آشنایی با 5 سبک ارتباطی و نحوه به کار بردن آن‌ها در روابط

اگر فردی هستید که به مهارت‌های اجتماعی و ارتباطاتتان اهمیت می‌دهید، درک سبک‌های ارتباطی خودتان و دیگران می‌تواند به شما کمک کند به طور شفاف و موثر ارتباط برقرار کنید و به روابط خود نوری تازه ببخشید. حتما تا به حال متوجه شده‌اید نبود ارتباط موثر و نداشتن مهارت ارتباطی می‌تواند منجر به سوء‌تفاهم در موقعیت‌های مختلف شغلی و شخصی شود. در این مقاله از وبسایت کلینیک آگاه سعی کردیم 5 سبک مهارت ارتباطی، ویژگی‌های آن‌ها و همچنین معایب و مزایای را بررسی کنیم.

خواه ناخواه داشتن روابط موفق به نحوه ارتباط موثر متکی است. درک و انطباق با سبک‌های مختلف ارتباطی می‌تواند به شما برای حفظ روابط و پیشرفت کاری‌تان کمک کند. در ادامه به معرفی 5 سبک ارتباطی می‌پردازیم. در روان‌درمانی می‌توانید آگاهی بیشتری از سبک ارتباطی خود و اطرافیانتان به دست آورید در نتیجه به روند رشد و بهبود ارتباطاتتان کمک خواهید کرد. برای دریافت روان درمانی از یک روانشناس خوب، می‌توانید با کلینیک لیست روانشناسان کلینیک آگاه را مشاهده نمایید.

1- سبک ارتباط پرخاشگر (تهاجمی)

افرادی که سبک ارتباطی پرخاشگرانه دارند افکار، احساسات و نیازهای خود را باشدت و تیزی بیان می‌کنند و حتی گاهی احساسات دیگران را نادیده می‌گیرند. بیان افکار و احساسات آن‌ها اغلب به‌صورت سرزنش کردن، لجبازی و نادیده گرفتن دیدگاه‌های مختلف است. افراد با سبک ارتباطی پرخاشگر ممکن است از کلمات تند استفاده کنند، صدای خود را بالا ببرند یا زبان بدن پرخاشگرانه (مانند اخم هنگام صحبت کردن) داشته باشند.

مزایا و معایب ارتباط پرخاشگرانه

مزایای ارتباط پرخاشگرانه مانند کنترل و تسلط ممکن است در ابتدا جذاب به نظر برسد؛ اما این دستاوردهای کوتاه مدت اغلب به روابط بلندمدت آسیب می‌زند. افراد با این نوع سبک ارتباطی معمولاً با مقاومت و حالت تدافعی ارتباط برقرار می‌کنند که مانع حل مؤثر تعارض و همچنین تضعیف اعتماد می‌شود. افراد اغلب سعی می‌کنند تعاملات خود را با افرادی که سبک ارتباطی تهاجمی دارند به حداقل برسانند. افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند ممکن است به ارتباط با افرادی که سبک ارتباطی تهاجمی دارند ادامه دهند. فردی که سبک ارتباطی پرخاشگرانه دارد در نهایت در محاصره افرادی قرار می‌گیرد که از نظر عاطفی ناسالم هستند زیرا افراد سالم را از خود دور می‌کند.

همچنین بخوانید:‌پرخاشگری منفعل چیست؟ خشم منفعل چه اشکالی دارد؟

مثال‌های سبک ارتباطی پرخاشگرانه

ارتباط به نحو پرخاشگرانه شامل استفاده از عبارات و رفتارهای تند است که می‌تواند منجر به تیرگی روابط و آشفتگی عاطفی شود.

