نانسی مک ویلیامز؛ روشنگری در ادبیات روان تحیلی

زندگی و تحصیلات مک ویلیامز

نانسی مک­ ویلیامز، روانشناس و درمانگر پویشی آمریکایی مشهور، سوپروایزر و استاد دانشگاه، در سال 1945 در پنسیلوانیا متولد شد. در سال 1967 بعد از فارغ‌­التحصیلی با درجه ممتاز از کالج در رشته­‌ی علوم سیاسی، در کالج بروکلین تحصیل در رشته­ روانشناسی را آغاز کرد. مقاطع تحصیلات تکمیلی خود را در دانشگاه راتگرز با گرایش روانشناسی شخصیت و روانشناسی اجتماعی به پایان رساند؛ همان دانشگاهی که اکنون در سن 79 سالگی او را به عنوان پروفسور بازنشسته دوباره فراخوانده است. مک ­ویلیامز، به خاطر انتشار کتب نوین در حوزه روان‌پویشی به شهرت دوچندان رسید. از جمله مهم‌­ترین آثار او در این حوزه کتاب های “روان درمانی روان ­تحلیلی”، “تشخیص روان­ تحلیلی”، “صورت­ بندی موردی روان­ تحلیلی”، “نظارت روانکاوانه” شمرده می­‌شوند؛ هرچند که تاثیرگذارترین خدمت او به دنیای روانشناسی را می­‌توان همکاری او با استنلی گرینسپن و رابرت والرشتاین در تالیف چاپ دوم کتاب “راهنمای تشخیصی روان­ پویشی” نامید؛ برای آشنایی بیشتر با این راهنما می­توانید مقاله مربوطه را از سایت کلینیک روانشناسی آگاه مطالعه نمایید.

در ادامه‌­ی این نوشتار برآنیم تا با خدمات نوآوارانه و برخی از آثار تاثیرگذار مک­ ویلیامز آشنا شویم.

تشخیص روان­ تحلیلی توسط نانسی مک ویلیامز

کتاب تشخیص روان­ تحلیلی، از مشهورترین آثار مک­ ویلیامز، برای اولین بار در سال 1994 به چاپ رسید و ویرایش دوم آن تا سال 2021 چندین بار تجدید چاپ گردید. به عقیده بسیاری از منتقدین بنام، برای مثال “اتو کرنبرگ“، این اثر به ادبیات روان ­تحلیلی خدمت شایانی کرده‌­است. هدف از چاپ این کتاب در واقع مشخص کردن کاربرد یافته­‌های روان­ تحلیلی در شکل­ گیری و اختلالات شخصیت، ارزیابی تشخیصی سازمان شخصیت و شناخت پیامدهای درمانی سازمان دفاعی انواع مختلف اختلالات شخصیت عنوان شده ­است.

درون­‌مایه‌­ی بخش نخست، مفروضات اصلی و اساسی روانکاوی است که زیربنای انواع سازماندهی شخصیت را شکل می­دهد. در ادامه در بخش بعدی به چرایی اهمیت تشخیص در درمان تحلیلی و جهت­ گیری نظری کلی روان­ تحلیلی که بر تشخیص شخصیت تاثیر دارد به تفصیل پرداخته شده­ است. فصل دوم یا پایانی، بخش اصلی و مهم این اثر را در خود جای داده‌­است. در این بخش درباره‌­ی مهم­ترین اختلالات شخصیت شرح کاملی ارایه شده است؛ مانند: اختلال شخصیت ضد­اجتماعی، خودشیفته، اسکیزوئید، پارانوئید، افسرده، مانیک، مازوخیسم، وسواسی-جبری، هیستریک و تجزیه­‌ای. علاوه بر شرح انواع اختلالات مذکور، ویژگی­ های تکانشی و سازمان دفاعی آنها، جنبه‌­های سازمانی “خود” و روابطشان با “دیگران مهم”، شکل­گیری انتقال و انتقال متقابل، نتایج درمانی هر یک از این اختلالات و در نهایت تشخیص افتراقی آنها با شرح و بسط عنوان شده است.

