اختلال آگورافوبیا چیست؟ علائم و مسیر درمان
آگورافوبیا، یا بازار هراسی یکی از انواع اختلالات اضطرابی است. اختلال آگورافوبیا، اغلب با ترس از مکان‌ها و موقعیت‌های خاصی همراه است. این اختلال نه تنها برای فردی که به آن مبتلا است اثرات منفی و محدودیت هایی به همراه دارد، بلکه بر خانواده و اطرافیان او هم اثرگذار است. ما در این مقاله از کلینیک روانشناسی آگاه در مورد علائم، علل و مسیر های درمانی اختلال آگورافوبیا می‌پردازیم.
آگورافوبیا چیست؟
فرد مبتلا به آگورافوبیا زمانی که در محیطی قرار می‌گیرد که فکر میکند فرار کردن از آن سخت است، ترس و اضطراب شدیدی دارد. فرد مبتلا به آگورافوبیا از موقعیت های زیر میترسد:
- استفاده از وسایل نقلیه‌ی عمومی
- بودن در فضای باز
- بودن در فضای بسته
- ایستادن در صف
- ترک کردن خانه
فرد مبتلا به آگورافوبیا، از خود موقعیت های ذکر شده نمی‌ترسد بلکه از این میترسد که در این موقعیت ها حملات وحشتزدگی را تجربه کند یا اینکه فکر میکند قرار است گیر بیفتد و کسی نباشد به او کمک کند. میترسد کنترل اوضاع از دستش خارج شود.
اکثر افرادی که آگورافوبیا دارند وقتی یک یا چند حمله‌ی وحشت زدگی را در موقعیت‌های مختلف تجربه می‌کنند برای جلوگیری از تجربه‌ی مجدد آن، از حضور در این موقعیت‌ها اجتناب می‌کنند. اجتناب کردن فرد باعث می‌شود نتواند کارهای روزمره‌اش را انجام دهد. از وسایل نقلیه استفاده کند، پارک برود یا از فروشگاه خرید کند. آگورافوبیا باعث می‌شود فرد در مکان های عمومی یا مکان هایی که برایش آشنا نیستند احساس ناامنی کند و از این میترسد که مکان امن خود را ترک کند. این ترس گاهی می‌تواند آنقدر شدید باشد که فرد حتی نتواند از خانه بیرون بیاید. گاهی اوقات برای بیرون آمدن از خانه نیاز به همراهی دیگران دارد چون در حضور آنها احساس امنیت میکند.
علائم آگورافوبیا چیست؟
علائم آگورافوبیا می‌تواند به طور متفاوت در افراد ظاهر شود و هر فردی با شدت و میزانی متفاوت آنها را تجربه کند. علائم آگورافوبیا به 3 دسته تقسیم می‌شوند:
- فیزیکی
- شناختی
- رفتاری
علائم فیزیکی آگورافوبیا
علائم فیزیکی آگورافوبیا زمانی رخ می‌دهد که فرد در موقعیت اضطراب آور قرار بگیرد. افراد مبتلا به آگورافوبیا به علت اجتناب از موقعیت‌هایی که آنها را مضطرب میکند به ندرت این علائم را تجربه می‌کنند. علائم آگورافوبیا شبیه به علائم حمله‌ی پانیک است و شامل موارد زیر است:
- گرگرفتگی
- سرگیجه
- تنفس سریع
- افزایش ضربان قلب
- درد قفسه سینه
- تعریق شدید
علائم شناختی آگورافوبیا
علائم شناختی آگورافوبیا، شامل افکار و احساساتی هستند که فرد وقتی در معرض موقعیت‌های اضطراب‌آور قرار می‌گیرد پیدا میکند. این علائم شامل موارد زیر است:
- ترس از احساس گیر افتادن و ناتوانی در موقعیت‌های اضطراب‌آور
- کاهش اعتماد به نفس و احساس بی‌ارزشی
- احساس ناامنی
- استرس و اضطراب در مواجهه با موقعیت‌های جدید
- ترس و وحشت از مکان‌ها و موقعیت‌های خاص
- ترس از دست دادن کنترل خود در جمع
- ترس از تجربه‌ی حمله پانیک در جمع
- ترس شدید از اینکه نتواند نفس بکشد و خفه شود
علائم رفتاری آگورافوبیا
علائم رفتاری آگورافوبیا شامل رفتارهایی است که فرد مبتلا به اختلال آگورافوبیا نشان می‌دهد. این علائم شامل موارد زیر است:
- از قرار گرفتن در مکان‌ها و موقعیت‌های اضطراب‌آور مانند؛ تردد در مکان‌های عمومی یا مکان‌های شلوغ اجتناب می‌کنند.
- به علت اجتناب از حضور در موقعیت‌های متعدد عملکردشان مختل می‌شود.
- برای خروج از خانه به همراهی دیگران وابسته هستند.
- برای کاهش علائم خود الکل و مواد مخدر مصرف می‌کنند.
علت اختلال آگورافوبیا چیست؟
علت دقیق اختلال اگورافوبیا مشخص نشده است. در ادامه به برخی از عواملی که در بروز اگورافوبیا نقش دارند اشاره می‌شود.
- حمله‌ی پانیک: ممکن است فردی حمله‌ی پانیک را در یک موقعیت خاص تجربه کند و بعد از آن به علت نگرانی از تجربه‌ی مجدد آن، از مواجهه با موقعیت‌ها و محیط های مشابه اجتناب کند.
- ترس‌های غیر منطقی: گاهی ممکن است فرد علائم اگورافوبیا را تجربه کند بدون سابقه حمله‌ی پانیک. این نوع از آگورافوبیا ممکن است به وسیلۀ ترس‌های غیرمنطقی ایجاد شود. مثلا حملۀ تروریستی یا قربانی شدن و مورد خشونت قرار گرفتن.
- ترومای کودکی: تجربه‌ی رویداد تروماتیک در کودکی مانند از دست دادن والدین یا آزار جنسی ، از عواملی است که در ایجاد اختلال اگورافوبیا نقش دارد.
- عوامل اجتماعی و فرهنگی: شرایط اجتماعی و فرهنگی مثل فشارهای اجتماعی، روابط خانوادگی نامطلوب، محیط زندگی ناپایدار از دیگر عوامل اثرگذار هستند.
- عوامل بیولوژیکی: عوامل بیولوژیکی شامل عوامل ژنتیکی، تغییرات ساختار مغزی و تغییرات شیمیایی مغز، واکنش بدن به استرس در بروز و توسعه آگورافوبیا نقش دارد.
به طور کلی اگورافوبیا یک اختلال پیچیده است و علل مختلفی در ایجاد آن دخیل هستند.
همچنین بخوانید: اضطراب اجتماعی چیست؟ علائم و راه درمانی اضطراب اجتماعی
تاثیرات آگورافوبیا
آگورافوبیا می‌تواند تاثیرات مختلفی بر زندگی روزمره فرد داشته باشد از جمله:
- تنش و اضطراب: فرد مبتلا به اگورافوبیا ممکن است در معرض تنش و اضطراب مداومی قرار بگیرد.
- محدودیت های اجتماعی: فرد مبتلا به اگورافوبیا از شرکت در فعالیت های اجتماعی اجتناب میکند. این اجتناب کردن باعث کاهش کیفیت زندگی فرد می‌شود.
- مشکلات شغلی و تحصیلی: اگورافوبیا باعث ایجاد مشکلاتی در محیط شغلی و تحصیلی فرد می‌شود.
- تاثیرات روانی: اگورافوبیا ممکن است باعث افسردگی، استرس و عدم اعتماد به نفس شود. آگورافوبیا به طور مستقیم و غیرمستقیم بر روابط فرد با دیگران هم تاثیر منفی می‌گذارد.
