لجبازی در کودک ۷ ساله
انگار در جعبه لغات کودک لجباز شما هیچ چیز دیگری جز این کلمات وجود ندارد: «نه! دلم نمیخواهد. انجام نمیدهم. دوست ندارم. خوشم نمی‌آید.» هر حرفی که از دهانش خارج می‌شود، «نه» و «نمیخواهم» نیز در کنارش وجود دارد!
لجبازی، یک ویژگی رایج کودک ۷ ساله است که از دوران خردسالی آغاز می‌شود و تا سال‌های مدرسه و حتی نوجوانی نیز ادامه دارد. در هر بازۀ سنی، نوع لجبازی بچه‌ها ممکن است تغییر کند مثلا در خردسالی بچه‌ها بیشتر در خصوص مسائل مرتبط با بدن خودشان مانند غذا خوردن یا توالت رفتن لجبازی می‌کنند و در حدود 7 سالگی و سنین مدرسه، سرسختی و لجبازی اغلب در برابر الزامات متعدد مدرسه و خانه است. اما به طور کلی، یک کودک لجباز، نیاز شدیدی به ابراز وجود دارد. او میخواهد بر محیط خود تأثیر بگذارد، بر فعالیت‌های خود کنترل داشته باشد تا صدایش شنیده شود، حق انتخاب داشته باشد و به انتخاب هایش احترام گذاشته شود.
در این مقاله از وبسایت کلینیک آگاه به لجبازی کودکان به‌ویژه در سن هفت سالگی می‌پردازیم.
لجبازی چیست؟
لجبازی به معنای داشتن اراده‌ای قوی برای انجام کاری به روشی خاص است. به عبارت ساده، کودک شما دوست دارد هر چیزی را به روش خاص خودش انجام دهد و هیچ توجهی به توصیه‌ها و خواسته‌های شما ندارد. به عقاید خود پایبند است و حاضر نیست به آنچه شما میگویید گوش دهد. این مخالفت بچه‌ها با شما معمولاً به لجبازی معروف است.
شاید سر و کله زدن با بچه‌های لجباز برای شما والدین سخت، عذاب آور و حتی عین کابوس باشد و ندانید در موقعیت‌های مختلف، چه طور با آنها رفتار کنید، اما لجبازی لزوماً چیز بدی نیست!
لجبازی، ابزاری است که میتواند به طور باورنکردنی به کودک شما در طول زندگی خدمت کند؛ به طور مثال توانایی نه گفتن یک مهارت بسیار مهم در زندگی است تا فرزند شما را از خطرات زیادی دور نگه دارد. بنابراین، فرزند شما صرفاً نیاز دارد یاد بگیرد چه طور لجبازی خود را هدایت و کنترل کند و به درستی از آن استفاده نماید.
نشانه های لجبازی کودک ۷ ساله
همه بچه‌ها مشابه هم نیستند؛ هر کودکی در نوع خودش منحصر به فرد است و ویژگی‌های متفاوتی دارد. با این حال به نقل از سایت mamasguides، در کودکانی که لجبازی می‌کنند، ممکن است ویژگی‌های زیر دیده شود:
- معمولاً دید روشنی از آنچه می‌خواهند و نمیخواهند دارند. از بیان نظر و عقاید خود نمی‌ترسند، حتی اگر طرف مقابل، والدین یا معلمانشان باشند.
- نیاز شدیدی به تایید و شنیده شدن دارند. بنابراین ممکن است اغلب توجه‌تان را جلب کنند.
- بچه‌های لجباز به راحتی تسلیم نمی‌شوند و سرسختی زیادی برای رسیدن به اهداف خود دارند.
- دوست دارند کارها را به سبک خودشان و با سرعت خودشان انجام دهند.
- مستقل هستند و برای خودمختاری‌شان ارزش قائل هستند.
- دوست ندارند حرفی به آنها دیکته شود، دوست دارند خودشان تصمیم‌گیرنده باشند و امور را مدیریت کنند.
- دوست ندارند کسی مرجع قدرت یا رئیس آنها باشد، به همین دلیل معمولا در رعایت دستورات و قوانین مشکل دارند.
- اغلب به راحتی ناامید میشوند، به‌خصوص زمانی که همه چیز آن طور که برنامهریزی کردهاند پیش نمیرود. از آنجایی که نمیتوانند نا امیدی را تحمل کنند خیلی زود عصبانی میشوند.
- وقتی همه چیز بر وفق مرادشان نیست زود عصبانی یا ناراحت میشوند. حتی ممکن است دست به رفتارهای پرخاشگرانه بزنند.
- ممکن است انعطاف ناپذیر باشند یا تمایلی به کنار آمدن با همکلاسی‌ها یا خواهر و برادر خود نداشته باشند.
