چرا سردرد دارم؟ انواع سردرد و راه‌‌های درمان آن
سردرد مشکل شایعی است. همه‌ی ما برخی مواقع آن را تجربه کرده‌ایم. انواع سردرد در هر سنی ممکن است به سراغمان بیاید اما بین 25 تا 44 سال بیشتر احتمال دارد سردرد را تجربه کنیم. معمولا سردرد مشکلی گذرا است اما برای بعضی دیگر شدید و ناتوان‌کننده است. من کسانی را می‌شناسم که به خاطر سردرد تقریبا خانه‌نشین شده‌اند و زندگی‌شان مختل شده است.
دردهای مزمنی مثل سردرد، رابطه‌ی ما را با دیگران تحت تاثیر قرار می‌دهند.گاهی اوقات سردرد آنقدر کلافه‌مان می‌کند که ممکن است نخواهیم با کسی حرف بزنیم. اتاق تاریک‌مان تنها راه نجات می‌شود. دیگران هم ممکن است نتوانند ناراحتی و درد ما را درک کنند یا به‌اشتباه تصور کنند این ما هستیم که نمی‌خواهیم با آنها وقت بگذرانیم. سردرد مهمان ناخوانده‌ای است که برنامه‌های روزانه‌ی ما را به هم می‌ریزد.
علائم انواع سردرد
علائم سردرد می‌تواند متفاوت باشد. سردرد ممکن است یک یا هر دو طرف سر را تحت تأثیر قرار دهد. ممکن است مانند تابش اشعه به یک نقطه‌ی خاص باشد. شکل درد در سردرد شامل درد تیز، درد ضربان‌دار یا درد مبهم است. سردرد ممکن است به تدریج یا ناگهانی شروع شود و کمتر از یک ساعت تا چند روز طول بکشد.
ویژگی‌های درد تا حدی به نوع سردرد بستگی دارد.
انواع سردرد
سردرد تنشی(TTH)
شایع‌ترین شکل سردرد، سردرد تنشی است. سه‌چهارم جمعیت عمومی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سردرد تنشی قبلاً سردرد انقباضی عضلانی نامیده می‌شد. این نوع از سردرد با عضلات گردن، صورت و فک ارتباط دارد. تحقیقات نشان دادند سردرد تنشی ارتباط نزدیکی با استرس دارد.
وقتی سردرد تنشی را تجربه می‌کنید احساس می‌کنید نواری محکم را دور سرتان پیچیده‌اند. درد مبهم و مداومی در دو طرف سر وجود دارد و در نهایت دردتان عضلات گردن را هم درگیر می‌کند. سردردهای تنشی ممکن است دوره‌ای یا مزمن باشند.
میگرن
میگرن سومین بیماری شایع و هفتمین بیماری ناتوان‌کننده در جهان است. سردردهای میگرنی بعد از TTH، دومین شکل شایع سردرد است. سردرد میگرنی شامل درد ضربان‌دار است. اغلب در یک طرف سر رخ می‌دهد، اما ممکن است هر بار جایش تغییر کند.
وقتی میگرنتان عود می‌کند احساس می‌کنید سرتان سبک شده و چشمانتان خوب نمی‌بیند. انگار که همه‌چیز را هاله‌ای از مه پوشانده است. نسبت به نور و صدا حساس می‌شوید و حالت تهوع دارید. یک دوره میگرن ممکن است بین 4 تا 72 ساعت طول بکشد. بسیاری از افراد در یک ماه دو تا چهار دوره میگرن را تجربه می‌کنند. میگرن می‌تواند کیفیت زندگی را به طور قابل توجهی مختل کند.
سردرد خوشه‌ای
یکی دیگر از انواع سردرد سردردهای ناگهانی و شدیدی هستند که مردم اغلب آنها را بدترین سردرد زندگی خود توصیف می‌کنند. سردردها معمولاً به صورت دسته‌ای ظاهر می‌شوند.
آنها در حدود 30 ثانیه تا یک دقیقه به حداکثر شدت می‌رسند و در عرض چند ساعت به آرامی محو می‌شوند.
سردردهای خوشه‌ای اغلب شامل درد کوتاه اما شدید در اطراف یا پشت چشم در یک طرف صورت است. این درد می‌تواند به سایر قسمت‌های صورت نیز سرایت کند. این سردردها معمولا بین 15 دقیقه تا 3 ساعت طول می‌کشد و ممکن است یک تا هشت بار در روز بروز کنند.