برخی از نمونه‌ها عبارتند از:

• تو هیچ وقت چیزی نمی‌فهمی!
• چرا نمی‌تونی هیچ‌کاری رو درست انجام بدی؟
• تو خیلی احمقی که اینو نمیفهمی
• برام مهم نیست چی فکر می‌کنی، همینه که هست

چطور استفاده از سبک‌ ارتباطی پرخاشگرانه را در خود مدیریت کنیم؟

اولین قدم برای مدیریت سبک ارتباطی پرخاشگرانه این است که فرد درک کند که چه تاثیرات مخربی بر روابطش گذاشته است و همچنین احساس کند که نیاز به تغییر دارد. اگر از این سبک استفاده می‌کنید بهتر است در قدم بعدی گوش دادن فعال را تمرین کنید. گوش دادن فعال به معنی درک احساس و جملات طرف مقابل بدون نشان دادن واکنش است. هنگام گفتن نیازها، احساسات، باورهای خود سعی کنید به جای گفتن کلمه “تو” بیشتر از کلمه “من” استفاده کنید. به‌عنوان مثال اگر طرف مقابل منظور شما را متوجه نشده است به جای گفتن جمله‌ی “تو منظور من رو نمیفهمی” بگویید “منظور من این است که…” در جمله اول لحن به‌صورت سرزنشی است. اگر دائما از این لحن استفاده می‌کنید باید متوجه شده باشید که مکالمه‌های شما اغلب اثربخش نیست. تغییر لحن، زبان بدن و دیدگاه برای یک ارتباط موفق ضروری است.

اینکه ببینید چه چیزی شما را تا این حد عصبانی و پرخاشگر کرده است و آدم‌ها را از شما دور می‌کند می‌تواند برای تغییرش کمک‌کننده باشد.

2- سبک ارتباطی منفعل

افراد با سبک ارتباطی منفعل، اغلب افکار، احساسات و خواسته‌های خود را با تردید بیان می‌کنند. آن‌ها اغلب نیازهای دیگران را بر نیازهای خود ترجیح می‌دهند، از درگیری اجتناب می‌کنند و گفتن «نه» برای آن‌ها سخت است. به جای ابراز مستقیم خود، ممکن است به نشانه‌های غیرمستقیم یا غیرکلامی متوسل شوند. مثلا اگر کسی چیزی از آن‌ها بخواهد که آن‌ها تمایلی به انجام آن نداشته باشند، ممکن است به‌جای بیان احساس خود سکوت کنند و آن خواسته را انجام بدهند. افراد با سبک ارتباطی منفعل اگر هم خواسته‌ی دیگران را انجام دهند به دلیل ترس از دیگران است.

مزایا و معایب سبک ارتباطی منفعل

از مزایای سبک ارتباطی منفعل می‌توان حفظ هماهنگی، اجتناب از درگیری و حفظ صلح نام برد. با این حال، این سبک می‌تواند منجر به سوء‌تفاهم و مانع رشد شخصی و حرفه‌ای شود. با گذشت زمان، این افراد ممکن است احساس نادیده گرفته شدن، رنجش و ناتوانی کنند؛ زیرا نیازهای خودشان برآورده نشده است.

مثال‌های سبک ارتباطی منفعل

افراد دارای سبک ارتباطی منفعل اغلب افکار و احساسات واقعی خود را پنهان می‌کنند که به برآورده نشدن نیازهایشان منجر می‌شود.

برخی از مثال‌ها عبارتند از:

• هر چیزی که شما فکر می‌کنید درست است.
• من نمی‌خواهم کسی را آزار دهم.
• این موضوع مهمی نیست.
• مطمئنم که تقصیر من است، طبق معمول.
• من هرگز نمی‌توانم تصمیم بگیرم.

همچنین بخوانید: آشنایی با شخصیت پسیواگرسیو؛ منفعل پرخاشگر

چطور استفاده از سبک‌ ارتباطی منفعل را در خود مدیریت کنیم؟

غلبه بر انفعال شامل تمرین خودآگاهی، یادگیری «نه» گفتن در مواقع ضروری و تمرین کردن قاطعیت است. افراد منفعل باید اعتماد به نفس کافی برای بیان افکار و احساسات خود را به‌دست آورند. استفاده از ارتباطات قاطعانه به آن‌ها اجازه می‌دهد تعادلی بین احترام به نیازهای خود و نیازهای دیگران برقرار کنند.