علت لجبازی در کودکان ۷ ساله
لجبازی یک ویژگی عمومی دوران کودکی و جزء مراحل رشدی بچههاست، اما گاهی لجبازی شدید ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل اساسی‌تر نیز باشد. درک اینکه چرا کودکتان لجبازی میکند، ممکن است به شما کمک کند تا بهتر بتوانید این موضوع را مدیریت کنید یا در صورت نیاز، کمک حرفهای دریافت نمایید:
خود تنظیمی ضعیف
بچه‌ها در حدود سن 7 سالگی، هنوز بر هنر خودتنظیمی مسلط نشدهاند. ممکن است به‌راحتی و با کوچک‌ترین اتفاقی آشفته شوند و نتوانند احساسات خود را مدیریت کنند؛ مثلا اگر غذا نیم ساعت دیرتر آماده شود، یا اگر به جای ساعت 3 تصمیم بگیرید ساعت 4 به پارک بروید.
نیاز به استقلال
کودک 7 ساله محیط اطراف خود را هیجان‌انگیز می‌داند، دلش میخواهد هر چیزی را کشف کند و بدون هیچ ترسی هر کاری را امتحان کند. با این حال، شما والدین ممکن است نگران ایمنی‌اش باشید و او را از انجام برخی کارها باز دارید، این ممانعت شما منجر به سرکشی و رفتار لجبازانه او می‌شود؛ مثلاً ادعا میکند میتواند به تنهایی از خیابان رد شود اما شما نگران امنیتش هستید و میخواهید دستش را بگیرید. همین کافی است تا یک جنگ جهانی در خیابان آغاز شود!
بی توجهی به نیازهای اساسی کودک
ناآگاهی به نیازهای اساسی کودک مانند تغذیه، توجه و محبت باعث می‌شود کودکان به عنوان راهی برای جلب توجه، رفتار لجوجانه را انتخاب کنند.
سبک های فرزندپروری نادرست
سبک فرزند پروری نقش بسیار مهمی در رشد هیجانی و رفتاری کودک دارد. کودکانی که والدینی بیش از حد محدودکننده یا مستبد دارند، تمایل دارند به عنوان راهی برای اعمال استقلال خود، لجبازی کنند. از سوی دیگر، اگر والدین بیش از حد سهل‌گیر باشند، ممکن است ناخواسته به گونه‌ای رفتار کنند که لجبازی فرزندانشان را تقویت کنند.
تغییر روتین
روتین‌ها و برنامه‌های منظم زندگی و محیط‌های همیشگی مثل خانه و مدرسه ثابت به بچه‌ها احساس امنیت و آرامش میدهد. با این حال، هر تغییری در چنین روال‌هایی باعث ترس و آشفتگی آنها می‌شود و ممکن است به عنوان لجبازی دیده شود.
اتفاقات ناگوار یا عوامل استرس زا
اتفاقات ناگوار یا شرایط استرسزا میتوانند منجر به تشدید لجبازی در بچه‌ها شوند. به طور مثال مطالعات نشان میدهد برخی از کودکانی که مورد آزار قرار می‌گیرند، به‌عنوان راهی برای محافظت از خود، دست به پرخاشگری یا رفتارهای لجبازانه میزنند.
وجود یک وضعیت روانی
اگر لجبازی از یک حدی شدیدتر شده و همراه با رفتارهای تکانشی یا پرخاشگرانه شود، ممکن است نشانه‌ای از وجود یک اختلال در کودک مانند اختلالات یادگیری، خلقی، کم‌توجهی و بیش‌فعالی یا نافرمانی مقابله‌ای باشد.
آیا لجبازی بچه هفت ساله طبیعی است؟
اگر کودک شما گاهی لجبازی میکند، شاهد هیچ چیز غیر طبیعی نیستید! لجبازی بخشی از روند رشدی بچههاست و آنها به خاطر احساس استقلال و کنجکاوی فزاینده برای یادگیری در مورد دنیای اطراف، دست به لجبازی میزنند. با این حال فراموش نکنید:
- با تعیین مرزهای مناسب و در عین حال تشویق ارتباط سالم، به کودکتان کمک کنید رفتارهای مثبت را جایگزین روش‌های لجبازانه کند.
- لجبازی تا حدی طبیعی است اما اگر بیش از حد شده و همراه با رفتارهای پرخاشگرانه، تکانشی یا آسیب زدن به خود یا سایرین شود یا در فعالیت‌های روزانه‌اش مانند مدرسه رفتن مشکل ایجاد کند، از میزان متناسب با رشد بچه‌ها فراتر رفته و نیاز به کمک حرفهای دارید. میتوانید در این صورت از روانشناسان کودک کلینیک آگاه کمک بگیرید.