سردردهای خوشه‌ای ممکن است اغلب به مدت 4 تا 12 هفته ایجاد شوند، سپس ناپدید شوند. هر روز تقریباً در یک زمان مشابه اتفاق می‌افتند.
وقتی سردرد خوشه‌ای را تجربه می‌کنید چشم‌هایتان قرمز می‌شود. پلک‌هایتان متورم است و آبریزش بینی دارید. پیشانی‌تان عرق می‌کند، سردردها مانند رعد و برق شاخه‌های کوچک و بزرگی دارد. در طول حمله‌ی سردرد بی‌قرار و آشفته می‌شوید. نمی‌توانید یک جا بنشینید، قدم می‌زنید، در موارد شدیدتر شاید دلتان بخواهد سر خود را به دیوار بکوبید.
سردرد خوشه‌ای سردردی ثانویه است که می‌تواند نشان‌دهنده‌ی وضعیتی تهدیدکننده برای زندگی باشد، مانند:
- آنوریسم
- سندرم انقباض عروق مغزی برگشت‌پذیر
- مننژیت
- آپوپلکسی هیپوفیز
- خونریزی در مغز (خونریزی)
- لخته شدن خون در مغز
اگر سردردهای ناگهانی و شدید را تجربه می‌کنید باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید.
سردردهای سینوسی
سینوزیت حاد باعث درد در ناحیه پیشانی، اطراف بینی و چشم‌ها، روی گونه‌ها یا در دندان‌های بالایی می‌شود. خم شدن به جلو باعث افزایش درد می‌شود. ترشح غلیظ بینی، احتقان و تب علائم اختلال و عفونت سینوس‌ها است. هنگامی که عفونت حاد برطرف شد، درد ناپدید می‌شود.
سردرد ناشی مصرف بیش از حد دارو (MOH)
به این نوع از سردرد، سردردهای برگشتی هم می‌گویند. کسانی سردردهای برگشتی را تجربه می‌کنند اغلب برای درمان سردرد خود دارو مصرف می‌کنند.
افراد مبتلا به اختلالات اولیه سردرد مانند میگرن اغلب دچار سردردهای مصرف بیش از حد دارو می‌شوند. اینها می‌توانند باعث شوند که دوره‌های میگرن بیشتر اتفاق بیفتند و شدیدتر شوند.
داروها به جای کاهش علائم، باعث سردرد می‌شوند و شدت و دفعات آن را افزایش می‌دهند. سردردهای برگشتی معمولاً به دلیل مصرف داروهای مبتنی بر مواد افیونی مانند داروهای حاوی کدئین یا مورفین به وجود می‌آیند.
علت انواع سردرد چیست؟
عوامل مختلفی باعث سردرد می‌شوند. رایج‌ترین محرک‌های سردرد مربوط به سبک زندگی است. مانند رژیم غذایی نامناسب، استرس، تنش عضلانی و ورزش نکردن.
عوامل روانی مانند افسردگی یا اضطراب سردرد را ایجاد و یا باعث تشدید آن می‌شوند. عوامل جسمانی شامل فشار خون بالا یا آسیب‌دیدگی جسمانی (ضربه به سر) است. علاوه بر این، عوامل محیطی مانند آب و هوا نیز می‌تواند باعث سردرد شود. سردردهای مکرر یا شدید می‌تواند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد.
سردرد می‌تواند هر بخشی از سر را تحت تاثیر قرار دهد. درد ممکن است در یک یا چند محل وجود داشته باشد. پزشکان انواع سردردها را بر اساس اینکه آیا یک بیماری زمینه‌ای مسئول درد است یا خیر، دسته‌بندی می‌کنند. به عبارت دیگر، سردرد ممکن است اولیه یا ثانویه باشد.
-
سردردهای اولیه
سردرد اولیه ناشی از بیماری زمینه‌ای نیست. در عوض، مشکلات مربوط به ساختار سر و گردن باعث این سردردها می‌شوند. سردرد اولیه ممکن است به دلیل فعالیت بیش از حد – یا مشکلات در ساختارهای حساس به درد در سر باشد، از جمله: مناطق خاصی از مغز، رگ‌های خونی، ماهیچه‌ها، اعصاب و مواد شیمیایی مغز.
اختلالات رایج سردرد اولیه شامل سردردهای میگرنی، خوشه‌ای، تنشی و مصرف بیش از حد دارو است.
-
سردردهای ثانویه
این شکل از سردرد نشانه بیماری زمینه‌ای است. علت سردرد ثانویه ممکن است موارد زیر باشد: بارداری، شرایط سیستمیک، مانند عفونت، کم‌کاری تیروئید، سکته یا تومور مغزی.