3- سبک ارتباط منفعل-تهاجمی

ارتباط منفعل-تهاجمی ترکیبی منحصر به فرد از هر دو سبک ارتباط منفعل و پرخاشگرانه است. این شامل بیان احساسات منفی به طور غیرمستقیم از طریق طعنه، تیکه انداختن و دیگر رفتارهای پنهان است. افراد منفعل – پرخاشگر احساسات یا نیازهای خود را آشکارا بیان نمی‌کنند و این منجر به سوءتفاهم و درگیری می‌شود.

مزایا و معایب ارتباط منفعل-تهاجمی

سبک منفعل-تهاجمی چندین عیب دارد. این سبک باعث سلب اعتماد و همچنین مانع برقراری ارتباط موثر می‌شود. در نتیجه مسائل حل نمی‌شوند و سوء‌تفاهم به وجود می‌آید. این سبک اغلب منجر به تشدید درگیری‌ها می‌شود. پیام‌های پنهان و احساسات زیربنایی می‌توانند هر دو طرف را گیج و نا امید کنند. با این حال، افرادی که از ارتباطات منفعل-تهاجمی استفاده می‌کنند ممکن است در ابتدا از درگیری اجتناب کنند و از احساس قدرت و کنترل‌گری خود لذت برند. 

مثال‌های سبک ارتباطی منفعل-تهاجمی

ارتباط منفعل-تهاجمی اغلب شامل بیان غیرمستقیم احساسات منفی و رنجش پنهان است.

برخی از نمونه ها عبارتند از:

• نمی‌خوام توهین کنم ولی…
• آخرشم خودم باید همه کارها رو انجام بدم.
• فکر نمی‌کردم اینقد مسئله مهمی برات باشه.
• حتما!! بازم باید بریم جایی که تو دوست داری

چطور استفاده از سبک‌ ارتباطی منفعل-تهاجمی را در خود مدیریت کنیم؟

مدیریت سبک ارتباطی منفعل-تهاجمی مستلزم پرورش خودآگاهی و اهمیت دادن به نگرانی‌های خود فرد است. یعنی اگر شما درباره چیزی نگران هستید محترمانه و قاطعانه آن را بیان کنید. این افراد باید پیامدهای منفی رفتار خود را درک کرده و به دنبال راه‌های سالم‌تری برای بیان احساسات و نیازهای خود باشند.

عزت نفس پایین و نگرانی درباره برخورد دیگران باعث می‌شود این سبک ارتباطی تقویت شود. به جای اینکه نیاز خود را بیان کنید، به نیاز دیگران بیش از اندازه بها می‌دهید و به‌ تدریج خشمگین می‌شوید و با کلمات طعنه‌آمیز سخن می‌گویید و یا پشت سر آن‌ها غیبت می‌کنید. بهتر است بدانید این سبک ارتباطی رابطه را ناپایدار خواهد کرد.

4- سبک ارتباطی دستکاری روانی

سبک ارتباطی دستکاری روانی شامل استفاده از تاکتیک های فریبکارانه، مانند دروغ گفتن، انکار، یا پنهان کردن حقیقت برای رسیدن به اهداف است. در حالی که این سبک ممکن است در ابتدا موثر به نظر برسد، اما می‌تواند به اعتماد آسیب برساند و در طول زمان مانع از برقراری ارتباط موثر شود.

مزایا و معایب سبک ارتباطی دستکاری روانی

ارتباط به سبک دستکاری روانی می‌تواند منجر به دستیابی به اهداف کوتاه مدت یا دستاوردهای شخصی شود.  اما اغلب در بلندمدت به اعتماد و روابط آسیب می‌زند. کسانی که با این افراد در ارتباط هستند ممکن است احساس کنند که به آن‌ها خیانت شده است. دستکاری منجر به سلب اعتماد می‌شود، که اغلب بازسازی آن دشوار است.

مثال‌های سبک ارتباطی دستکاری روانی

ارتباط به سبک دستکاری روانی اغلب شامل تاکتیک‌های فریبنده، اجتناب از مسئولیت و برنامه‌ریزی‌های پنهان است.