تشخیص آگورافوبیا
برای تشخیص اگورافوبیا، فرد باید ترس و اضطراب را دست کم در یک موقعیت از دو یا چند موقعیت از 5 موقعیت زیر را تجربه کند:
- استفاده از وسایل نقلیه‌ی عمومی
- بودن در فضای باز مثل پارک
- بودن در فضای بسته مثل آسانسور
- در صف ایستادن
- تنها بیرون رفتن از خانه
روش های تشخیص آگورافوبیا
تشخیص آگورافوبیا بر اساس تاریخچه بالینی فرد، علائم و نشانه‌های فیزیکی و روانشناختی و ارزیابی‌های روانشناختی صورت می‌گیرد. برخی از روش‌های معمول برای تشخیص آگورافوبیا عبارتند از:
- مصاحبه بالینی: روانپزشک یا روانشناس خوب، با بیمار مصاحبه میکند تا از علائم فیزیکی، روانشناختی و تاریخچه بالینی او اطلاعات به دست آورد.
- پرسشنامه: علاوه بر مصاحبه ، معیارهای مختلفی برای اندازه گیری شدت آگورافوبیا وجود دارد از جمله پرسشنامه. از پرسشنامه های مختلف برای ارزیابی شدت علائم و اثرات آگورافوبیا بر زندگی فرد استفاده می‌شود.
- معاینۀ جسمی: برای تشخیص صحیح اختلال اگورافوبیا نیاز است هرگونه بیماری جسمی رد شود. از این رو معاینۀ جسمی حائز اهمیت است.
درمان آگورافوبیا
درمان اگورافوبیا شامل روش های زیر است:
- روان درمانی
- دارودرمانی
- تغییر سبک زندگی
روان درمانی برای درمان آگورافوبیا
از درمان‌های اختلال اگورافوبیا، رویکرد شناختی رفتاری است. این روش به شما کمک میکند که ترس و اضطراب خود را تشخیص دهید و روش‌هایی برای مدیریت احساسات خود یاد بگیرید. هدف این روش‌ها، افزایش اعتماد به نفس و کاهش رفتارهای اجتنابی است.
لیست روانشناسان برای مشاوره فردی در کلینیک آگاه
دارو درمانی
از دیگر درمان اختلال اگورافوبیا، دارودرمانی است. از داروهای زیر برای درمان آگورافوبیا استفاده می‌شود:
- بنزودیازپین ها
- مهار کننده بازجذب سروتونین
- داروهای سه حلقه‌ای و چهار حلقه‌ای
تغییر سبک زندگی
ایجاد تغییر در سبک زندگی به شما در درمان اختلال اگورافوبیا کمک میکند. این تغییرات می‌تواند به شما کمک کند تا بهتر بتوانید ترس خود را مدیریت کنید. در ادامه به برخی از تغییرات مفید اشاره می‌شود:
- اجتناب از مصرف الکل و کافئین
- ورزش منظم
- رژیم غذایی سالم
- تکنیک‌های آرامش بخش مثل تمرینات تنفسی
زندگی کردن با ترس راحت نیست. گاهی عذاب‌آور می‌شود و احساس ناکارآمدی به فرد می‌دهد. خوشبختانه اختلال آگورافوبیا قابل درمان است و شما می‌توانید بعد از درمان به راحتی از منزل خارج شوید و کارهای روزمره‌تان را بدون ترس انجام دهید. شما مجبور به زندگی با ترس نیستید. فرد مبتلا به آگورافوبیا می‌خواهد بر ترسش غلبه کند ولی به تنهایی مواجه شدن با آن می‌تواند برایش سخت باشد. کمک گرفتن از یک متخصص می‌تواند این مسیر را هموارتر کند. اگر خودتان یا اطرافیان‌تان مبتلا به آگورافوبیا هستید می‌توانید از خدمات روانشناسی و مشاوره کلینیک آگاه استفاده کنید.
منابع:
https://www.nhs.uk/mental-health/conditions/agoraphobia/symptoms/
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15769-agoraphobia
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/agoraphobia/diagnosis-treatment/drc-20355993
خلاصه روان پزشکی کاپلان و سادوک ، جلد اول ، فصل ۹،صفحه ی ۷۲۰
دیدگاهتان را بنویسید