چه زمانی باید برای سر درد به پزشک مراجعه کرد؟
سردرد معمولا با استراحت و مصرف داروهای مسکن برطرف می‌شود. اما گاهی‌اوقات اینطور نیست. اگر سردردتان خیلی شدید و پایدار است و به طور منظم رخ می‌دهد و با دارو بهبود نمی‌یابد باید به پزشک مراجعه کنید. علاوه بر این، وقتی سردرد همراه با علائمی مانند گیجی، تب، سفت شدن ناگهانی گردن، کاهش هوشیاری یا حافظه، یا علائم عصبی مانند اختلالات بینایی، تکلم، ضعف، بی‌حسی یا تشنج است.
نقش عوامل روانی در سردرد
در گذشته اعتقاد بر این بود که سردرد ناشی از عوامل روانی است. با این حال، اکنون مشخص شده است سردرد یک اختلال زیست‌پزشکی پیچیده است که در آن عوامل روانشناختی می‌توانند نقش کمک‌کننده، نگهدارنده و یا واکنشی ایفا کنند. بین انواع سردرد و اختلالات روانپزشکی مانند افسردگی و اضطراب رابطه وجود دارد.
یونانیان و رومیان باستان می‌دانستند که ناراحتی عاطفی اغلب باعث سردرد، به ویژه سردردهای میگرنی می‌شود. یونکریوس نوشت که علت اصلی میگرن خشم است، به ویژه زمانی که سرکوب شده باشد. بروئر و فروید معتقد بودند بسیاری از شکایات سردرد با تجربه‌ی تعادل عاطفی بهبود یافته و ناپدید می‌شوند.
سردرد روان‌زاد
سردردهای روان‌زاد «سردردهای بازتابی یا واکنشی» هستند. سردرد روان‌زاد ناشی از استرس و احساسات هشیار و ناهشیارهستند. شواهد نشان داده‌اند پس از تجربه‌ی احساسات سرکوب شده، سردرد به میزان قابل توجهی بهبود می‌یابد.
سردرد اضطرابی
سردردهای اضطرابی همراه با احساس اضطراب رخ می‌دهند. سردرد ممکن است شما را مضطرب کند یا برعکس می‌تواند نشانه‌ای باشد که به شما هشدار می‌دهد اضطراب شما از حد بهینه خارج شده است. پزشکان معتقدند اضطراب و سردرد باهم ارتباط دارند اما دقیقا نمی‌دانند که این رابطه چطور و چگونه است.
سردرد یکی از علائم رایج انواع مختلف اضطراب مانند اختلال اضطراب فراگیر (GAD) است.
اگر شما اضطراب دارید احتمال بیشتری وجود دارد که بعدا به انواع سردرد هم مبتلا شوید و برعکس، اگر مدام سردرد دارید احتمال بیشتری وجود دارد در آینده به اختلالات اضطرابی مبتلا شوید.
وقتی مبتلا به میگرن هستید بیشتر در معرض اضطراب و افسردگی قرار دارید. اگر هر سه مورد را دارید(سردرد-اضطراب-افسردگی)، چرخه باطل شما معمولاً با اضطراب شروع می‌شود، سپس میگرن به سراغتان می‌آید و بعد افسردگی ظاهر می‌شود.
مواردی که ممکن است به سردردهای اضطرابی دامن بزند عبارتند از:
- فشار
- حساسیت بالا به درد
- تنش عضلانی
- کمبود خواب
- سطوح پایین سروتونین
- اختلال اضطراب عمومی
درمان انواع سردرد
استراحت و داروهای مسکن اصلی‌ترین درمان سردرد هستند.
رویکردهای درمانی زیادی برای انواع سردرد وجود دارد. ممکن است برخی از آنها برای شما مفید نباشد درحالی که برخی دیگر به بهبود سردردتان کمک کند. اما آنچه اهمیت دارد این است که قبل از شروع درمان‌های جدید با پزشک مشورت کنید.
برخی از این رویکردهای درمان سردرد عبارتند از:
- طب سوزنی
- درمان شناختی رفتاری (CBT)
- محصولات گیاهی
- هیپنوتیزم
- مراقبه
یک مطالعه در سال 2021 نشان داد که طب سوزنی درمانی موثرتر از داروها در درمان سردردهای مزمن تنشی است. مطالعه‌ای در سال 2020 نشان داد که استفاده از CBT میگرن را در کودکان و نوجوانان کاهش می‌دهد.
