حمله پانیک چیست؟ علائم و مدیریت پانیک اتک
آیا تا به حال این علائم را تجربه کرده‌اید: تپش قلب، احساس ضعف و لرزش در پاها، احساس خفگی، سبکی سر و ترس از حمله قلبی یا اینکه فکر کنید الان است که بمیرید یا دیوانه شوید؟ احساس می‌کنید کنترل خود را از دست داده‌اید و همین وحشت‌تان را چند برابر می‌کند. حتما برای این علائم به پزشک مراجعه کرده‌اید اما به شما اطمینان داده که سالم هستید فقط گاهی دچار حمله پانیک می‌شوید.
اگر هرگز حمله پنیک را تجربه نکرده‌اید، معمولاً با یک ناراحتی فیزیکی غیرمنتظره مانند فشار یا درد قفسه سینه، تپش قلب، سرگیجه، ضعف، لرزش، یا احساس ناآرامی مبهم یا «عجیب» شروع می‌شود. اختلال حمله وحشت زدگی، دلیل پزشکی ندارد. حملات پنیک، بسیار رایج است و بیش از یک چهارم افراد حداقل در طول زندگی خود آنها را تجربه می‌کنند. این حملات به شکل خودکار شروع می‌شوند و خودشان هم تمام می‌شوند. در عرض چند دقیقه به اوج می‌رسند.
حمله پانیک حتی ممکن است در هنگام خواب هم رخ دهند. حمله وحشت زدگی آزاردهنده است. همیشه نگران هستید که دوباره حمله اتفاق خواهند افتاد؛ در نتیجه هر کاری می‌کنید تا دوباره تجربه‌اش نکنید. از هرموقعیتی که به شما احساس «ناامنی» می‌دهد فرار می‌کنید. زندگی‌تان حسابی مختل و محدود می‌شود.
دریافت مشاوره فردی از کلینیک روانشناسی آگاه
پانیک اتک چیست؟
پانیک اتک باعث ایجاد احساسات ناگهانی و موقتی مانند ترس و واکنش‌های فیزیکی شدید در پاسخ به موقعیت‌های عادی و غیرتهدیدکننده می‌شود. هنگامی که دچار حملۀ پانیک می‌شوید، ممکن است زیاد عرق کنید، در تنفس مشکل داشته باشید و احساس کنید قلبتان تند می‌زند و شاید تصور کنید دچار حملۀ قلبی شده‌اید.
حملات پانیک ویژگی اصلی اختلال پانیک است. اما حملات پانیک می‌توانند همراه با اختلالات دیگری نیز بیایند. اختلالاتی مانند:
- اختلالات اضطرابی
- اختلالات خلقی
- فوبیاها
- اختلالات روان پریشی
- اختلالات مصرف مواد
- اختلالات مرتبط با ترومای روحی و استرس
- شرایط پزشکی خاص
حملات پانیک به خودی خود برای سلامتی شما خطرناک یا مضر نیستند، اما حملات مکرر پانیک می‌تواند کیفیت زندگی شما را کاهش دهد.
در پانیک اتک چه اتفاقی می‌افتد؟
حمله پانیک، واکنش ناگهانی به احساس خطری قریب‌الوقوع است. بدن تمام نیروهای خود را به کار می‌گیرد تا از شما در برابر چیزی که سیستم عصبی شما (به اشتباه) هشدار داده است که تهدیدی وحشتناک است محافظت کند. واکنش بدن، ناگهانی و اغراق‌آمیز است و به عنوان یک تهدید تعبیر می‌شود. فکر می‌کنید که راه فراری وجود ندارد. هرقدر هم علائمتان واقعی و طاقت‌فرسا باشند، هشداری که بدن شما در مورد خطر دریافت کرده است نادرست است.
حملات پنیک آلارم‌های کاذب هستند وقتی که هیچ تهدیدی؛ از درون و بیرون وجود ندارد.
علائم پانیک اتک چیست؟
ابتدا به شکل ناگهانی احساس می‌کنید خطری شما را تهدید می‌کند. بعد به سرعت احساسات جسمی آزاردهنده به شما هجوم می‌آورند. قلبتان به سرعت می‌تپد. عرق می‌کنید و دست و پاهاتان می‌لرزد. احساس می‌کنید از خود و دنیای اطرافتان جدا شده‌اید. سرتان گیج می‌رود و حالت تهوع دارید. حملات پنیک باعث می‌شود احساس کنید در حال مرگ یا دیوانه شدن هستید، زیرا هیچ خطر آشکاری در اطراف وجود ندارد.
