فرسودگی والدینی چیست؟ راه های مقابله با فرسودگی والدینی
شغلی که تمام وقت است. هیچ مرخصی و استراحتی ندارد، پر از استرس، دغدغه و زحمت است و از همه مهمتر، بیمزد و مواجب است! و این کاری نیست جز والد بودن و بزرگ کردن فرزندان!
حتماً لحظاتی بوده که آرزو میکردید کاش این موجودات کوچولو دوستداشتنی که عاشقشان هستید، دیگر در کنار شما نباشند و حتی برای ساعتی شده، بدون فکر به آنها و نگرانی، برای خودتان باشید! فرزند پروری یکی از سختترین مشاغل دنیا، حرفهای پیچیده و استرس زاست که ممکن است به مرور زمان شما پدر و مادرها را دچار احساس خستگی و استرس شدید کند. جالب این است که همچون مشاغل دیگر، شما والدین هم میتوانید دچار نوعی فرسودگی شغلی شوید که به آن، فرسودگی والدینی گفته میشود.
فهرست محتوا:
Toggleفرسودگی والدینی (Parental burnout) چیست؟
روزکام و میکولایاچاک، دو روانشناسی بلژیکی در سال 2018 برای اولین بار از مفهومی به نام فرسودگی والدینی صحبت میکنند؛ که حالتی از خستگی شدید و استرس مزمن طولانی مرتبط با نقش والد بودن است. این نوع فرسودگی زمانی ایجاد میشود که مادران یا پدران خود را بیشازحد وقف فرزندانشان کرده و نیازهایشان را نادیده میگیرند.
ممکن است والدین به جایی برسند که تنها با فکر کردن به نقش پدر یا مادر بودن خود، حس کنند زندگیشان به پایان رسیده و دیگر توان ادامه دادن به عنوان والد را نداشته باشند. در نتیجه این افکار و خستگیها، والدین به تدریج از بچههای خود فاصله میگیرند، دیگر مثل قبل نمیتوانند وظایف مادری یا پدری خود را به خوبی انجام بدهند، احساس میکنند والدین خوبی نیستند و لذت بودن با فرزندان خود را از دست میدهند. اما کار به همینجا ختم نمیشود! والدین در یک چرخه معیوب گیر میافتند؛ به خاطر این که دیگر نمیتوانند نقش والدینی خود را به خوبی ایفا کنند، دچار احساس عذاب وجدان و خود سرزنشی میشوند و مدام از خود این سؤالات را میپرسند «آیا من والد خوبی هستم؟» «چرا دیگر مثل قبل نمیتوانم به بچهها رسیدگی کنم؟» چیزی که نهتنها به آنها کمکی نمیکند، بلکه استرس و فرسودگی آنها را بیشتر هم میکند.
مشکل فرسودگی والدینی این است که اکثر مردم فکر میکنند که این بخشی طبیعی از فرزند پروری است. پنهان کردن احساسات و عدم انجام کاری در مورد آنها میتواند بر سلامت روان والدین تأثیرات مخربی بگذارد.
مراحل فرسودگی والدینی
اگر دچار فرسودگی والدینی شده باشید، معمولاً آن را به صورت مراحلی زیر تجربه میکنید:
خستگی شدید از والد بودن
شما از والد بودن خود احساس خستگی و فشار زیادی میکنید و حس میکنید دیگر توان انجام این کار را ندارید. حتی همین که صبح از خواب بیدار میشوید و به یاد میآورید که مجبورید روز دیگری را با فرزندان خود کلنجار بروید و به آنها رسیدگی کنید، کافی است تا احساس خستگی کنید. ممکن است احساس کنید دیگر هیچ شوق و علاقهای به عنوان والد ندارید و تخلیه هیجانی شدهاید. بسته به سن فرزندان، ممکن است انواع مختلفی از خستگی را تجربه کنید. به طور مثال اگر فرزند خردسال داشته باشید، بیشتر از نظر جسمی خسته در حالی که اگر فرزند نوجوان داشته باشد، به دلیل چالش بیشتر با فرزندان خود، بیشتر خستگی عاطفی را تجربه میکنید.
همچنین بخوانید: چگونه مادر خوبی باشیم؟ ویژگی های مادر خوب
دوری عاطفی/هیجانی از فرزندان
شما والد خسته، کمتر و کمتر درگیر تربیت و ارتباط با فرزندانتان میشوید و سعی میکنید با فاصله گرفتن از فرزند خود، انرژی خود را حفظ کنید. نقش والدگری خودتان را به صورت رفع نیازهای اولیه و ضروری بچهها انجام میدهید و نه بیشتر.
ناتوانی در اجرای نقش والدینی
احساس میکنید از فرزند پروری خسته شده و رضایت کافی ندارید، دیگر نمیتوانید نقش خود را بهعنوان پدر یا مادر تحملکنید؛ و از بودن در کنار فرزندان خود لذت نمیبرید. به طور مثال برخی والدین در این مرحله میگویند: “من فرزندانم را دوست دارم، اما دیگر نمیتوانم در کنار آنها باشم. در واقع، من دیگر نمیتوانم پدر و مادر بودن را تحملکنم.”
به عنوان والد مبتلا به فرسودگی والدینی، معمولاً تفاوتی بین والدی که بودهاید، والدی که دوست داشتید باشید و والدی که الان هستید، احساس میکنید. به همین دلیل ممکن است دچار احساس ناراحتی، شرم و گناه شوید، احساساتی که استرسها و خستگی جسمانی و عاطفی شما را بیشتر هم میکند.
