شرمگین کردن مادران؛ چه زمانی مادر خجالت زده می‌شود؟
شرمگین کردن مادران زمانی اتفاق می‌افتد که کسی مادری را به‌خاطر شیوه فرزندپروری‌اش قضاوت یا سرزنش کند. در واقع گاهی اوقات، مردم فکر میکنند نکاتی را به‌عنوان راهنمایی به مادران جوان می‌گویند؛ ولی در واقع باعث ایجاد احساس شرم در آن‌ها می‌شوند و متأسفانه این کار اثرات منفی زیادی بر سلامت روان مادران به همراه دارد. اگر قصد دارید تا با شرمگین کردن مادران، مثال‌ها، اثرات منفی و نحوه مقابله با آن آشنا شوید، در این مقاله از کلینیک روانشناسی آگاه با ما همراه باشید.
شرمگین کردن مادران چیست؟
شرمگین کردن مادران یا Mom shaming یکی از رفتارهای بسیار آزاردهنده است که معمولاً توسط اطرافیان مادران جوان رخ می‌دهد. در واقع در شرایطی که مادران بیشتر از قضاوت و شرمندگی به حمایت و تشویق نیاز دارند، اطرافیان به دلایل مختلف آن‌ها را سرزنش میکنند. این رفتار می‌تواند عمدی یا غیرعمدی باشد و معمولاً در رابطه با نحوه زایمان و شیردهی، شیوه فرزندپروری، تحصیلات، اشتغال یا ماندن در خانه و حتی ظاهر رخ می‌دهد و باعث ایجاد احساس شرم در مادران می‌شوند.
احساس شرم، احساسی است شبیه احساس خجالت یا حقارت که پس از انجام یک کار نامناسب یا غیراخلاقی در افراد ایجاد می‌شود. این احساس می‌تواند درونی شود و خودپنداره، تفکرات، احساسات و ارزیابی‌های فرد نسبت به وضعیت خود را تحت‌تأثیر قرار دهد. همچنین احساس شرم ممکن است به مادران این احساس را دهد که نسبت به سایر مادرها بدتر، پست‌تر یا بی‌ارزش هستند.
علاوه بر این موارد، شرمگین کردن مادران با ایجاد احساس ناکافی بودن در آن‌ها اثرات منفی زیادی به دنبال دارد و می‌تواند سلامت روانشان را تهدید کند. در واقع مادر در برابر انتظارات اطرافیان احساس ناتوانی و شرم می‌کند. در نتیجه نا امید می‌شود و احساس ناکافی بودن می‌کند که این اتفاق درنهایت می‌تواند منجر به‌تنهایی و افزایش میزان اضطراب و افسردگی در مادران شود.
شرمگین کردن مادران در چه موقعیت‌هایی رخ می‌دهد؟
خجالت زده شدن مادر ممکن است در هر موقعیتی از جمله هنگام خریدکردن، مهمانی‌های خانوادگی و… رخ دهد. و می‌تواند از طرف دوستان، خانواده، همکاران، سایر مادران و حتی همسر باشد. در ادامه با چند نمونه از رفتارهایی که باعث شرمگین کردن مادران می‌شود، آشنا می‌شویم:
ماندن در خانه یا اشتغال
در مورد ماندن در خانه یا اشتغال احتمالاً درهرصورت شما سرزنش خواهید شد. اگر تصمیم بگیرید که شغل خود را رها کنید و برای مراقبت از فرزندتان در خانه بمانید، احتمالاً سرزنش خواهید شد که شغل و جایگاه اجتماعی خود را از دست داده‌اید. اگر هم تصمیم بگیرید به شغلتان ادامه دهید و فرزندتان را به مهدکودک یا پرستار بچه بسپارید، باز هم سرزنش می‌شوید که مراقبت از فرزندتان را فدای پیشرفت شغلی کرده‌اید.
نحوه شیردهی
متأسفانه مادران زیادی به دلیل استفاده از شیرخشک برای تغذیه نوزادشان، مشکلات مربوط به شیردهی یا زمان توقف آن سرزنش می‌شوند و این مورد یکی از رایج‌ترین نمونه‌های شرمگین کردن مادران است. درصورتی‌که استفاده از شیر مادر یا شیرخشک همیشه انتخابی نیست و بسیاری از اوقات شیردهی برای مادران به دلایل مختلف غیرممکن است و باید متوقف شود؛ در نتیجه آن‌ها مجبور به استفاده از شیرخشک می‌شوند. با این‌وجود همچنان اطرافیان آن‌ها را به دلیل استفاده از شیرخشک سرزنش میکنند.
مقایسه با سایر مادران
هنگامی که مادران در شبکه‌های اجتماعی یا دنیای واقعی شروع به مقایسه خود با مادران دیگر میکنند، ممکن است احساس شرم یا ناکافی بودن داشته باشند و خود را سرزنش کنند.
رشد کودکان
وقتی کودکی از نظر مراحل رشد و تکامل با بچه‌های دیگر هماهنگ نیست ممکن است مادرش احساس شرمندگی کند و خود را بی‌دلیل سرزنش کند.
روش‌های تربیتی
یکی دیگر از مواردی که مادران راجع به آن سرزنش و قضاوت می‌شوند، روش‌های تربیتی یا فرزندپروری آن‌هاست. سایر مادران یا اطرافیان معمولاً با انتقاد و مقایسه روش‌های مختلف باعث ایجاد احساس شرم در آن‌ها می‌شوند. حتی اگر این نظرات با نیت خوب باشد، برای مادر شرم‌آور هستند؛ زیرا تصمیمات و انتخاب‌های او را زیر سؤال می‌برند.
چرا اطرافیان مادران را خجالت زده میکنند؟
شرمگین کردن مادران معمولاً به دلایل زیر رخ می‌دهد:
- معمولاً مردم انتظارات غیرواقع‌بینانه و گاهی منسوخ‌شده در مورد نقش مادر دارند؛ در نتیجه وقتی مادر نمی‌تواند به این نوع انتظارات پاسخ دهد، مورد سرزنش و قضاوت قرار می‌گیرد.
- برخی افراد معتقدند شیوه فرزندپروری آن‌ها کاملاً صحیح و اصولی است و همه افراد باید طبق آن عمل کنند؛ بنابراین وقتی مادری برخلاف نظر آن‌ها عمل کند، او را سرزنش و تحقیر میکنند.
- گروه دیگری از افراد با این توجیه که قصد کمک و راهنمایی دارند، شروع به انتقاد منفی میکنند. هرچند ممکن است انتقاد آن‌ها صحیح باشد؛ اما ممکن است شیوه بیان آن‌ها شرم‌آور یا تحقیرکننده باشد.
- گاهی ممکن است یکی از اطرافیان مثل اعضای خانواده یا دوستان عامدانه مادران را تخریب یا سرزنش کند تا به‌وسیله تحقیر دیگران خودشان احساس بهتری داشته باشند.
- درنهایت ممکن است مادران جوان خود را با مادران دیگر در شبکه‌های مجازی و… مقایسه کنند و احساس شرم یا ناکافی بودن داشته باشند.
شرمگین کردن مادران چه تأثیری به دنبال دارد؟
شرمگین کردن مادران تأثیرات منفی فراوانی بر روابط، سلامت روان و رابطه آن‌ها با فرزندشان به دنبال دارد. برخی از این تأثیرات منفی شامل موارد زیر است:
- مهم‌ترین تأثیر خجالت زده شدن مادران، احساس نا امیدی و ناکافی بودن است. این افراد احساس میکنند، مادر خوبی نیستند و نمی‌توانند به‌خوبی از فرزندشان مراقبت کنند.
- مادرانی که معمولاً خودپنداره منفی از خود دارند، یعنی ادراکی که از خودشان و توانایی‌هایشان دارند، منفی است. معمولاً احساس ناتوان‌بودن دارند و به نقاط ضعف خود بیشتر فکر میکنند. در نتیجه به دلیل مواجهه با نظرات منفی دیگران و سرزنش‌شدن خودپنداره منفی این افراد تقویت می‌شود و بیش‌ازپیش احساس ناکافی بودن و بی‌ارزش بودن میکنند.
- وقتی که مادری توسط دوستان نزدیک یا خانواده‌اش سرزنش می‌شود، بسیار آزاردهنده‌تر است و می‌تواند منجر به احساس طردشدن و تنهایی شود.
- مادرانی که دچار احساس شرم و ناکافی‌بودن هستند، تلاش زیادی میکنند تا مادر کاملاً ایده‌آلی باشند و به‌صورت تمام‌وقت به کودکشان رسیدگی میکنند. در نتیجه نیازهای مهم خودشان مثل استراحت را نادیده می‌گیرند که این اتفاق باعث می‌شود آن‌ها در زمان کوتاهی خسته، فرسوده، عصبانی یا افسرده شوند.
- درنهایت ایجاد احساس شرم در مادران می‌تواند بر رابطه آن‌ها با فرزندشان تأثیر منفی داشته باشد و باعث می‌شود که مادر کودک را دلیل این احساسات بداند. این رابطه ناسالم می‌تواند تا بزرگسالی ادامه یابد و منجر می‌شود مادر و کودک احساس محبت نسبت به یکدیگر نداشته باشند.
همچنین بخوانید: فرسودگی والدینی چیست؟ راه های مقابله با فرسودگی والدین
همچنین بخوانید: چگونه مادر خوبی باشیم؟ ویژگی های مادر خوب
چگونه با رفتار شرمگین کردن مادران برخورد کنیم؟
اگر شما هم به‌عنوان یک مادر جوان توسط اطرافیان سرزنش می‌شوید و از شیوه‌های فرزندپروری خود احساس شرم می‌کنید، راهکارهای زیر می‌تواند برای مقابله با این شرایط به شما کنند. این راهکارها عبارت‌اند از:
مراقبت از خود را در اولویت قرار دهید
همان‌طور که گفتیم بسیاری از مادران ایده آل گرا هستند و برای همین نیازهای خود را نادیده می‌گیرند که این اتفاق باعث می‌شود آن‌ها دچار احساس فرسودگی یا خستگی شوند. درصورتی‌که توجه به نیازهای مهم، مراقبت از خود و صرف زمانی برای تنها بودن به شما کمک می‌کند انرژی خود را بازیابی کنید؛ در نتیجه مادر شادتر، بهتر و با اعتمادبه‌نفس بیشتری می‌شوید.
روی رشد شخصی خود تمرکز کنید
در کنار فرزندپروری برای اهداف و ارزش‌های خود نیز ارزش قائل شوید و برای رسیدن به آن تلاش کنید. اگر فکر می‌کنید با اشتغال بیرون از منزل می‌توانید نسخه بهتر و کامل‌تری از خود باشید، حتماً این کار را انجام دهید. همچنین به نظرات منفی و سرزنش‌های دیگران بی‌توجه باشید و به رشد شخصی خود فکر کنید.
از مقایسه خود با دیگران دست بردارید
واقعیت این است که همه مادران نقاط قوت و ضعف دارند و هیچ‌کس نمی‌تواند بدون عیب‌ونقص باشد. همچنین زندگی واقعی با لحظاتی که در فضای مجازی به نمایش گذاشته می‌شود، متفاوت است. در نتیجه بهتر است از مقایسه خود با دیگران دست بردارید تا احساسات بهتری را تجربه کنید.
در تصمیمات خود پایبند باشید
اگر در هر یک از زمینه‌های فرزندپروری نیاز به تصمیم‌گیری مجدد دارید، ابتدا با یک فرد مطمئن و آگاه مثل یک مشاور یا روان‌شناس کودک مشورت کنید. همچنین می‌توانید از منابع دیگری مثل کتاب‌ها و مقالات معتبر هم استفاده کنید. پس از اینکه تصمیم خود را قطعی کردید به آن پایبند باشید و اجازه ندهید نظرات اطرافیان تصمیمتان را تغییر دهد. مطمئن باشید که باتوجه‌به شرایط بهترین تصمیم را گرفته‌اید.
حلقه امن خود را پیدا کنید
یک راه عالی برای رهایی از احساس شرم این است که با دوستانی همدل که شرایط شما را درک میکنند، صحبت کنید. گروه‌های دوستانه یا گروه‌های حمایتی که سایر مادران با شرایط مشابه شما عضو آن هستند، مفید است؛ زیرا شما می‌توانید به‌راحتی احساسات خود را با آن‌ها در میان بگذارید و در کنار آن‌ها احساس امنیت و آرامش داشته باشید.
مرز روابط خود را مشخص کنید
مرزبندی در روابط را برای خود انجام دهید. این کار به شما کمک کند روابط سالمی داشته باشید و کمتر آسیب ببینید. برای مثال وقتی یکی از دوستانتان به هر دلیلی شما را خجالت‌زده می‌کند، می‌توانید با استفاده از جملات خلع‌سلاح‌کننده مانند “از اینکه نظر خود را به اشتراک گذاشتید متشکرم.” یا اینکه “در حال حاضر واقعاً مشورت نیازی ندارم، اما از نگرانی شما سپاسگزارم.” می‌توانید مکالمه را به پایان برسانید و مرز رابطه دوستانه خود را به او نشان دهید.
از اطرافیان خود کمک بخواهید
تجربه مادر بودن سخت و گاهی طاقت‌فرسا است؛ ولی مادران معمولاً در برابر درخواست کمک مقاومت میکنند، زیرا از این کار خجالت می‌کشند و فکر میکنند که مادر خوب باید همه این کارها را به‌تنهایی انجام دهد. ولی کاملاً اشتباه میکنند، برعکس بهتر است زمانی که به کمک نیاز دارید از اطرافیانتان درخواست کنید. این کار از خستگی جسمی و روانی شما جلوگیری می‌کند.
برای دریافت مشاوره حرفه‌ای اقدام کنید
اگر متوجه شدید که تجربه احساسات منفی مثل شرم، ناکافی‌بودن و احساس گناه شما را بیش از حد آزار می‌دهد، می‌توانید از یک روان‌شناس کمک بگیرید. همچنین علائمی مثل اختلال در خواب، کاهش اشتها، نشخوار فکری، احساس گناه، خلق پایین، احساس غم و ناراحتی می‌توانند نشانه‌های افسردگی پس از زایمان، اختلال دوقطبی، اضطراب یا روان‌پریشی باشند؛ بنابراین اگر این علائم را تجربه می‌کنید، مراجعه به یک درمانگر را جدی بگیرید.
دریافت مشاوره خانواده از کلینیک روانشناسی آگاه
جمع‌بندی
در این مقاله راجع به خجالت زده شدن مادران صحبت کردیم. همان‌طور که گفتیم گاهی اطرافیان مادران را به دلایل مختلف قضاوت یا سرزنش میکنند. این کار باعث ایجاد احساس شرم و ناکافی بودن در آن‌ها می‌شود و می‌تواند سلامت روانشان را تهدید کند. برای مقابله با این احساسات و جلوگیری از سرزنش‌شدن توسط دیگران می‌توانید از روش‌های مختلفی مثل تعیین مرز در روابط، عدم مقایسه، پایبندی به تصمیمات، مراقبت از خود و… استفاده کنید.
لینک منابع:
1 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
ممنون از مقاله خوبتون. گاهی کسی که تازه مادر شده تجربه کافی نداره و دیگران قصد دارن کمک کنن همین کمک کردن باعث شرم در مادر میشه ولی از طرفی به دلیل بی‌تجربگی مادر بچه هم ممکنه آسیب ببینه اینطوری باید چیکار کرد؟ حس میکنم اینقد حساسیت مادر بالاست که حتی با انتقاد درست هم ممکنه دچار شرم بشه