علائم حمله پانیک معمولاً در عرض 10 دقیقه پس از شروع به اوج خود می‌رسند و بلافاصله پس از آن ناپدید می‌شوند.
علائم فیزیکی حمله پانیک
- درد قفسه سینه
- ضربان قلب
- دشواری در تنفس
- لرزیدن یا لرزش
- حالت تهوع
- عرق کردن
- سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در انگشتان دست یا پا
علائم روانی حمله پانیک
- وحشت شدید
- احساس خفگی
- ترس از دست دادن کنترل
- احساس مرگ قریب‌الوقوع
- احساس غیرواقعی بودن محیط اطراف
- احساس جدا شدن از خود
پنیک اتک، بسیار ناخوشایند و ترسناک هستند. اگر علائم حملۀ پانیک را تجربه می‌کنید، مهم است به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنید. آنها احساسات و واقعیت حمله‌های شما را به رسمیت می‌شناسند و می‌توانند به شما اطمینان بدهند که هیچ بیماری جسمانی خاصی وجود ندارد و دلایل حملۀ پانیک بیشتر روانی است تا جسمانی.
دلایل ایجاد پانیک اتک
روانشناسان دقیقاً نمی‌دانند چرا برخی از افراد حملات پانیک را تجربه می‌کنند یا به اختلال پانیک مبتلا می‌شوند. مغز و سیستم عصبی شما نقشی کلیدی در نحوۀ درک و مدیریت ترس و اضطرابتان دارند. محققان فکر می‌کنند اختلال عملکرد آمیگدال (بخشی از مغز که ترس و سایر احساسات را پردازش می‌کند) در حملۀ پانیک نقش داشته باشد. عدم تعادل عوامل شیمیایی مغز مانند اسید گاما آمینوبوتیریک (GABA)، کورتیزول و سروتونین ممکن است نقش مهمی در حملات پانیک داشته باشد.
خطر ابتلا به اختلال پانیک در صورت داشتن موارد زیر بیشتر است:
-
سابقه خانوادگی
اختلالات اضطرابی از جمله اختلال فوبیا اغلب در خانواده‌ها دیده می‌شود. اگر یکی از بستگان درجۀ اول شما به فوبیا مبتلا باشد خطر ابتلا به اختلال پانیک 40 درصد افزایش می‌یابد.
-
شرایط سلامت روان
افرادی مبتلا به اختلالات اضطرابی، افسردگی یا سایر شرایط سلامت روان بیشتر مستعد حملات پانیک هستند.
-
تجارب نامطلوب دوران کودکی
آسیب‌های ناشی از تروماهای دوران کودکی می‌تواند به شکل حملۀ پانیک تجربه شود. ممکن است جملۀ پانیک از نشانه‌های اختلال استرس پس از سانحه باشد.
حمله پانیک اتک چقدر طول می‌کشد؟
بیشتر حملات پانیک بین 5 تا 20 دقیقه طول می‌کشند. در برخی موارد ممکن است حملۀ پانیک تا یک ساعت هم طول بکشد. تعداد حملاتی که تجربه می‌کنید به شدت اختلال بستگی دارد. برخی از افراد یک یا دو بار در ماه دچار حملات پانیک می‌شوند، اما برخی دیگر ممکن است چندین بار در هفته دچار حملۀ پانیک شوند.
چرا احساس می‌کنم در شرف مرگ هستم؟
اضطراب خیلی شبیه به ترس است. احساس ترس به ما کمک می‌کند تا از خودمان در برابر تهدیدهای جهان بیرون دفاع کنیم. وقتی از چیزی می‌ترسیم بدن ما بدون اینکه به چیزی فکر کنیم برای مبارزه یا فرار آماده می‌شود. قلب تندتر می‌تپد تا اکسیژن بیشتری فراهم کند سوخت و ساز بدن زیاد می‌شود و عرق می‌کنیم و یا می‌لرزیم. تپش قلب، نفس نفس زدن و لرزش شبیه حمله قلبی است.
در حملات panic احساس ترس و اضطراب با هم یکی می‌شود. فرد از چیزی مضطرب می‌شود اما علائم ترس را با شدت بیشتری تجربه می‌کند. فکر می‌کند مرگش نزدیک است و مضطرب می‌شود و بیشتر می‌ترسد در نتیجه همه چیز بدتر می‌شود.
همچنین بخوانید: اضطراب مرگ چیست؟
چه زمانی حملات پانیک بیشتر اتفاق می‌افتد؟
هیچ زمان مشخصی برای حمله پنیک وجود ندارد. هر لحظه ممکن است دچار حمله شوید. چون حملات وحشت زدگی غیرقابل‌پیش‌بینی هستند، قدرت زیادی برای شکل دادن به رفتارهای بعدی شما دارند. حملات به قدری ناراحت‌کننده هستند که گاهی اوقات فعالیت خود را محدود می‌کنید تا از احتمال حمله دیگری جلوگیری کنید.
وقتی ترس از حملات پنیک رفتارتان را تغییر بدهد، به احتمال زیاد دچار اختلال پنیک یا وحشت زدگی هستید. هرچقدر بیشتر از آنها فرار کنید بیشتر به سراغتان می‌آیند و بیشتر طول می‌کشند.
اختلال پنیک اغلب با آگورافوبیا (ترس از فضاهای بسته) یا فضاهای باز شلوغ مثل بازار که به نظر می‌رسد هیچ راه فراری از آن وجود ندارد، یا ترس از سفر به تنهایی یا ترک خانه به طور کلی همراه است.
جالب است بدانید، زنان دو برابر مردان در معرض خطر ابتلا به حملات پنیک هستند.
پانیک اتک از دیدگاه روان‌پویشی
از دیدگاه روان پویشی، علائم اختلال وحشت زدگی نشان‌دهنده تعارضات ناخودآگاه خاص و شدید است. بیماران مبتلا به اختلال پنیک در تحمل و تعدیل احساس خشم مشکل دارند. ترس از جدایی و خشم در شروع حمله پنیک و تداوم آن نقش اساسی دارند.
وقتی در کودکی احساس کنید که والدین به اندازه کافی از شما محافظت نمی‌کنند از رفتار طردکننده آنها عصبانی می‌شوید. اما می‌ترسید ابراز خشمتان، رابطه با والدین را از اینی که هست خراب‌تر کند و مضطرب می‌شود. این چرخه‌ی معیوب در بزرگسالی هنگامی که دلبستگی شما تهدید شود تکرار می‌شود. تلاش می‌کنید اضطرابتان را سرکوب کنید و هر آنچه دلبستگی شما را تهدید می‌کند نادیده بگیرید. اما در نهایت شکست می‌خورد و حمله پنیک شروع می‌شود.
چند تکنیک برای مدیریت حملات پانیک
- ناظر تجربه خود شوید و سعی کنید آن را توصیف کنید. چه افکاری دارید؟
- در بدنتان چه اتفاقاتی در جریان است؟ آنها را نام ببرید.
- ترستان دوست دارد که شما چه کاری برایش انجام دهید ؟
- نفس عمیق بکشید. بازدم‌های طولانی داشته باشید. این ضربان قلب شما را کاهش می‌دهد و تنش بدن را کم می‌کند.
چطور پانیک اتک را تشخیص بدهیم؟ از کجا بفهمم پانیک دارم؟
اغلب هیچ محرک خاصی برای حملات پانیک وجود ندارد. افراد مبتلا به فوبیا وقتی با چیزی که از آن می‌ترسند روبه‌رو می‌شوند ممکن است دچار حملۀ پانیک شوند. به عنوان مثال، فردی مبتلا به تریپانوفوبیا (ترس شدید از سوزن) اگر مجبور به گرفتن خون برای آزمایش پزشکی شود، ممکن است دچار حملۀ پانیک شود. برای برخی افراد، ترس از تجربۀ یک حملۀ پانیک برای شروع آن کافی است.
برای تشخیص اینکه بفهمید پانیک دارید یا نه باید به روانپزشک مراجعه کنید. آنها در مورد علائم و سابقۀ پزشکی شما سوال خواهند کرد و ممکن است آزمایش‌هایی را برای رد شرایط پزشکی که باعث علائم مشابه حملات پانیک می‌شوند، مانند بیماری قلبی، بیماری تیروئید و مشکلات تنفسی انجام دهند.
اگر هیچ دلیل فیزیکی زمینه‌ای وجود نداشته باشد، روان پزشک با توجه به علائمتان تشخیص پانیک اتک را می‌گذارد.
اگر حملات پانیک شما مکرر و غیرمنتظره هستند و بیشتر از یک ماه است که علائم را تجربه می‌کنید و دائم نگرانید که دچار حملۀ پانیک شوید و سعی می‌کنید از حملات پانیک جلوگیری کنید احتمالا دچار اختلال پانیک یا وحشت‌زدگی هستید.
آیا می‌شود از پانیک اتک پیشگیری کرد؟
روانپزشک و روانشناس می‌تواند به شما کمک کند تا محرک‌هایی را که باعث حملات پانیک می‌شوند شناسایی کنید. در طول روان‌درمانی، استراتژی‌هایی را برای مدیریت رویدادهای محرک و جلوگیری از حملۀ پانیک یاد می‌گیرید.
علاوه براین می‌توانید این کارها را برای کاهش خطر ابتلا به حمله پانیک انجام دهید:
- از مصرف کافئین، الکل و سیگار خودداری کنید. این مواد می‌توانند حملات پانیک را بدتر کنند.
- به طور منظم ورزش کنید تا به شما کمک کند استرس را مدیریت کنید، تنش را از بین ببرید و خلق‌وخویتان را تقویت کنید.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید.
- استرس را با راهبردهای مقابله‌ای سازگارانه مدیریت کنید.
- قبل از مصرف مکمل‌های گیاهی یا داروهای بدون نسخه با روانپزشک خود صحبت کنید. برخی از این مواد می‌توانند اضطراب را افزایش دهند و حملات پانیک را بیشتر کنند.
چه زمانی برای پانیک اتک به روانشناس مراجعه کنیم؟
اگر موارد پایین را تجربه می‌کنید زمان آن رسیده که برای درخواست کمک به روانشناس مراجعه کنید:
- در ماه، 4 بار یا بیشتر حملات پانیک را در تجربه می‌کنید
- به دلیل حملات پانیک رفتارهایتان به شکل قابل توجهی تغییر کرده است؛ مثلا غذای خاصی را نمی‌خورید یا حرکات فیزیکی خاصی را انجام نمی‌دهید چون فکر می‌کنید باعث حملۀ پانیک می‌شود
- نگرانید دوباره دچار حملۀ پانیک شوید و مدام با خود می‌گویید: «اگر حملۀ دیگری داشته باشم چه می‌شود؟»
- اضطراب مزمن (طولانی) که در زندگی روزمره اختلال ایجاد می کند
- مشکل در تمرکز
- تحریک پذیری شدید
- ترس از ترک خانه
- علائم حمله پانیک که بیش از 15 دقیقه طول می کشد
- مشکلات خواب
برخی از حملات پانیک علائمی دارند که می‌توانند شبیه یک مشکل فیزیکی مانند حملۀ قلبی به نظر برسند. اگر درد قفسه سینه، مشکل در تنفس یا از دست دادن هوشیاری دارید به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید.
راه‌های درمان پانیک اتک
روان درمانی، دارودرمانی یا ترکیبی از هر دو در درمان حملات پانیک و اختلال پانیک بسیار موثر هستند. مدت زمانی که به درمان نیاز دارید بستگی به شدت بیماری و میزان پاسخ شما به درمان دارد.
-
روان درمانی
روان درمانی اصطلاحی برای انواع تکنیک‌های درمانی است که هدف آن کمک به فرد در شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای ناسالم است.
انواع خاصی از روان درمانی که می تواند به حملات پانیک و اختلال پانیک کمک کند عبارتند از:
- روانکاوی: درمان‌های پویشی به شما کمک می‌کنند تا عوامل ناهشیار پنهان پشت حملات پانیک را پیدا کنید. درمانگر پویشی به شما کمک می‌کند بفهمید کدام احساساتتان را سرکوب کرده‌اید که حالا خود را به شکل اضطراب خیلی زیاد و حملات پانیک نشان می‌دهند. پردازش این احساسات پنهان‌شده کمک می‌کند پیام حملات پنیک را درک کنید و به‌مرور زمان دیگر آنها را تجربه نکنید. برای کمک گرفتن از درمانگران پویشی می‌توانید از کلینیک آگاه نوبت بگیرید.
- درمان شناختی رفتاری (CBT): در این نوع درمان، رواندرمانگر به شناسایی محرک‌های حملۀ پانیک کمک می‌کند تا بتوانید تفکر، رفتار و واکنش‌های خود را تغییر دهید.
- مواجهه درمانی: این درمان شامل قرار دادن تدریجی و مکرر شما (در تخیل یا در واقعیت) در معرض هر چیزی که باعث حملۀ پانیک می‌شود. به ویژه اگر حملات پنیک به دلیل فوبیا رخ می‌دهند، با گذشت زمان یاد می‌گیرید به جای اینکه در مقابل محرک ترسناک وحشت‌زده شوید با آن موقعیت کنار بیایید. تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند تمرین‌های تنفسی را یاد خواهید گرفت که اضطرابتان را مدیریت کنید.