بهترین روش برخورد با کودک لجباز ۷ ساله
هنگامی که کودکتان روی دندۀ لجبازی است، برخورد مناسب و به کار بستن روش‌های فرزندپروری مؤثر اصلا کار آسانی نیست. هر چیز کوچکی میتواند تبدیل به یک جنگ کامل شود! شاید تنبیه و دعوا کردن منجر به قطع رفتار در لحظه شود اما در طولانی مدت اثرش را از دست میدهد و راه حل مناسبی نیست. امیدواریم راهکارهای زیر بتواند به شما کمک کند راحت‌تر رفتار لجبازانه فرزند خود را مدیریت کنید:
-
آرامش خود را حفظ کنید
میدانیم که شاید شبیه شعار دادن باشد از شما بخواهیم موقع لجبازی بچه‌ها و جیغ و داد زدن و به‌هم ریختن همه‌جا، آرامشتان را حفظ کنید؛ اما اگر شما هم به عنوان والد، عصبانی یا ناراحت شوید تنها وضعیت بدتر می‌شود. مهم است سعی کنید با نفس عمیق کشیدن، خود را آرام کنید و سعی کنید مسائل را از دید فرزندتان ببینید.
-
به فرزندتان، توجه و عشق لازم ابراز کنید
بچه‌ها نیاز به دیده شدن، دوست داشته شدن و توجه از جانب شما دارند. اگر آنها احساس نادیده گرفته‌شدن کنند، احتمال اینکه سعی کنند از طریق رفتارهای لجبازانه توجه شما را جلب کنند بیشتر می‌شود. سعی کنید زمان‌هایی را با فرزندتان بگذرانید و به او این حس امنیت و دوست داشته شدن را منتقل کنید.
-
به حرف فرزندتان گوش دهید.
ارتباط یک خیابان دو طرفه است! اگر شما به حرف فرزندتان گوش ندهید و به او و دیدگاه‌هایش احترام نگذارید، او نیز به حرفهای شما یا دیگران گوش نمیکند و به میل خودش کارهایش را انجام میدهد! به فرزندتان حق صحبت و بیان نظراتش را بدهید و او را در بحث‌های مرتبط با خودش مشارکت دهید تا او نیز یاد بگیرد چطور موضوعات را نه فقط از دید خود، که از دید سایرین نیز نگاه کند.
-
برنامه های روزمره داشته باشید
روال و روتین‌های روزانه، به بچه‌ها احساس امنیت میدهد و منجر می‌شود نیازهای اساسی‌شان برآورده شود. برای یک کودک مدرسه‌ای، برنامه‌های روزانه ممکن است مربوط به زمان خوابیدن، انجام تکالیف یا میزان زمان بازی کردن باشد.
-
حق انتخاب و استقلال مناسب با سن به فرزند خود بدهید.
کودکان لجباز معمولاً از این که کنترل کاملی بر زندگی خود ندارند خوششان نمی‌آید! بنابراین دادن حق انتخاب و استقلال متناسب با سنشان میتواند به آنها کمک کند تا احساس کنترل و قدرت بیشتری داشته باشند و کمتر لجبازی کنند. به عنوان مثال، یک کودک 7 ساله میتواند خودش تصمیم بگیرد که آیا درکلاس موسیقی شرکت کند یا به جای آن، فوتبال را دنبال کند.
همچنین بخوانید: کنترلگری والدین
-
در موضوعات مهم، محدودیت‌های محکمی ایجاد کنید.
مواردی وجود دارد که به عنوان والدین نباید از آنها کوتاه بیاید به طور مثال مسائل مرتبط با امنیت و رفاه بچه‌ها. در این موضوعات باید محدودیت‌های محکم و شفافی برای بچه‌ها تعیین کنید و در مقابل هر گونه لجبازی و پافشاری بچه‌ها کوتاه نیایید، مثلا کودک شما نمی‌تواند از مدرسه غیبت کند چون تکالیفش را ننوشته است. البته همزمان با سفت و سخت گرفتن بعضی محدودیت‌ها، همدلی و درک ناراحتی بچه‌ها فراموش نشود!
-
انتظارات واقع بینانه داشته باشید.
گاهی اوقات «لجبازی»، واقعاً لجبازی نیست! ممکن است شما از فرزندتان کاری بخواهید انجام دهد یا انتظاراتی داشته باشید که او هنوز مهارت لازم را برای انجام دادنشان ندارد. در این صورت او چارهای جز انجام ندادن خواسته شما ندارد! صبور باشید چرا که زمان میبرد تا کودکان یاد بگیرند چگونه با احساساتشان کنار بیایند یا کارها را انجام دهند. از آنها انتظار نداشته باشید همیشه کامل و منظم باشند.