پیامدهای فرسودگی والدینی
در حالی که فرسودگی شغلی میتواند مشکلات قابلتوجهی در زندگی افراد ایجاد کند، پیامدهای فرسودگی والدینی متفاوت است: برخلاف شغلهای دیگر، شما والدین نمیتوانید مرخصی بگیرید یا نقش خود را به فرزندان دیگری بسپارید و موقعیت و مکان شغلی خود را تغییر دهید. از آنجا که والد فرسوده اغلب احساس میکند در نقشهای خود به دام افتاده، ممکن است عواقب شدیدتری نسبت به افرادی که فرسودگی شغلی را تجربه میکنند، تجربه کند.
با پیشرفت فرسودگی والدینی، ممکن است دچار عدم تعادل هورمونی شوید که میتواند منجر به کاهش میل جنسی شود. همچنین سطوح بالاتر استرس نیز میتواند خطر ابتلا به بیماریهای جدی مانند بیماری قلبی و دیابت را در شما افزایش دهد. بسته به میزان فرسودگی والدینی، تأثیرات آن بر سلامت روانی شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افزایش سطح استرس
- افسردگی
- احساس انزوا و طردشدگی
- مشکلات خواب یا تغذیه
- تمایلات وسواسی اجباری
- دردهای جسمانی
- بدرفتاری یا پرخاشگری به خصوص با فرزندان
با فرسودگی والدینی چه کنید؟
اکثر والدین، احتمالاً فرسودگی والدینی خفیف تا متوسط را تجربه میکنند. به خصوص در سالهای اولیه بچهدار شدن، اگر متوجه علائم فرسودگی شدید، در اینجا چند راهکار وجود دارد که میتواند به شما کمک کند.
احساسات خود را به اشتراک بگذارید
اگر احساس خستگی میکنید، یکی از اولین کارهایی که باید انجام دهید این است که احساسات خود را با شریک زندگی خود در میان بگذارید. همسر شما، ذهن خوان نیست و تا زمانی که شما از خستگیها و استرسهای خود نگویید، ممکن است او متوجه نشود.
ورزش کنید
فعالیت بدنی میتواند انرژی شما را افزایش داده و منجر به آزاد شدن هورمونهایی که باعث احساس شادی و لذت میشوند، شود. همچنین میتواند به کاهش استرس و افسردگی شما کمک کند. ورزش کردن به این معنی نیست که باید هر روز به باشگاه بروید، حتی ده دقیقه پیادهروی در اطراف محله هم میتواند به شما کمک کند تا تجدیدقوا کنید.
برای خود وقت بگذارید
زمانهایی را به خود اختصاص دهید و از اطرافیان خود بخواهید تا با مراقبت از بچهها، به شما کمک کنند تا مدتزمانی را در اختیار داشته باشید تا به کارهای شخصی خود یا حتی تفریح با دوستان یا همسرتان بپردازید. رفتن یک سینما یا رستوران دو نفره با همسرتان یا یک گردش نصف روزه با دوستان میتواند از گزینههای خوبی باشد.
احساس گناه نکنید
از اینکه گاهی زمانی را به خودتان اختصاص دهید یا برای خودتان و شریک زندگیتان وقت بگذارید، احساس گناه نکنید. این شما را به پدر و مادر بدی تبدیل نمیکند، اتفاقاً به شما کمک میکند تا بتوانید بر وظایف والدگری خود بهتر تمرکز کنید. خود مراقبتی، به شما کمک میکند والدین بهتری باشید.
فرزند دار شدن، یکی از بهترین اتفاقات زندگی و در عین حال، از چالشبرانگیزترینها هم هست. احساس خستگی و فرسودگی به خصوص در سالهای اولیه بچهدار شدن به احتمال زیاد اتفاق میافتد اما شناخت علائم فرسودگی والدینی میتواند به شما کمک کند قبل از بدتر شدن اوضاع، آن را متوقف کنید. اگر فکر میکنید در حال تجربه فرسودگی والدینی هستید، برای کمک حرفهای گرفتن و دریافت مشاوره خانواده درنگ نکنید. یک متخصص سلامت روان میتواند برای مدیریت این پدیده، در کنار شما باشد و به شما کمک کند بهتر آن را مدیریت کنید. برای دریافت مشاوره خانواده میتوانید از خدمات کلینیک روانشناسی آگاه راهنمایی بگیرید و به صورت آنلاین نوبت درخواست مشاوره خود را ثبت کنید.
درباره سما بخشی
من سما بخشی هستم. سال 97 در رشته کارشناسی روانشناسی بالینی از دانشگاه شهید بهشتی، و سال 1400 در رشته روانشناسی در مقطع ارشد از دانشگاه تربیت مدرس فارغ التحصیل شدم. روانشناسی، حرفهای است که توأمان نیاز به دانش تئوری و عملی دارد و تبدیل به یک درمانگر حرفهای شدن، مسیری طولانی، پر پیچ و خم و البته شیرین است. از این رو، از حدود سال 1398 کارگاه و دورههای مهارتافزایی خود را شروع کردم. نوجوانی، همچون طوفان پر تلاطمی است که هم والد و هم خود نوجوان را وارد چالشهای بیپایان میکند. از این رو، برای گرون نوجون مقاله مینویسم و هدفم این است که با آگاهیبخشی و راهنمایی به والدین، به آنها و نوجوانانشان کمک کنم تا حتی شده با ذرهای آرامش بیشتر، از این دوره عبور کنند. عاشق طبیعت و سفرم؛ سفر از آن اتفاقاتی است که به سلامت روان خودم و حتی حرفه کاریام کمک میکند.
نوشتههای بیشتر از سما بخشی
دیدگاهتان را بنویسید