خشم نقاب زده شده (پرخاشگری منفعلانه)

رفتار انفعالی – پرخاشگرانه زمانی است که فرد به گونه‌ای عمل می‌کند که در مقابل شخص دیگری مقاومت یا خصومت داشته باشد اما بدون اینکه در مورد احساسات خود صحبت کند، گفتار یا اعمال خود را در رفتارهایی که ظاهراً بی‌ضرر به نظر می‌رسند اما در واقع احساسات منفی خود را به طور غیرمستقیم منتقل می‌کنند، بیان می‌کند.

“مثال”

هنگامی که از یک فرد منفعل پرخاشگر در مورد یک مسافرت سوال شود، خود را موافق تمام برنامه‌ها نشان می‌دهد. این در حالیست که در باطن ناراضی است. در عوض موقع قرار دیر می‌آید، هنگام مسافرت نق می‌زند و رفتارهای کارشکنانۀ دیگری انجام می‌دهد.

رفتار پرخاشگرانه منفعل مشخصه رفتاری است که به ظاهر بی ضرر، تصادفی یا خنثی است اما به طور غیرمستقیم یک انگیزه پرخاشگرانه ناخودآگاه را نشان می دهد. “منفعل” در “منفعل – پرخاشگر” تجلی تضاد درونی اصلی بین نیازهای پرخاشگری و وابستگی است. انفعال از فقدان اعتماد به نفس و یا احساس ناتوانی ناشی می شود. تعارض درونی یا «درون روانی» را می‌توان در ناهماهنگی بین آنچه که فرد میگوید و لحن بیان آنچه گفته می‌شود و رفتار ناشی از آن مشاهده کرد.

رفتار پرخاشگرانه منفعل می تواند از کنایه های ظریف تا لحن تند صحبت متغیر باشد. تشخیص پرخاشگری منفعل در نگاه اول دشوار است. چیزی که در ابتدا یک اظهارنظر یا اقدام بی غرض به نظر میرسد، می تواند تبدیل به خشم، خصومت و آسیب شود که می تواند بر روابط یا سایر زمینه های زندگی تأثیر بگذارد. پرخاشگری، با خود پرخاشگری می آورد. پرخاشگری چه به شکل منفعلانه باشد چه به شکل فعال، به راحتی می تواند روابط و تعاملات ما را مختل کند. رفتارهای پرخاشگرانه منفعل میتواند منجر به سردرگمی، استرس و اضطراب شود.

« پرخاشگری منفعل» چیست؟

پرخاشگری منفعل یک رفتار یا مجموعه ای از رفتارها است که میتواند به طور بالقوه مزمن و اجباری باشند تا جایی که به یک ویژگی شخصیتی تبدیل میشوند. این رفتارها غیر مستقیم و غیر قاطعانه هستند که در ظاهر بی‌ضرر به نظر می‌رسند و معمولا از جانب فرد انکار میشوند.

پرخاشگری منفعل راهی برای محافظت از عواطف آسیب پذیر ناخودآگاه فرد از طریق ابزارهای غیر مستقیم عاطفی، کلامی یا ذهنی است. رفتار پرخاشگرانه منفعلانه می‌تواند کاملا آشکار باشد، اما معمولاً به شیوه‌ای ظریف‌تر بیان می‌شود. موارد زیر می تواند نمونه هایی از رفتار پرخاشگرانه منفعل باشد:

۱. خرابکاری

۲. خودآزاری

۳. سرزنش دیگران

۴. نادیده گرفتن

۵. فراموش کاری

۶. انجام دادن کار با رفتار عبوس

۷. عدم تماس چشمی

۸. کنش/عدم کنش (مثلاً بلند کردن صدای موسیقی در آپارتمان یا وقتی نوبت شماست است زباله‌ها را بیرون نبرید)

۹. اجتناب از ارتباط مستقیم و جبرانی

۱۰. اهمال کاری

۱۱. بهانه آوردن

۱۲. عدم پاسخگویی

۱۳. انجام ندادن وظیفه از روی عمد

۱۴. نقش “قربانی” را بازی کردن

۱۵. تقصیر را گردن دیگران انداختن

۱۶. طعنه زدن

۱۷. غیبت کردن

۱۸. سکوت

۱۹. خصومت و خشم

۲۰. بیزاری

 21. ناامیدی

 22. رنجش

 23. مقاومت

۲۴. آزردگی

پرخاشگری منفعل فقط یک نوع خفیف از پرخاشگری نیست، بلکه می تواند به خودی خود «پرخاشگری» تلقی شود و بالقوه میتواند باعث صدمه، درد و آسیب های عاطفی شود.

پرخاشگری به قول فروید

از نظر فروید پرخاشگری، جزء اجتناب ناپذیر زندگی انسان و غریزی است و صرفاً موقعیتی نیست. از آنجایی که پرخاشگری بخش جدایی ناپذیر از تجربه انسانی ماست، نیاز به بیان این احساسات در ناخودآگاه ما نهفته است.

بر اساس این نظریه پرخاشگری غیر قابل حذف است. در واقع پرخاشگری در درون همه انسان ها زندگی می کند. بنابراین، به عنوان انسان، هر یک از ما موظفیم راه‌های مؤثری برای گنجاندن این حالت عاطفی در زندگی خود بیابیم.

زمانی که این غرایز پرخاشگرانه سرکوب یا رد شوند، «پرخاشگری» می‌تواند خود را به روش‌های ظریف‌تر و مخرب‌تر نشان دهد مانند: پرخاشگری منفعلانه، فرافکنی، تهاجم‌های خرد و …

پرخاشگری خرد

شناسایی برخی از اشکال پرخاشگری منفعل ممکن است دشوار باشد زیرا به طور صریح بیان نمیشوند. تهاجم خرد نوعی پرخاشگری است که به شکل اظهار نظر، بیانیه یا اقدامی است که به طور غیرمستقیم یا ناخودآگاه تحقیرآمیز یا خصمانه نسبت به دیگران ابراز میشود. این تهاجمات و پرخاشگری ها که اغلب نسبت به فرهنگ‌ها، جهت‌گیری‌ها و ارزش ها و جنسیت‌های به حاشیه رانده‌شده ابراز میشوند، آنقدر ظریف هستند که اغلب از آگاهی آگاهانه کسانی که این اظهارات را بیان می‌کنند، خارج می‌مانند.

در حالی که تشخیص رفتار پرخاشگرانه منفعل در دیگران اغلب آسان تر است، انجام همین کار در خودمان دشوار است. عکس‌العمل‌هایی که داریم یا واکنش‌هایی که در موقعیت‌های خاص نشان می‌دهیم می‌تواند به شکلی‌ باشد که انگار در شخصیت ما ریشه دوانده است. با این حال، با شناسایی گرایش‌های تهاجمی منفعل خود، می‌توانیم پهنای باند احساسی بیشتری در درون خود ایجاد کنیم. از طریق شناسایی و درک این رفتارها و احساسات می‌توانیم آن بخش از شخصیتمان را که به جای ابراز درست خشم منفعل میماند را تغییر دهیم.

 

بیشتر بخوانید:

• هر چی دق دلی داره سر من خالی می‌کنه
• رابطه ناایمن
• تحلیل روانشناختی فیلم اسب وحشی (۲۰۱۹)
• شخصیت ضد اجتماعی، شکارچی تیزبین
• قانون پایستگی احساسات