برخی از نمونه ها عبارتند از:

• باید این کارو می‌کردم؛ تو برای من چاره‌ای نگذاشتی.»
• من انتظار نداشتم واکنش نشون بدی.
• نمی‌فهمم چرا ناراحت شدی
• اشتباه می‌کنی؛ من اصلا اینو نگفتم

چطور استفاده از سبک‌ ارتباطی دستکاری روانی را در خود مدیریت کنیم؟

استفاده از این سبک باعث می‌شود دیگران به شما بی‌اعتماد شوند. اگر می‌خواهید روابط صلح‌آمیز و قابل اعتمادتری داشته باشید، باید از استفاده این روش خودداری کنید. مدیریت سبک ارتباطی دستکاری روانی شامل تغییر لحن، دیدگاه و زبان بدن برای تقویت ارتباط صادقانه‌تر و مستقیم‌تر است. و قدم اول درک تاثیر مخرب این سبک بر ارتباطاتتان است. یکی از جنبه‌های مهم برای مدیریت این سبک، درک اهمیت شفافیت و صداقت در تعاملات بین فردی است.

5- سبک ارتباطی قاطعانه

ارتباط قاطعانه اغلب به عنوان سازنده‌ترین و متعادل‌ترین سبک در نظر گرفته می‌شود. این شامل بیان افکار، احساسات و نیازها به وضوح و محترمانه و در عین حال گوش دادن فعالانه به دیگران است.

مزایا و معایب ارتباط قاطعانه

مزایای ارتباط قاطعانه بسیار زیاد است. از مزایای آن می‌توان گفتگوی سازنده، حل موثر تعارض و تقویت اعتماد به نفس و احترام متقابل اشاره کرد. این سبک باعث می‌شود روابط سالم‌تر و رضایت‌بخش‌تری را، چه از نظر شخصی و چه از نظر حرفه‌ای تجربه کنید.

مثال‌های سبک ارتباطی قاطعانه

ارتباط قاطعانه با عبارات واضح، صادقانه و محترمانه مشخص می‌شود.

برخی از نمونه ها عبارتند از:

• از توجه شما ممنونم، اما من مخالفم.
• نظرتون برام محترمه، اما من دیدگاه متفاوتی دارم.
• کنسل کردن قرار در آخرین لحظه من رو ناراحت می‌کنه.
• شما اجازه ندارید این کار را انجام بدهید.
• چیزی که با هم توافق کرده بودیم و خواسته بودم این بود اما نتیجه نهایی کار شما این است

چگونه به یک فرد با سبک ارتباطی قاطعانه تبدیل شویم؟

برای قاطعیت بیشتر، افراد باید از کلمه «من» برای بیان احساسات و نیازهای خود استفاده کنند، حفظ تماس چشمی و تمرین گوش دادن فعال نیز کمک کننده است. برای اینکه بتوانید قاطعانه ارتباط برقرار کنید باید بین نیازهای خودتان و دیگران تعادل ایجاد کنید. تمرین قاطعیت در موقعیت‌های مختلف برای تقویت این مهارت بسیار مهم است. سعی کنید سبک ارتباطی افراد اطراف خود را مشاهده کنید و افراد قاطع را به عنوان الگوی خود قرار دهید تا بتوانید روش های سالم تعامل با دیگران را بیاموزید.

چرا سبک‌های ارتباطی مهم هستند؟

درک سبک‌های ارتباطی مختلف برای ارتباط موثر بین فردی حیاتی است و به طور قابل توجهی بر نحوه انتقال و دریافت پیام‌ها در محیط‌های مختلف تأثیر می‌گذارد. سبک‌های ارتباطی می‌توانند منظور شما را بهتر منتقل کنند و یا باعث سوئ‌تفاهم شوند. ارتباط موثر با شفافیت، صداقت و احترام شناخته می‌شود، در حالی که ارتباط ضعیف می‌تواند منجر به سوء‌تفاهم و درگیری شود. بنابراین آگاهی از سبک ارتباطی و تاثیر آن بر منظوری که می‌خواهید برسانید ضروری است.