اغلب، ترکیبی از درمان و دارو بهتر از مصرف دارو است. تغییرات سبک زندگی و توجه به محرک‌های سردرد می‌تواند به جلوگیری قبل از شروع آنها کمک کند.
درمان‌های خانگی انواع سردرد
برخی از روش‌های خودمراقبتی می توانند به جلوگیری از سردرد یا کاهش درد کمک کنند. برای مثال استفاده از کیسه یخ- اجتناب از عوامل استرس‌زا در صورت امکان -استفاده از راهبردهای مقابله‌ای سالم برای استرس اجتناب‌ناپذیر روزانه -خوردن وعده‌های غذایی منظم- حفظ سطح قند خون- خواب کافی – تاریک و ساکت نگه داشتن اتاق خواب -ورزش منظم برای تقویت سلامت کلی -کاهش استرس -محدود کردن مصرف الکل و نوشیدن آب فراوان.
از آنجا که سردرد تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی دارد، مداخلات روانشناختی مانند روان‌درمانی و بیوفیدبک مکمل‌های مفیدی برای درمان دارویی هستند. این درمان‌ها به شما اجازه می‌دهند تا به طور فعال در مدیریت سبک زندگی خود مشارکت داشته باشید.
تاثیر روان‌درمانی بر انواع سردرد
هنگامی که داروها و سایر درمان‌ها به بهبود سردردتان کمک نمی‌کنند، روان‌درمانی می‌تواند به شما کمک کند. روان‌درمانی از جمله درمان‌های رفتاری می‌تواند به شما کمک کند تا سردردهایتان را مدیریت کنید و واکنش‌های متفاوتی در مقابل سردردهایتان از خود نشان دهید. کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی (MBSR-M)، درمان شناختی رفتاری (CBT)، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، بیوفیدبک، و آموزش تمدد اعصاب روش‌هایی هستند که برای «بازآموزی» مغز برای مدیریت متفاوت استرس و پیامدهای آن از جمله سردرد استفاده می‌شوند.
تحقیقات نشان داده‌اند که برای برخی افراد، این روش‌های درمانی تعداد حملات میگرنی را کاهش می‌دهد، شدت درد را کم می‌کند و طول حملات سردرد را کوتاه می‌کند. به طور کلی بار انواع سردرد را کاهش می‌دهد. شما می‌توانید از روان‌درمانی به عنوان تنها شکل درمان خود استفاده کنید اما بهتر است از یک برنامه‌ی درمانی جامع استفاده شود که شامل داروهای پیشگیرانه و حاد و اصلاح سبک زندگی و مدیریت اضطراب است.
به طورکلی در روان‌درمانی شما یاد خواهید گرفت عوامل محرک سردردهایتان را شناسایی و آنها را حذف کنید. یاد می‌گیرید استرس عامل شناخته شده‌ای برای شروع سردرد و میگرن است. با مدیریت استرستان می‌توانید سردردهایتان را به خوبی درمان کنید. خشم سرکوب‌شده یکی دیگر از عوامل تشدید انواع سردرد است. روان‌درمانی به شما کمک می‌کند تا خشم سرکوب‌شده را بار دیگر در محیطی امن تجربه کنید. یادگیری مدیریت ابراز خشم می‌تواند به بهبود انواع سردرد کمک کند. نشخوار فکری در برابر استرس‌های عاطفی می‌تواند منجر به سردرد شود. روان‌درمانگر در یک مشاوره فردی، با پرداختن به این مسائل سعی در بهبود و مدیریت نشخوار فکری دارد.
جمع بندی
سردرد مشکل شایعی است. شاید هیچوقت نتوانیم سردردهایمان را به شکل کلی برطرف و درمان کنیم. اما می‌توانیم با شناختن دلیل آن به آن واکنش‌های متفاوتی نشان دهیم. ما روانشناسان معتقدیم سردرد مزمن به دلیل سرکوب احساسات و اضطراب به وجود می‌آید؛ بنابراین اگر ما احساساتمان را سرکوب نکنیم مضطرب نمی‌شویم و سردرد به سراغمان نخواهد آمد. اما همیشه نباید سردرد را به عوامل روانی نسبت دهیم. فاکتورهای جسمی نقش مهمی در انواع سردرد دارند.گاهی اوقات روان و جسم دست به دست هم می‌دهند و سردردمان را تشدید می‌کنند. بهتر است برای درمان سردرد برنامه درمانی جامع که بدن و روان را پوشش دهد انتخاب کنیم. برای دریافت مشاوره روانشناسی، می‌توانید از کلینیک روانشناسی آگاه در دو شعبه تهران و شیراز، راهنمایی بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید