شخصیت بستری است که زندگی ما بر آن شکل گرفته و بر روابط، دستاوردها، وضعیت سلامت جسمانی و روانی ما تاثیر می گذارد. با توجه به این که بسیاری از مشکلات ارتباطی و روانشناختی ریشه در نابهنجاری های شخصیتی دارند و با در نظر گرفتن اهمیت همه جانبه ی شخصیت و نقش آن در زندگیِ انسان، بررسی این مفهوم ضروری به نظر می رسد.
بر اساس نظریه های مختلف که به بررسی ماهیت شخصیت می پردازند روش های سنجش مختلفی برای ارزیابی این مفهوم ابداع شده. یکی از رایج ترین روش ها، روشِ “خودسنجی” یا “خود گزارش دهی” است.پرسشنامه شخصیتی چند وجهی مینه سوتا(MMPI) از پرکاربردترین آزمون های خودسنجی است. این آزمون در سال ١٩٨٩ مورد تجدید نظر و اصلاح قرار گرفت و هم اکنون با نام ۲-MMPI شناخته می شود؛ آزمونی که از ٥٦٧ سوال تشکیل شده و به صورت درست/غلط توسط آزمودنی تکمیل می گردد.
۲-MMPI شامل ده مقیاس بالینی می باشد که برای هرکدام نمره ای به فرد اختصاص داده می شود. همچنین برای سنجش و تفسیر هر چه بهتر شخصیت، برخی مقیاسهای محتوایی و تکمیلی نیز اضافه شده است. هر یک از این نمرات و ترکیب آن ها اطلاعاتی درخصوص ویژگی های شخصیتی و آسیب شناختیِ آزمودنی در اختیار می گذارند.
نقاط قوت این آزمون
از ویژگی های مثبت این آزمون این است که مواد آن، سلامت جسمانی و روان شناختی، نگرش های سیاسی و اجتماعی، عوامل تحصیلی، شغلی، خانوادگی، زناشویی و گرایش های رفتاری روانرنجوری و روانپریشی را پوشش می دهد. همچنین وجود مقیاس هایی که حاوی اطلاعات تکمیل کننده برای شناخت بهتر شخصیت می باشند و تحقیقات زیادی که پیرامون این آزمون صورت گرفته از دیگر نقاط قوت آن به شمار می روند. این آزمون در برهه ای از زمان مورد استقبال اکثر متخصصان قرار گرفت و هنوز هم از پرکاربردترین پرسشنامه های سنجش شخصیت است.
ضعف های احتمالی
با وجود کارایی نسبتا بالای آزمون MMPI ،نمی توان از ضعف های آن چشم پوشی کرد. پیش فرض این آزمون بر این است که شخصیت مفهومی پایدار می باشد و بر همین اساس به سنجش مداد و کاغذی شخصیت در این آزمون اکتفا شده است. اما به نظر می رسد که شخصیت به قدری پیچیده است که حتی نمی توان آن را به سادگی توصیف کرد؛ زیرا انسان ها در برخورد با افراد و موقعیت های مختلف و در ارتباطاتشان بسیار پیچیده عمل می کنند. هم چنین ممکن است فرد ویژگی های خود را به خوبی نشناسد و بنابراین نتواند به درستی به سوالاتی در مورد خودش آن هم به صورت گزینه های محدود درست/غلط پاسخ دهد.
آزمون های جایگزین
در دهه های اخیر، پژوهشگران برای رفع ایرادات یاد شده در مورد آزمون MMPI و آزمون های مشابه، اقدام به طراحی آزمون های جدیدی کرده اند. یکی از این آزمون ها، آزمون سواپ نام دارد. آزمون سواپ از طریق مصاحبه با فرد، ترکیبی از گزارش خود شخص، ارزیابی بالینی و مشاهدات درمانگر فراهم آورده که تا حدود زیادی مشکلات سایر آزمون های حوزه شخصیت را برطرف کرده است و نتایج قابل اعتمادتری فراهم می سازد.
نویسندگان: مرضیه شهامت منش و فرزاد اردلانی
بیشتر بخوانید:
