اختلال اضطراب اجتماعی؛ علائم و راه درمان اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی که به نام فوبیای اجتماعی نیز شناخته می‌شود، یک مسئله شایع روانشناختی است که می‌تواند انسان‌ها را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، در بین افرادی که در دهه‌ی دوم زندگی خود هستند و در تلاشند جای خود را در جهان باز کنند شیوع بیشتری دارد. در این پست، علائم، علل و گزینه‌های درمان اختلال اضطراب اجتماعی را بررسی خواهیم کرد. همچنین در مورد فواید روان‌درمانی روان‌پویشی برای اختلال اضطراب اجتماعی خواهیم گفت. که می‌توانید برای درمان پویشی، از کلینیک روانشناسی آگاه کمک بگیرید.

علائم اختلال اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی با ترس بیش از حد و مداوم از موقعیت‌های اجتماعی مشخص می‌شود. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است در طیف وسیعی از موقعیت‌های اجتماعی، از جمله ملاقات با افراد جدید، سخنرانی در جمع، شرکت در اجتماعات و غذا خوردن در مقابل دیگران احساس اضطراب کنند. برخی از شایع‌ترین علائم اضطراب اجتماعی که در موقعیت‌های اجتماعی ایجاد می‌شود عبارتند از:

• تعرق مفرط
• لرزش بدن
• تپش قلب
• خجالت‌زدگی
• حالت تهوع یا احساس ناراحتی در معده
• دشواری در صحبت کردن
• دوری از موقعیت‌های اجتماعی

در اختلال اضطراب اجتماعی ترس یا اضطراب شدید در مورد یک یا چند موقعیت اجتماعی وجود دارد. به ویژه موقعیت‌هایی که در آنها احتمال تجزیه و تحلیل دیگران در مورد فرد وجود دارد. تعاملات اجتماعی (مثل مکالمه یا ملاقات با افراد غریبه) و مشاهده شدن و اجرا در حضور دیگران (مثل سخنرانی) افراد دچار اضطراب اجتماعی را درگیر آشوب کند. آن‌ها می‌ترسند کاری کنند یا علایم اضطرابی بروز دهد که باعث برداشت منفی دیگران شود. آن‌ها پیش­‌بینی می‌کنند اتفاقی خواهد افتاد و دیگران مرا قضاوت خواهند کرد و من نمی‌توانم از زیر نگاه سنگین آن‌ها بیرون بیایم.

اگر اضطراب اجتماعی درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلات قابل‌توجهی در عملکرد روزانه شود و در روابط، کار و مدرسه اختلال ایجاد کند.

نگاهی به دنیای درونی اضطراب اجتماعی

من خودم را قضاوت می‌کنم و قضاوت‌های منفی همیشه با من همراه است. گویی با من متولد شده. من دیو سرزنشگری درونم دارم که دائما مشغول قضاوت، سرزنش و ارزیابی رفتارهایم است. گاهی آنقدر به من فشار می‌آورد که ناخودآگاه ترجیح می‌دهم پروژکتور ذهنم را روشن کنم و سرزنش‌ها و قضاوت‌های مداومش ­را به دیگران بتابانم؛ کم‌کم حس می‌کنم دیگران دارند مرا قضاوت یا سرزنش می‌کنند و حالا اگر از نگاه دیگران دوری کنم، می‌توانم دیو را ساکت کنم.

سایه‌­ی ترس از قضاوت­ شدن همیشه همراهم بوده است. به‌ویژه در موقعیت‌های مهم و حساس زندگی‌ام. مورد تمسخر قرار گرفتن، بعضی شوخی‌ها یا بودن در فضایی که بدانم قرار است مرا قضاوت یا ارزیابی کنند (مثلا مصاحبه کاری) گاهی مرا وحشت‌زده می‌کند.

درماندگی برایم خودنمایی می‌کند: من از پس هیچ کاری برنمیام! من نمی‌­توانم! خودم را محکوم به ماندن درون این حفره می‌بینم و این می‌تواند بزرگترین ظلمی باشد که در حق خودم می‌کنم. محبوس ماندن در چاه عمیق درماندگی.

همچنین بخوانید: حمله پانیک چیست؟ علائم و مدیریت پنیک اتک

علل اختلال اضطراب اجتماعی

علت دقیق اضطراب اجتماعی مشخص نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهد که احتمالا ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و روانشناختی است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است آمیگدال بیش‌فعالی داشته باشند. آمیگدال بخشی از مغز است که مسئولیت پردازش ترس و اضطراب را بر عهده دارد. عوامل دیگری که ممکن است در ایجاد اختلال اضطراب اجتماعی نقش داشته باشند عبارتند از:

• از خانواده شما کسی سابقه اختلالات اضطرابی داشته باشد
• تجربه تروما و حوادث آسیب‌زا در زندگی
• حضور اجتماعی شما همراه با برخوردهای منفی بوده است
• اعتماد به نفس پایین
• کمال گرایی

گذشته‌ی افراد در اختلال اضطراب اجتماعی

من همیشه قضاوت شده‌ام و یادگرفته‌ام خودم را قضاوت کنم. حالا فکر می‌کنم دیگران هم مرا قضاوت می‌کنند. زمانی که در حال شناختن خودم بودم، خودم را در آیینه‌ای دیدم که مقابلم کج آویخته شده بود. من خودم را کج دیدم و به این دیدگاه ادامه دادم. حال خودم نیز خودم را پر از ایراد می‌بینم و از این موجود پرایراد و کج می­‌ترسم.

والدین منتقد و قضاوت‌گر من، مدام آرمان‌های خودشان را با صدای بلند به من گوشزد می‌کردند و آن‌قدر این صدا بلند بود و تکرار می‌شد که ندای درونی من هم شد. سرزنش‌های آنان به‌مرور درون من محکمه‌ای تشکیل داد که مجرم آن خودم بودم و وکیل مدافع هم خودم بودم و دادستان دیگران بودند که والدینم هم میان آنها نشسته بودند.

اين بخش از وجود ما مدام جلسه‌ی دادگاه را تشکیل می‌دهد و برخی از ما را زیر بار سرزنش‌های خودمان له می‌کند. آنقدر که گاهی ترجیح می‌دهیم فکر کنیم دیگران ما را سرزنش و قضاوت می‌کنند.

همچنین بخوانید: منطقه امن در روانشناسی چیست؟ چگونه از منطقه امن خود خارج شویم؟

درمان اختلال اضطراب اجتماعی

خوشبختانه اضطراب اجتماعی قابل درمان است. چندین رویکرد روان‌درمانی مبتنی بر شواهد موجود است که می‌تواند به افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی کمک کند نشانگان خود را مدیریت کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بدهند. برخی از موثرترین درمان‌ها عبارتند از:

درمان شناختی-رفتاری (CBT): این نوع درمان به افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی کمک می‌کند الگوهای فکری و رفتارهای منفی که به اضطراب آنها دامن می‌زند را شناسایی و متوقف کنند.

دارو درمانی: داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب می‌توانند در کاهش علائم فوبیای اجتماعی مفید باشند. آنها با تاثیر گذاشتن بر نوروترنسمیترهای مغز، به کاهش اضطراب و آرامش بیشتر افراد کمک می‌کنند.

دریافت مشاوره فردی از روانشناسان کلینیک آگاه

روان‌درمانی پویشی برای اختلال اضطراب اجتماعی

روان‌درمانی پویشی نوعی درمان گفتگومحور است که هدف آن رسیدن به بینش درباره‌ی احساسات ناخودآگاه است. از این رویکرد درمانی برای درمان طیف گسترد‌ه‌ای از بیماری‌های روانی از جمله اختلالات شخصیت، افسردگی و اختلالات اضطرابی استفاده می‌شود. در حالی که هنوز تحقیقات محدودی درباره اثربخشی روان‌درمانی پویشی برای اضطراب اجتماعی وجود دارد، برخی از مطالعات نتایج امیدوارکننده‌ای نشان داده‌اند:

پژوهشی که در مجله تحقیقات روان‌پزشکی منتشر شده نشان می‌دهد روان‌درمانی پویشی در کاهش علائم اختلال اضطراب اجتماعی در گروهی از بیماران که به درمان‌های قبلی پاسخ نداده بودند، موثر بود. پژوهش دیگری که در مجله روانشناسی بالینی منتشر شده نشان می‌دهد روان‌درمانی پویشی در کاهش علائم اضطراب اجتماعی در نوجوانان موثر است.

یکی از مزایای کلیدی روان‌درمانی پویشی این است که می‌تواند به افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی کمک کند تا درک عمیق‌تری از علت اصلی اضطراب خود پیدا کنند. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی با کاوش در تجربیات گذشته و احساسات زیربنایی، می‌توانند راهبردهای مقابله‌ای جدیدی پیدا کنند و خودآگاهی خود را افزایش دهند. علاوه بر این، روان‌درمانی پویشی می‌تواند به افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی کمک کند تا روابط و کیفیت زندگی خود را بهبود بدهند.

منبع متن:

1. Leichsenring, F., & Salzer, S. (2014). A systematic review of outcomes of psychodynamic psychotherapy. Psychotherapy Research, 24(1), 19-38. https://doi.org/10.1080/10503307.2013.863896