وقتی پدر و مادر دعوا می‌کنند چه کار کنیم؟

این مقاله توسط روانشناس سید محمد هاشمی از نظر تخصصی بررسی و تایید شده است.

زندگی همیشه عاشقانه و سرشار از اتفاقات قشنگ نیست! هر چه قدر که پدر و مادرتان رابطۀ خوبی باهم داشته باشند، هیچوقت در مورد همۀ مسائل توافق نظر نخواهند داشت! هیچ رابطۀ طولانی‌مدتی، بدون تعارض و تنش نیست و این کاملا طبیعی است که والدین گه‌گاه بر سر مسائلی مربوط به پول، ارزش­‌های شخصی یا برنامه­‌های آینده با هم بحث و حتی دعوا کنند.

دعوای مادر و پدر همیشه هم چیز بدی نیست! بسیاری از محققان معتقدند این تعارض و بحث­‌ها می­توانند نقش مهمی در حفظ یک رابطۀ سالم ایفا کنند، به شرطی که از کنترل خارج نشوند! مارک کامینگز E. Mark Cummings، روانشناس دانشگاه نوتردام طی سال­ها پژوهش به این نتیجه رسیده است تماشای برخی از درگیری‌های مامان و بابا حتی می‌تواند برای شما بچه‌ها مفید باشد!

چه نوع دعواهایی از والدین مفید است؟

وقتی والدین درگیری­‌های خفیف تا متوسطی دارند و به جای قهر کردن، حرف نزدن با همدیگر یا ترک محل با اخم و عصبانیت به حل اختلافاتشان می­پردازند مهارت‌­های حل مسئله، تنظیم احساسات و حل تعارض را یاد می‌دهند.

مشاجرات طوفانی و پشت سر هم والدین در مقابل چشمان شما می­تواند منجر به رنج و اذیتتان شود و نگرانی­‌های زیادی را برای شما به همراه بیاورد:

وقتی پدر و مادر دعوا می­کنند چه کنم؟ چگونه دعوای پدر و مادر را قطع کنم؟ اگر مامان و بابا بخواهند جدا شوند چه؟

چگونه دعوای پدر و مادر را قطع کنیم؟

دیدن و شنیدن دعوای والدین کار بسیار سختی است. در آن لحظات ممکن است احساس تنهایی، ناتوانی و ترس به سراغتان بیاید. آرزو کنید کاش چشمانتان را می­بستید و وقتی باز می­کردید، دیگر هیچ دعوا و صدایی نمی­شنیدید! دوست دارید کاری کنید که بتوانید آن­ها را متوقف کنید اما متأسفانه هیچ راه‌حل جادویی‌ای وجود ندارد که بتوانید والدینتان را از دعوا باز دارید! آن­ها بزرگسالانی هستند که درگیر مشاجره بر سر مسائل مرتبط با خودشان هستند و شما نمی­توانید در این موضوعات هیچ کمکی به آن­ها بکنید. این دعوای آن­هاست و وظیفۀ شما نیست که داوری کنید یا به دنبال آشتی دادنشان باشید!

وقتی پدر و مادرتان با هم بحث می­کنند، در گام اول، بهترین کار این است که از مشاجره دوری کنید. شاید نتوانید دعوا را متوقف کنید، اما کارهایی وجود دارد که می­توانید انجام دهید تا از خودتان مراقبت کنید:

وظیفه فرزندان هنگام دعوای پدر و مادر

1. درک کنید دعوای والدین طبیعی است.

 شاید پدر و مادرتان در اتاق کناری شروع به داد و بیداد سر همدیگر کرده باشند یا چند روزی است که به یکدیگر بی‌اعتنا شده‌اند. احتمالاً این موضوع به شما استرس زیادی می­دهد ولی فراموش نکنید اختلاف نظر و مشاجرۀ والدین با یکدیگر طبیعی و حتی گاهی اوقات سالم است و هیچ زوجی نیستند که با هم دعوا نکنند.

2. دعوا همیشه چیز بدی نیست!

اختلاف داشتن چیزی نیست که ما بتوانیم از آن اجتناب کنیم، حتی با افرادی که دوستشان داریم!

اگر پدر و مادرتان تمام اختلافات را از شما پنهان می­کنند، ممکن است این فرصت را از شما بگیرند که بدانید در هر رابطۀ سالمی، تفاوت­‌ها و مشاجره­‌ها وجود دارد. مهم این است که چطور می‌توان مسائل را حل کرد. امیدواریم پس از پایان دعوا والدینتان به شما اطلاع دهند که دیگر از دست یکدیگر عصبانی نیستند و مشکل را حل کرده­‌اند.

همچنین بخوانید: ۵ فایده دعوای زن و شوهر!

3. تقصیر شما نیست که پدر و مادرتان دعوا می­کنند.

والدین ممکن است در مورد هر موضوعی حتی در مورد چیزهای مرتبط با شما دعوا کنند. به عنوان مثال، آن­ها ممکن است در مورد هزینه مدرسه و کلاس‌­های شما با هم دعوا کنند و شما خود را سرزنش کنید که اگر به دنیا نیامده بودید بهتر بود و آن­ها هرگز دعوا نمی­کردند! شاید سخت باشد اینطوری فکر کنید اما تقصیر شما نیست که والدینتان با هم دعوا می‌کنند.

والدین بزرگسال شما تصمیم گرفته‌­اند این بحث را داشته باشند و این مرتبط به خود آن­هاست که به خوبی با مسئله‌ای برخورد نکرده‌­اند. حتی اگر یک دعوا به نظر برسد که فقط در مورد شماست، ممکن است درباره چیزهای دیگری باشد که هیچ ربطی به شما ندارند.

4. بدانید که دعوا لزوماً به معنای جدایی والدین شما نیست

دعوای  والدین قطعاً به این معنا نیست که آن­ها یکدیگر یا شما را دوست ندارند و قرار است طلاق بگیرند! دعوا در هر خانواده­ای اتفاق می­افتد و پدیده­ای طبیعی است.

همچنین بخوانید: تاثیر طلاق بر کودکان و راه های کاهش اثرات آن

5. بی‌طرف باشید

شاید از نگاه شما یک سمت دعوا یعنی مادر یا پدر بی‌تقصیر باشند و بخواهید طرف او را بگیرید اما فراموش نکنید دعوا تنها موضوعی میان بزرگترهاست! شما نباید دخالت کنید یا به دنبال طرفداری یا قضاوت باشید. قطعاً هم شما و هم والدینتان عاشقانه همدیگر را دوست دارید و ورود شما به دعوا می­تواند بر رابطۀ شما با هر یکی از والدین تأثیر منفی بگذارد.

6. با والدینتان در مورد دعوایشان صحبت کنید

آیا می­خواهید با والدینتان در مورد دعواهایشان صحبت کنید؟ این امکان وجود دارد که والدین شما فکر کنند دعواهایشان چیز مهمی نیست. از دیدگاه شما به موضوع فکر نکرده باشند و ندانند این کارشان چقدر می­تواند به شما آسیب ­بزند. در بیشتر موارد، صحبت با والدین در مورد اینکه چگونه دعوای آن­ها باعث ناراحتی شما می­شود چیز خوبی است. اگر تصمیم به حرف زدن گرفتید، زمان مناسبی را برای صحبت انتخاب کنید. بهتر است در طول دعوای والدینتان این کار را نکنید و صبر کنید تا آرام شوند. برای والدین توضیح دهید که همه چیز از نظر شما چگونه به نظر می­رسد. در مورد افکار و احساساتتان به آن­ها توضیح دهید.

همچنین بخوانید: چگونه مادر خوبی باشیم؟

7. نامه بنویسید

اگر چه بهتر است سعی کنید با والدینتان رودررو صحبت کنید، اما اگر خیلی عصبی هستید یا حرف زدن برایتان سخت است نوشتن نامه نیز کمک‌کننده است.

8. در مورد دعوای والدینتان با کسی که به او اعتماد دارید صحبت کنید

اگر مطمئن نیستید باید با والدین خود صحبت کنید یا نه، موقع صحبت چه باید بگویید، یا اگر با آن­ها صحبت کردید اما چیزی تغییر نکرده باید سعی کنید یک بزرگسال قابل اعتماد را برای صحبت پیدا کنید.

کسی را انتخاب کنید که می­دانید قابل اعتماد است و می­تواند به شما کمک کند.

9. سعی کنید وقتی پدر و مادرتان جر و بحث می­کنند، گوش نایستید

شما همه‌چیز را در مورد دلیل مشاجره والدینتان نمی­دانید، پس ممکن است به راحتی چیزی را که شنیده‌اید اشتباه متوجه شوید یا برداشت غلط کنید. استراق سمع دعوای پدر و مادر شما را بیشتر ناراحت و مضطرب می­کند. در صورتی که احتمال زیادی وجود دارد خیلی زود خودشان این موضوع را میان خود حل کنند.

10. دنبال جایی آرام‌بخش برای خود باشید.

برای خود، مکان امنی در خانه داشته باشید که موقع مشاجرۀ والدین، جایی دور از محل دعوا بروید تا بتوانید کمی آرام­تر و دور از مکالمۀ آن­ها باشید؛ به عنوان مثال می­توانید به اتاق خود یا حیاط خانه بروید.

11. روشی برای آرام کردن خود پیدا کنید

وقتی پدر و مادرتان شروع به مشاجره می­کنند ممکن است همیشه امکان رفتن به جای دیگر را نداشته باشید. به عنوان مثال، بسیاری از والدین در طول سفرهای طولانی با ماشین دچار استرس و مشاجره می­شوند. در این موقعیت­‌ها می­توانید هر کاری برای پرت کردن حواس خود انجام دهید مثلاً به موسیقی گوش دهید یا سعی کنید بر روی یک مجله یا کتاب تمرکز کنید.

12. مشاوره حرفه‌­ای بگیرید

درمانگران و مشاوران متخصصی وجود دارند که می­توانند به بزرگسالان و خانواده­‌ها کمک کنند تا مشکلات را حل کنند. مراجعه به مشاوران خانواده می­تواند به والدین کمک کند تا مشکلات خود را به نحو سازنده‌­تری حل کنند.

 مشاوره خانواده آنلاین

تأثیر دعوای پدر و مادر روی فرزندان

قطعاً هیچ والدینی دوست ندارد فرزندانشان را از لحاظ جسمی و روحی در رنج ببینند، اما دعواهای شدید و پر تکرار آن­ها ممکن است باعث ‌شود با مشکلات زیادی از جمله عزت نفس پایین و نگرانی‌های مربوط به سلامت روان روبه‌رو شوید. حتی ممکن است برخی از این مشکلات تا بزرگسالی نیز ادامه یابند. به نقل از سایت parents دعوای پدر و مادر ممکن است چه عواقبی برای بچه­ها داشته باشد؟

• احساس شرم و گناه: درک دلیل دعوای والدین برای بچه­ها سخت است! اغلب معتقدید دلیل دعوای والدین، خودتان هستید و اگر به دنیا نیامده بودید، مادر و پدر هیچوقت با یکدیگر دعوا نمی­کردند! در نهایت دچار احساس گناه شده و خود را سرزنش می­کنید.
• ایجاد احساس نا امنی: خانه پناهگاه عشق و مراقبت است. دعوای والدین در مقابل شما فرزندان باعث هرج و مرج و تنش می­شود و احساس امنیت شما در مورد ثبات خانواده را تضعیف می­کند. شما ممکن است نگران طلاق مامان و بابا شوید یا مدام از خود بپرسید کی قرار است این اتفاقات به پایان برسد.
• مخدوش کردن رابطۀ والد فرزندی: موقعیت‌های پر تعارض استرس‌زا هستند و منجر می­شوند آن­ها زمان زیادی را به شما اختصاص ندهند. علاوه بر این، کیفیت رابطه ممکن است تحت تأثیر دعواها قرار گیرد، برای مامان و بابا دشوار است که پس از دعوا، رفتاری گرم و محبت ­آمیز با شما داشته باشند.
• افزایش استرس: شنیدن دعواهای مکرر یا شدید، بسیار استرس ­زاست. از آنجایی که دعواها غیرقابل پیش­ بینی هستند، ممکن است حالت گوش به زنگی پیدا کنید؛ یعنی تصور کنید هر اتفاق کوچکی می­تواند دوباره آغازگر یک دعوای شدید دیگر باشد! استرس می­تواند در رشد طبیعی و سالم شما اختلال ایجاد کند.
• افزایش پرخاشگری: اگر به طور مکرر ببینید والدینتان در حال دعوا یا مشاجره هستند چه چیزی یاد می­گیرید؟ احتمالا این که راه حل مشکلات، دعوا و پرخاشگری است! قرار گرفتن در معرض دعواهای والدین این احتمال را افزایش می­دهد که ناخود آگاه شما نیز با دیگران رفتار خصمانه داشته باشید.

همچنین بخوانید: پرخاشگری در کودکان و راه های درمان آن

• کاهش عملکردهای شناختی: محققان دریافتند وقتی والدین زیاد با هم دعوا می‌کنند، بچه‌ها در تنظیم توجه، تمرکز و احساساتشان با مشکل بیشتری مواجه می‌شوند.
• مشکلات تحصیلی: مطالعات نشان داده است زندگی در یک خانوادۀ پر از درگیری، احتمال ترک تحصیل در دبیرستان و گرفتن نمرات ضعیف را افزایش می­دهد.
• مشکلات رفتاری: زندگی در محیط‌های ناآرام احتمال ایجاد مشکلات رفتاری را افزایش می­دهد؛ مثلا تمایل به انجام رفتارهای خطرناک (دعوا در مدرسه، بزهکاری، مصرف سیگار یا مواد) یا به شدت درونگرا شدن و کناره‌گیری از محیط‌های اجتماعی.
• مشکلات جسمانی: جسم و روان ما اثر متقابل بر یکیدگر دارند و این تاثیر، در سنین کودکی و نوجوانی بیشتر هم هست. پریشانی­‌های هیجانی و ذهنی حاصل از دعواهای پدر و مادر به طور معمول خود را به صورت مشکلاتی همچون معده درد، سر درد یا مشکلات خواب نشان می­دهند. علائم جسمانی اغلب باعث می­شوند شما از مدرسه یا فعالیت­‌های خاص محروم شوید.
• نگرش منفی به زندگی: تأثیری که بیش از یک اثر جسمی و روحی است و می­تواند کل زندگی شما را زیر و رو کند: دیدگاه‌های منفی نسبت به روابط خانوادگی و شروع به متنفر شدن از ازدواج! این نگرش منفی نسبت به زندگی می‌تواند سال‌ها یا شاید برای همیشه در کنار شما بماند.

استرس دعوای پدر و مادر برای فرزند و کودک

پدر و مادر به هنگام دعوا با یکدیگر ممکن است رفتارهای مخربی را استفاده کنند که بسیار برای شما بچه‌­ها آسیب­زا و استرس­آور است:

• پرخاشگری لفظی مانند توهین کردن، فحش دادن و یا تهدید کردن
• پرخاشگری فیزیکی مانند ضربه زدن و هل دادن یکدیگر، شکاندن وسایل
• روش‌­های بی‌صدا مانند قهر کردن، اجتناب از صحبت با هم، ترک کردن خانه یا سکوت و تسلیم بدون حل مشکل

زندگی در خانه‌­های پر تنش و پر مشاجره، منجر به افزایش هورمون کورتیزول (هورمون استرس) در بدن می­شود و قسمت بدتر ماجرا این است دعوای پدر و مادر هیچ وقت برای شما عادی نمی­شود!

در هر سنی که باشید، دعوای پدر و مادر می­تواند اتفاق بسیار پر استرسی باشد و تأثیرات مخرب زیادی داشته باشد. وقتی والدین به طور مکرر از راهبردهای خصمانه استفاده می­کنند، ممکن است پریشان، نگران، مضطرب و نا امید شوید. استرس ناشی از این اتفاقات ممکن است شما را دچار اختلالات خواب و مشکلات سلامتی مانند سردرد و معده درد کند یا ممکن است مکرراً بیمار شوید. استرس می­تواند شما را در ایجاد روابط سالم و متعادل با همسالان خود دچار مشکل کند. حتی روابط خواهر و برادری شما نیز تحت تأثیر نامطلوب قرار گیرد و بسیار درگیر و پر چالش شود.

مارک فلین و بری، دو دانشمند انگلیسی حدود 20 سال درباره تأثیر دعوای والدین بر استرس کودکان پژوهش کرده­اند و در مقاله خود، نتایج جالبی را گزارش کرده­اند:

کودکانی که دارای والدینی بودند که دائماً دعوا می‌کردند نسبت به کودکانی که در خانواده‌های آرام‌تری زندگی می‌کردند سطح کورتیزول بالاتری داشتند. در نتیجه اغلب خسته و بیمار می­شدند، کمتر بازی می­کردند و مشکلات خواب بیشتری داشتند.

سخن آخر

دیدن دعواها و کشمکش­‌های بی‌­پایان پدر و مادر، خسته­‌کننده و رنج ­آور است. ممکن است شما از اینکه نمی­توانید هیچ کاری انجام دهید احساس ناتوانی، اضطراب، غم یا افسردگی کنید. اگر نگران والدین خود هستید یا دنبال روش­‌هایی برای کاهش استرس ناشی از تعارضات خانه و مقابله با عواقب ناشی از دعواهای مامان و بابا بر خودتان هستید، می­توانید از مشاوران نوجوانان کلینیک آگاه کمک بگیرید.

روانشناس نوجوان در تهران

روانشناس نوجوان در شیراز

روانشناس نوجوان انلاین