نانسی مک­ ویلیامز، در این کتاب به جای مقایسه یا ادغام دیدگاه­‌های مختلف روان­پویشی، به پیامدهای درمانی، موارد استفاده آنها در درمان اختلالات شخصیت و تفهیم موضوع انتقال و انتقال متقابل پرداخته است. او بیش از هرچیز سعی دارد تا در این کتاب از رویکرد رابطه‌­ای در مقابل رویکردهای دیگری مانند کلاینی و روانکاوی فرانسوی، به عنوان ترجیح خود یاد کند؛ اما به طور گسترده سازوکار  دفاع‌­های بدوی کشف شده توسط کلاین را پوشش داده و خواننده را مرتبا به لیست گسترده خدمات نظریات روانکاوی پایه ارجاع می­دهد. لازم به ذکر است که برخی از منتقدین، مانند اتو کرنبرگ، خواندن این کتاب را بیشتر مناسب درمانگران شخصیت دانسته‌­اند تا روان-تحلیلگران حرفه­ای. با این وجود به دلیل ارایه توضیحات کامل و تازه درباره­ی انواع جنبه­‌های اختلالات شخصیت، تشخیص افتراقی آنها و از همه مهمتر، پیامد درمانی تشخیص افتراقی در این اثر (به ویژه برای بیمارانی که برای درمان روان­ تحلیلی مناسب نیستند)، مطالعه آن برای کلیه روانکاوان و روان­پزشکان پیشنهاد می­شود.

صورت­ بندی موردی روان­ تحلیلی مک ویلیامز

این دومین اثر از آثار نانسی مک­ ویلیامز که به شهرت قابل قبولی دست­ یافته که در سال 1999 در 10 فصل نگارش شده ­است. او در این کتاب به سختی ­ها و ابهامات موجود در رویکردهای مبتنی بر شواهد تجربی در هنگام تشخیص پرداخته و به نکته ­ای بسیار مهم در باب ضرورت صورت­بندی در درمان­ اشاره می­کند: “یک صورت­بندی روان­تحلیلی دقیق، می­تواند به عنوان یک پایه بسیار عالی برای طراحی درمان­ های شناختی نیز عمل کند”. علاوه بر این، او مشارکت بیمار و رضایت مندی او در فرآیند تشخیص بالینی را به اندازه­ ی مشارکت­اش در کل فرآیند درمان حائز اهمیت و توجه می­داند؛ در واقع این کار نوعی کمک گرفتن از بیمار برای تشخیص ­گذاری و فرمول­ بندی صحیح است. در فرآیند فرمول­ بندی صحیح، توجه به موارد متعددی که گاهی با دیده غفلت به آنها نگاه می­ شود تاثیرگذار خواهد بود؛ از جمله بیماری­ های زمینه ­ای با علائم روانشناختی، خلق و خو، ژنتیک، واقعیت­‌های فیزیکی، تاریخچه‌­ی بیمار و بررسی مسائل رشدی با استفاده از نظریات روانکاوی و سایر مواردی که در کتاب (بخش سه وچهار) با شرح و بسط آورده شده‌­اند.

مک ویلیامز، دفاع‌­ها را به عنوان یکی دیگر از مواردی که توجه دقیق به فرآیند آن تشخیص و فرمول­‌بندی را متاثر می­سازد، عنوان می­کند. فرآیند مصاحبه درمانی، به علت برانگیختگی احساسات متعارض و اضطراب­‌زا، استفاده از دفاع‌­ها و بروزشان را تحریک می­کند.  این موقعیت، فرصتی را فراهم می­کند تا درمانگر بررسی کند که بیمار چگونه با افشای اطلاعات دردناک و خصوصی به یک غریبه کنار می­‌آید و از چه مکانیسم دفاعی بهره می­‌برد. با استفاده از این فرصت، اطلاعات دقیق ­تری از مشکل بیمار و ریشه آن به دست می­آید که راه را برای ارایه فرمول­‌بندی صحیح هموار می­کند. افزون بر این، ارزیابی عزت‌­نفس بیمار در جهت شناسایی الگو و اقتصاد خودشیفتگی بیمار و ارزیابی باورهای آسیب‌­زا به منظور تشخیص الگوهای شناختی معیوب در این کتاب مورد تاکید نویسنده قرار دارد.

در بخش­‌هایی از این کتاب، نویسنده به مواردی اشاره می­کند که در کتب روان‌­تحلیلی کمتر به آنها توجه شده است یا گاهی به طور کل مورد غفلت یا چشم­ پوشی قرار گرفته‌­اند. او در کنار پرداختن به الگوی رابطه­ بیمار-درمانگر به عنوان یک راهنمای تشخیصی، به مسائل اخلاقی، نژادی، مذهبی و فرهنگی به عنوان ابزارهایی می­نگرد که در صورت­ بندی مشکل، درمانگر را یاری خواهند­کرد. همچنین، مک­ ویلیامز  بیشتر از سایر درمانگران و نویسندگان، به ویژگی­ ها و امتیازات بیمار توجه می­کند. استعدادها، مهارت‌های اجتماعی، دایره دوستان، دارایی مالی، وضعیت شغلی، وضعیت ظاهری و حضور یا عدم حضور خانواده‌­ای حمایتگر، ملاحظات مهمی هستند که اغلب توسط رویکرد­های مبتنی بر آسیب‌­شناسی در حیطه تشخیص نادیده انگاشته می­‌شوند.