-
تشویق و تحسین کنید.
همیشه وقتی فرزندتان کار خوبی انجام میدهد، حتی اگر کار کوچکی باشد، او را تحسین کنید. با این کار به او یاد می‌دهید چه رفتاری مناسب و لایق قدردانی است. او به‌تدریج یاد می‌گیرد به جای رفتارهای لجبازانه، چه رفتار جایگزینی انجام دهد تا مورد تشویق شما قرار گیرد.
-
اشتباهات و بدرفتاری های جزئی را نادیده بگیرید
بهترین راه برای برخورد با یک کودک لجباز این است به سادگی از رفتار نادرست کوچک او چشم‌پوشی کنید. اگر همیشه اعتراض کنید و بابت هر رفتار کوچکی او را مؤاخذه کنید، تنها او را لجبازتر میکنید.
-
اجازه دهید تجربه کنند
برخی از بچه ها باید از طریق تجربه کردن یاد بگیرند. بنابراین مهم نیست چقدر تلاش کنید تا فرزندانتان کاری را انجام ندهند، به هر حال آن کار را می‌کنند! به عنوان والد، وظیفۀ شما این است که مطمئن شوید آنها آسیب نبینند، اما همچنان میتوانید اجازه دهید به جای گوش دادن، با انجام کار یاد بگیرند. به این ترتیب یاد خواهند گرفت وقتی کاری را مخالف حرف شما انجام دهند، چه اتفاقی میافتد.
همچنین بخوانید: تربیت فرزندان ۷ تا ۱۴ ساله
کتاب های مناسب فرزندپروری
اشتباهات رایج در مقابل لجبازی کودک ۷ ساله از سمت پدر و مادر
لجبازی کودک خود را شخصی سازی نکنید!
کودک 7 ساله شما چون میخواهد شما را اذیت کند یا با شما مشکل دارد، لجبازی نمیکند! او فقط در حال عبور از مسیر رشدی خود هست و نیاز به کسب استقلال و کشف دنیای اطراف خود دارد.
وارد جنگ قدرت نشوید!
مراقب باشید هنگام لجبازی کودکتان، در دام “پیروز شدن” نیفتید. برنده شدن شما به معنی بازنده شدن فرزندتان است! در نهایت، شما میخواهید هر دوی شما “برنده باشید”، اینطور نیست؟ به طور مثال اگر میخواهد کار غیرقابل مذاکرهای انجام دهد، تنها به دنبال به کرسی نشاندن حرف خودتان نباشید. توضیح دهید چرا مخالفید و اگر این کار را انجام دهد، عواقب آن چیست.
زور گو و مستبد نباشید!
اگر بخواهید اقتدارتان را به فرزندتان تحمیل کنید، قطعا مخالفت میکند و نمی‌پذیرد. به جای پایبندی بی‌چون‌وچرا به قوانین و چهارچوب‌ها:
- دنبال همفکری و مشارکت باشید؛ مثلا قوانین مربوط تکلیف نوشتن را با همکاری خود او مشخص کنید.
- با آنها همدلی کنید. هرگز احساسات یا ایده‌های آنها را نادیده نگیرید.
- اجازه دهید کارهایی را که از پسشان بر می‌آیند، خودشان انجام دهند.
داد نزنید!
فریاد زدن بر سر کودک خود وقتی که در دنده لجبازی است، مکالمه معمولی بین شما و او را به یک مسابقه فریاد تبدیل میکند! فرزند شما ممکن است داد شما را دعوتی برای مبارزه تلقی کند! و نهایتا، همه چیز بدتر می‌شود. صبوری و آرامش شما کلید اساسی حل مشکل است.
چه زمانی برای لجبازی کودک ۷ ساله به روانشناس مراجعه کنیم؟
برای برخورد صحیح با کودک لجباز خود، ابتدا مهم است بفهمید دلیل لجبازی او چیست و چرا اینگونه رفتار میکند. با تغییرات بسیار زیاد رشدی و اجتماعی، بچه‌ها اغلب ممکن است اقدام به مخالفت کردن، عدم پذیرش و امتناع از قوانین کنند. این بخش طبیعی لجبازی است و با هدایت مناسب شما میتواند یاد بگیرد چه طور رفتارهای لجبازانه را به رفتارهای سازنده تبدیل کند. اما اگر رفتارهای لجبازی کودک شما منجر به آسیب زدن به خودش شود یا در عملکرد روزانه او مشکل ایجاد کند، ممکن است دلایل دیگری داشته باشد که نیاز است برای درمان آن، کمک حرف های دریافت نمایید و با یک روانشناس کودک مشورت کنید.
دیدگاهتان را بنویسید