیار می‌تواند باعث تجربۀ اضطراب هنگام برقراری رابطۀ جنسی شود. حتی اگر این افراد تلاش کنند رابطۀ جنسی داشته باشند، ممکن است دچار سطح بالای اضطراب یا اختلال در عملکرد جنسی شوند که می‌تواند باورهای منفی‌شان را تقویت کند.
-
ترس از بیماری‌های مقاربتی
ترس از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی مانند HIV می‌تواند منجر به ترس از رابطۀ جنسی شود. همچنین ابتلا به OCD و سایر فوبیاها مانند سایبرکندری (اضطراب ناشی از جستجوهای مکرر اینترنتی دربارۀ اطلاعات پزشکی) یا میسوفوبیا (ترس شدید از میکروب‌ها) نیز ممکن است باعث ایجاد یا تشدید علائم ژنوفوبیا شود.
-
اضطراب عملکرد جنسی
برخی از افراد در مورد اینکه آیا در رابطۀ جنسی “خوب” هستند یا خیر نگران هستند. در واقع آن‌ها نگران‌اند که طرف مقابل عملکرد یا حتی ظاهرشان را چطور ارزیابی میکند و از ترس نارضایتی او اضطراب زیادی را احساس می‌کنند. تجربه این نوع اضطراب می‌تواند منجر به ژنوفوبیا شود؛ زیرا ممکن است این افراد آن‌قدر درگیر ترس از قضاوت‌شدن شوند که به‌طورکلی از رابطۀ جنسی اجتناب کنند.
همچنین بخوانید: اضطراب جنسی چیست؟ راهکارهای غلبه بر اضطراب جنسی
-
مشکلات جنسی
ابتلا به بیماری‌های جنسی مانند واژینیسموس، اختلال نعوظ یا انزال زودرس نیز می‌توانند منجر به ژنوفوبیا شوند؛ زیرا وقتی شخصی در حین رابطۀ جنسی درد یا سایر علائم جسمانی را تجربه میکند، باعث ایجاد نوعی تداعی منفی، احساس اضطراب و سپس اجتناب از فعالیت‌های جنسی می‌شود. البته هرچه این مشکلات شدت بیشتری داشته باشند، ممکن است اضطراب بیشتری احساس شود. دو مورد از رایج‌ترین مشکلات جنسی عبارت‌اند از:
- واژینیسموس: واژینیسموس اختلالی است که در آن هنگام تلاش برای دخول واژینال ماهیچه‌های واژن به طور غیرارادی منقبض می‌شوند. این اتفاق باعث می‌شود دخول بسیار دردناک یا حتی غیرممکن شود؛ در نتیجه این احساس درد می‌تواند منجر به ترس از رابطۀ جنسی شود.
- اختلال نعوظ: اختلال نعوظ شامل بروز مشکل در ایجاد و حفظ حالت نعوظ است که ممکن است منجر به احساس خجالت، شرم یا استرس شود. البته این اختلال قابل‌درمان است، اما ممکن است باعث بروز ژنوفوبیا شود.
- احساس بدشکلی بدن
احساس بدشکلی بدن می‌تواند بر رضایت جنسی تأثیر منفی بگذارد و باعث احساس اضطراب شود. فردی که دچار اختلال بدشکلی بدن است، بدنش را زشت و بدشکل تصور میکند؛ اگرچه از نظر سایر افراد طبیعی به نظر می‌رسد. در نتیجه ممکن است آن‌ها به دلیل لذت نبردن، نگرانی بابت قضاوت‌شدن و شرم شدیدی که تجربه می‌کنند، دچار ترس از رابطۀ جنسی شوند.
همچنین بخوانید: بی میلی جنسی؛ علائم و راه درمان میل پایین جنسی
-
ترس از باردارشدن
ترس از باردارشدن نیز می‌تواند باعث ژنوفوبیا شود. این مشکل ممکن است در افراد جوان‌تر یا در روابطی که طرفین در مورد بچه‌دارشدن با هم موافق نیستند تشدید شود.
-
ختنه زنان
نتایج برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد ختنه زنان که در برخی فرهنگ‌ها انجام می‌شود، ممکن است باعث بروز ژنوفوبیا شوند. در واقع این زنان علائم ترس از رابطۀ جنسی را به‌طورکلی نشان دادند. همچنین زنان ختنه شده علائم شدیدتری از اضطراب و افسردگی را نسبت به سایرین نشان می‌دهند و در روابط احساس ناامنی می‌کنند یا عزت‌نفس پایینی دارند.
-
دلایل روانشناختی
علاوه بر موارد بالا گاهی اوقات فردی به دلایل نامشخصی از رابطۀ جنسی می‌ترسد. در این موارد احتمالاً این اضطراب ناشی از عوامل ناهشیاری در ذهن است که فرد از آن‌ها آگاهی ندارد. این عوامل می‌تواند ناشی از تجربیات سرکوب‌شده در گذشته یا تعارضات درونی باشد. برای مثال عقدۀ فرشته-فاحشه یکی از مفاهیم نظریۀ روانکاوی است که نگرشی متفاوت در مردان را تعریف میکند.
این افراد در ذهن‌شان زنان را به دو دسته تقسیم‌بندی می‌کنند:
دستۀ اول زنان فرشته‌گون، پاک، مقدس و بی‌گناه‌اند و «مادر» را به فرد یادآوری می‌کنند. دستۀ دوم، زنان بی‌ارزشی هستند که جز برای کسب لذت جنسی هیچ اهمیتی ندارند. در این شرایط، مرد تمام تمایلات عاشقانه و جنسی‌اش را به گروه دوم معطوف میکند و می‌کوشد رابطه‌اش را با زنان دستۀ اول عاری از انگیزه‌های جنسی و حتی محبت‌آمیز کند. مردانی که دارای این نگرش هستند، نمی‌توانند با همسرشان رابطۀ جنسی برقرار کنند و معمولاً به شکل‌های دیگری نیاز جنسی‌شان را ارضا می‌کنند.
مفهوم واژن دندانه‌دار نیز یکی دیگر از مفاهیم روانکاوی است که به ترس ناخودآگاه از رابطۀ جنسی اشاره دارد. البته این مفهوم بیشتر جنبۀ اسطوره‌ای و نمادین دارد. واژن دندانه‌دار به زنی اشاره دارد که در دستگاه تناسلی او دندان وجود دارد و می‌تواند مردانی را که با او رابطۀ جنسی برقرار می‌کنند را مجروح یا نابود کند. این تصویرسازی نمادین اغلب با ترس مردان از زنان، اختگی، رابطۀ جنسی و ازدست‌دادن قدرت مرتبط است.
درمان بیماری ژنوفوبیا
باتوجه‌به دلایل بروز ترس از رابطۀ جنسی که در قسمت قبل مرور کردیم، این اختلال معمولاً قابل‌پیشگیری نیست؛ اما خوشبختانه با کمک روان‌درمانی یا دارودرمانی علائم ناشی از آن کاهش می‌یابد. همچنین اگر یک اختلال جنسی زمینه‌ای مانند واژینیسموس باعث ژنوفوبیا باشد، باید ابتدا برای درمان آن اقدام کرد تا ترس از رابطۀ جنسی نیز در کنار آن برطرف شود. درهرصورت روشی که برای درمان هر شخص انتخاب می‌شود به‌شدت فوبیا و شرایط وی بستگی دارد؛ اما رایج‌ترین روش‌های درمان ژنوفوبیا شامل موارد زیر است:
روان‌درمانی
روان‌درمانی رایج‌ترین و مؤثرترین روش درمان ژنوفوبیا است. این روش شامل رویکردهای درمانی مختلفی که هرکدام بر موارد مختلفی تمرکز کرده و به بهبود علائم کمک می‌کنند. در ادامه با برخی از این تکنیک‌ها آشنا می‌شویم:
- درمان شناختی رفتاری یا CBT: درمان شناختی رفتاری یکی از رایج‌ترین رویکردهای روان‌درمانی است که به بررسی چگونگی تأثیر افکار و باورها بر رفتار می‌پردازد. در نتیجه در فرایند جلسات روان‌درمانی درمانگر به شما کمک میکند افکار و باورهای منفی‌تان را راجع به رابطۀ جنسی شناسایی کنید. سپس در مرحله بعد باید این افکار منفی را تغییر دهید و افکار صحیح و مثبتی را جایگزین آن‌ها کنید. در واقع تغییر افکار منفی در مورد رابطۀ جنسی به‌مرورزمان واکنشتان نسبت به فعالیت جنسی را بهبود می‌بخشد.
- حساسیت‌زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم یا EMDR: این روش یکی از تکنیک‌های مؤثر در روان‌درمانی است که برای درمان افراد دارای اختلال استرس پس از سانحه استفاده می‌شود. در نتیجه این روش برای درمان افرادی که پس از تجربه یک ترومای جنسی مثل تجاوز دچار ژنوفوبیا شده‌اند، بسیار مفید است. این روش به کاهش یادآوری خاطرات آزاردهنده و توانایی مدیریت آن‌ها کمک میکند.
- سکس‌تراپی: سکس‌تراپی نوع خاصی از درمان تخصصی است که بر درمان انواع مسائل جنسی از جمله ژنوفوبیا تمرکز دارد. در این روش درمانی از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌شود و در شرایطی که مشکلات زمینه‌ای مثل واژینیسموس منجر به ژنوفوبیا می‌شوند، از این روش استفاده می‌کنند.
- درمان‌های روانکاوانه: این درمان‌ها بیشتر بر کشف و پردازش ریشه‌های ناهشیار ترس از رابطۀ جنسی تمرکز دارند. این روش درمانی بر پایه تحلیل تعارضات روانی، تجربیات گذشته و روابط اولیه فرد بنا شده است و هدف اصلی آن کمک به مراجع برای درک بهتر خود، کاهش اضطراب و ایجاد روابط سالم‌تر است.
برای درمان ژنوفوبیا می‌توانید از روان‌درمانگران پویشی آگاه کمک بگیرید. همچنین برای دریافت نوبت به‌صورت حضوری و آنلاین می‌توانید از طریق وب‌سایت اقدام کنید.
دارودرمانی
اگر هنگام شروع فعالیت جنسی علائم شدیدی را تجربه می‌کنید، ممکن است دارودرمانی نیز برایتان مفید باشد. در روش دارودرمانی برای بهبود علائم ژنوفوبیا معمولاً داروهای ضداضطراب مثل بنزودیازپین‌ها، داروهای ضدافسردگی شامل پاروکستین، ونلافاکسین و سرترالین یا داروهای آرام‌بخش تجویز می‌شوند. همچنین ممکن است دارودرمانی و روان‌درمانی در کنار هم استفاده شوند.
روش‌های خودمراقبتی
علاوه بر روان‌درمانی و دارودرمانی شما می‌توانید برخی روش‌های خودمراقبتی را نیز انجام دهید. این روش‌ها در کنار روش‌های درمانی به شما کمک می‌کنند به شکل سریع و مؤثرتری بهبود یابید:
- آموزش جنسی را شروع کنید: وقتی راجع به برخی مسائل اطلاعات کافی نداشته باشیم، ممکن است دچار احساس ترس و نگرانی شویم. به همین دلیل بهتر است تلاش کنید راجع به مسائل جنسی اطلاعات مناسبی کسب کنید. برای مثال می‌توانید با آناتومی بدن انسان از جمله اندام‌های جنسی مردانه و زنانه و تفاوت‌های آن شروع کنید و به‌مرورزمان اطلاعات خود را گسترش دهید. یادگیری این موارد به درک بیشتر و نگرانی کمتر شما کمک میکند.
- با پارتنرتان صحبت کنید: ممکن است پارتنرتان اجتناب شما از رابطۀ جنسی را به‌عنوان بی‌تفاوتی نسبت به خودش یا رابطه دو نفره‌تان تعبیر کند. به همین دلیل بسیار مهم است که راجع به شرایطی که تجربه می‌کنید و مشکلاتتان به شکل واضح با او صحبت کنید.
- تمرینات کگل انجام دهید: واژینیسموس یکی از دلایل مهم ابتلای زنان به ژنوفوبیا است و انجام تمرینات کگل در مقابله با این مشکل کمک میکند. انجام این تمرینات بسیار راحت است و باعث افزایش قدرت عضلات کف لگن می‌شوند. در نتیجه هنگام برقراری رابطۀ جنسی می‌توانید عضلات واژن خود را راحت‌تر کنترل کنید و سپس علائم واژینیسموس و ژنوفوبیا به‌مرور کاهش می‌یابند. فقط کافی است عضلات لگن خود را به مدت ۱۰ ثانیه منقبض کنید و سپس رها کنید و این روند را سه مرتبه تکرار کنید.
جمع‌بندی
ژنوفوبیا یکی از انواع فوبیاها است که به ترس از رابطۀ جنسی منجر می‌شود. این اختلال به دلایل مختلفی بروز می‌یابد و با علائم جسمی و رفتاری مختلفی همراه است. خوشبختانه ژنوفوبیا قابل‌درمان است و شما تنها به شناخت علت بروز آن و دریافت حمایت کافی و درمان مناسب نیاز دارید. البته ممکن است مدتی طول بکشد تا احساس بهتری داشته باشید؛ اما درمان به‌مرورزمان اعتمادبه‌نفس بیشتر و لذت از فعالیت جنسی را برایتان ایجاد میکند.
دیدگاهتان را بنویسید