رواندرمانی روان­ تحلیلی مک ویلیامز

کتاب رواندرمانی روان­تحلیلی: راهنمای درمانگران، در سال 2004 با قلمی صریح، واضح و شفاف برای رواندرمانگران تازه­کار به چاپ رسید. در مقدمه این اثر، مک ­ویلیامز هدف از نوشتن این کتاب را آشنایی بیشتر درمانگران تحت آموزش با ویژگی­‌های اصلی درمان روان­ تحلیلی عنوان می­‌کند. افزون بر ­این، او در مقدمه اظهار می­کند که با نگارش این کتاب قصد ندارد که به درمانگران بگوید تا اصول و تکنیک‌­های او را در درمان تقلید کنند، بلکه همواره بر این عقیده است که درمانگران باید در اقدامات درمانی، هویت و منحصر به فرد بودنشان را حفظ کنند.

“آرام باشید و اجازه دهید که شخصیت منحصر به فردتان تبدیل به ابزار درمانی­تان شود”

نانسی مک ویلیامز

یکی از وجوه تمایز بارز این اثر با دیگر آثار مشابه، چینش محتوا و فهرست مطالب آن است. نویسنده به عمد مانند سایر کتب بحث را با اتحاد­ درمانی، انتقال و انتقال متقابل آغاز نکرده و در ادامه فصول به مباحثی نظیر تفسیر و خاتمه درمان نپرداخته‌­است. به جای این مدل مرسوم، او چینش مطالب را طوری منظم کرده­است که به ترتیب به مسائل مهمی پرداخته‌ ­شود که کارآموزان بالینی در حین کار با مراجعان با آنها دست و پنجه نرم می­کنند.

فصل اول با مروری بر تاریخ تفکر کلاسیک روانکاوانه آغاز می­‌شود. این بحث آغازین، زمینه را برای بحث درمورد چگونگی انتخاب جهت­ گیری نظری نویسنده که ادغامی ­است از نظریات روانکاوی معاصر و آنچه که او جهت­ گیری فرویدی می­‌نامد،  فراهم می­کند. در سه فصل بعدی درواقع مک ­ویلیامز به توضیح منظور خود از “حساسیت روانکاوانه” می­پردازد؛ اینکه درمانگر چگونه باید برای انجام درمان خود را آماده کند و درمانجو چگونه باید برای تجربه درمان تحلیلی مهیا شود. علاوه بر این، در فصول بعدی با ارایه مثال­های تداعی­ کننده، نویسنده به حفظ مرزها و فرآیندهای اساسی درمان می­پردازد. در فصل­ های هشت و نه دو مورد از مراجعان واقعی نانسی مک ویلیامز به بحث گذاشته می­‌شوند. در واقع با ارایه این موارد، نویسنده قصد دارد تا اصول درمانی مطرح شده در فصول قبل را به نمایش گذاشته و تفاوت رویکرد و تکنیک در کار با بیماران در سطوح بردرلاین-سایکوتیک و بیماران نوروتیک را نشان دهد. در نهایت در فصول آخر مباحث جانبی درمان تحلیلی مانند خطرات شغلی، رضایتمندی شغلی و خود-مراقبتی پرداخته شده‌­است.

این کتاب نه به مثابه راهنمایی برای درمانگران تازه کار عمل می­کند که با خواندن آن می­توانند از اضطراب شروع کار بکاهند. علاوه بر این، خواندن این اثر برای متخصصانی که مشغول به تربیت درمانگر هستند نیز کاربردی خواهدبود.

نظارت روانکاوانه اثر مک ویلیامز

شهرت مک­ ویلیامز علاوه بر انتشار کتب بدیع و آثار درخور توجه، مدیون سال‌های متمادی تدریس اوست. علاوه بر تدریس در دانشگاه، او به عنوان یکی از مشهور­ترین ناظران (سوپروایزران) حیطه درمان روانپویشی است که شاگردان و درمانگران متعددی را با همین رویکرد تعلیم داده­است. به همین دلیل، در این اثر ، استادانه موفق شده است تا جنبه‌­های متفاوت نظارت روانکاوانه را به نمایش بگذارد. به طور مثال، علاوه بر به نمایش گذاشتن نظارت از دید دانشجویان، چشم‌­انداز و رفتار متناسب جایگاه ناظر را نیز به تصویر کشیده است. مک ویلیامز کوشیده است تا در این نوشتار، خرد، قضاوت مشفقانه و توانایی ذهنی­سازی لازم را که یک ناظر به آن نیازمند است، ارایه کند و مورد بحث قرار دهد. همچنین از زاویه دیگر، بر عزت نفس درمانگران تازه­‌کار، مسئولیت­پذیری و اجتناب‌­ناپذیر بودن تجربه شرم تاکید کرده و تعهد به حفظ ارزش‌های اخلاقی و حریم شخصی را به عنوان قلب تپنده­‌ی قوانین نظارت روانکاوانه تصدیق می­‌کند.

این کتاب در هشت بخش به موضوعاتی پرداخته است که در حیطه نظارت روانکاوانه کمتر مورد بحث و به عنوان مرجعی در اختیار دانشجویان و اساتید قرار گرفته است. به عنوان مهم‌ترین موضوعات طرح شده، میتوان به بحث مهم پویش انتقال و انتقال متقابل ناظر و نظارت شونده ، مسائل اخلاقی، توسعه­‌ی مهارت­‌های نظارت و بررسی چالش­ فرهنگ­‌های مختلف اشاره کرد. مک ویلیامز سعی داشته تا با ادغام مفاهیم نظری و مثال های عملی واقعی، هم زمان هم فهم عمیقی از فرآیند نظارت ارایه کند و هم اسباب ارتقا مهارت­‌های بالینی درمانگران تازه­ کار و باسابقه را فراهم سازد.

هرچند که تعیین مهم­ترین فصل از هر کتاب، به علایق، نیازها و رویکرد نظری خواننده بستگی دارد، اما فصول چهارم و پنجم این کتاب که به تفصیل به مواردی مانند بررسی انتقال و انتقال متقابل درمانگرو بیمار و همچنین درمانگر و ناظر، تشکیل و حفظ پیمان درمانی بین ناظر و نظارت شونده و اشاره به  مقاومت نظارت شونده در فرآیند یادگیری پرداخته است، از فصل­‌های تاثیرگزار و حایز اهمیت این اثر برشمرده می­‌شوند. در حقیقت درک عمیق دینامیسم پیچیدگی­‌های روابط بین ناظر و نظارت شونده از طریق تحلیل انتقال و انتقال متقابل و بررسی مقاومت‌ها حاصل می­شود که مک ویلیامز در این دو فصل و در سراسر کتاب به خوبی آنها را مفهوم‌­پردازی کرده‌­است.

سخن آخر

موفقیت نانسی مک ویلیامز، تنها در شهرت آثار او خلاصه نمی­‌شود. او نه تنها از طریق پژوهش و انتشار کتب آموزشی برای درمانگران تازه‌­کار، حرفه­‌ای و تمامی علاقمندان به حوزه درمان‌های پویشی به توسعه نظریات تحلیلی و تحکیم پایه­‌های آن کمک کرده است، بلکه با سالها فعالیت در عرصه آموزش و نظارت حرفه­‌ای، درمانگران مشهوری چون جاناتان شدلر و گلن گابارد را از راهنمایی­‌های خود بهره­‌مند ساخته­‌است. در نهایت میتوان چنین ادعا کرد که او نه تنها به گفتمان روانکاوی غنا بخشیده، بلکه فرهنگی همدلانه اما موشکافانه در عرصه علم روان درمانی را پرورش داده‌­است.

منابع

McWilliams, N. (1999). Psychoanalytic case formulation. Guilford Press.

Steinberg, P. I. (2000). Book Review: Psychoanalytic Case Formulation.

McWilliams, N. (2004). Psychoanalytic psychotherapy: A practitioner’s guide. Guilford Press.

Papouchis, N. (2006). Review of Psychoanalytic Psychotherapy: A Practitioner’s Guide.

Halasz, G. (2008). In conversation with Dr Nancy McWilliams. Australasian Psychiatry, 16(6), 397-404.

McWilliams, N. (2011). Psychoanalytic diagnosis: Understanding personality structure in the clinical process. Guilford Press.

McWilliams, N. (2021). Psychoanalytic supervision. Guilford Publications.