-
داروها
داروهایی که می‌توانند به درمان حملات پانیک و اختلال پانیک کمک کنند عبارتند از:
- داروهای ضد افسردگی: برخی از داروهای ضد افسردگی می‌توانند حملات پانیک را کمتر کنند. این داروها شامل فلوکستین و پاروکستین، دولوکستین و ونلافاکسین هستند.
- داروهای ضد اضطراب: بنزودیازپین‌ها برای درمان و پیشگیری از حملات پانیک تجویز می‌شوند. این دارو به کاهش اضطراب کمک می‌کنند اما پتانسیل اعتیاد دارند، بنابراین مهم است آنها را با نظارت پزشک مصرف کنید. این داروها عبارتند از آلپرازولام و لورازپام.
آیا درمان خانگی پانیک اتک هم وجود دارد؟
هیچ درمان خانگی تایید شده‌ای برای درمان اختلال پانیک وجود ندارد. اما استراتژی‌های طبیعی مانند فعالیت بدنی منظم، تنفس عمیق، تمرکز حواس ممکن است به شما در کاهش علائم اضطراب کمک کند. اگر احساس می‌کنید اضطراب شما بدتر می‌شود، کمک حرفه‌ای را در نظر بگیرید. روان‌درمانی و دارودرمانی یا هر دو می‌تواند به اضطراب شدید و مداوم کمک کند.
دریافت مشاوره برای استرس و اضطراب
نشانه‌های درمان شدن پانیک اتک چیست؟
وقتی اختلال پانیک درمان می‌شود احساس می‌کنید کنترل زندگی‌تان را بار دیگر در دست گرفته‌اید. دیگر حملۀ پانیک به شما نمی‌گوید چه بخورید و چه نخورید، کجا بروید و کجا نروید. بعد از درمان می‌توانید اضطرابتان را کنترل کنید. اگر حملۀ پانیک رخ داد، به جای آن که بترسید می‌دانید تجربه‌ای گذراست و بعد از چند دقیقه همه‌چیز درست می‌شود و به حالت عادی برمی‌گردید. کنجکاو می‌شوید چه احساساتی باعث شدند حملۀ پنیک فعال شوند و راه‌هایی برای مدیریت بهتر هیجانی انجام می‌دهید تا دیگر حملات پنیک سراغتان نیایند. می‌توانید تمرکز کنید و زندگی را از همان‌جایی که متوقف کرده بودید ادامه دهید.
آیا پانیک اتک در خواب هم اتفاق می‌افتد؟
بر اساس مقالۀ منتشرشده در وبسایت MAYO CLINIC شما ممکن است در هنگام خواب نیز حملۀ پانیک را تجربه کنید. حملات پانیک شبانه می‌تواند بدون هیچ محرک آشکاری اتفاق بیفتد و شما را از خواب بیدار کند. مانند حملۀ پانیک در طول روز، ممکن است عرق کنید، ضربان قلبتان بالا برود، نفستان تنگ شود، گرگرفتگی یا لرز را تجربه کنید و احساس کنید همین الان می‌میرید.
علائم و نشانه‌های اختلال پانیک بسیار شبیه علائم بیماری قلبی هستند. حملات پانیک ناراحت‌کننده هستند، اما الزاما خطرناک نیستند.
حملات پانیک شبانه معمولاً فقط چند دقیقه طول می‌کشند، اما ممکن است کمی طول بکشد تا آرام شوید و پس از حمله دوباره به خواب بروید. افرادی که حملات پانیک شبانه دارند نیز در طول روز دچار حملات پانیک می‌شوند.
مشخص نیست چه چیزی باعث حملات پانیک شبانه می شود. عوامل زمینه‌ای ممکن است شامل ژنتیک، استرس و تغییرات خاصی در نحوۀ عملکرد بخش‌هایی از مغز شما باشد. در برخی موارد، یک بیماری زمینه‌ای مانند اختلال خواب یا مشکل تیروئید می‌تواند باعث علائم و نشانه‌های اضطراب شود.
همچنین بخوانید: حمله خواب یا نارکولپسی چیست؟
آیا ممکن است پانیک اتک منجر به تشنج شود؟
حملات پانیک علت تشنج عصبی نیست. با این حال، ممکن است بین حملات پانیک و تشنج‌ها همبستگی وجود داشته باشد.
در یک مقاله مروری در سال 2018، محققان 26 مقاله را برای ارتباط بالقوه بین حملات پانیک و تشنج تجزیه و تحلیل کردند. بر اساس نتایج، بین 17 تا 83 درصد از افرادی که حملات صرع و تشنج داشتند، حملات پانیک همراه با آن را نیز گزارش کردند.
برای اینکه بفهمیم آیا حملات پانیک باعث تشنج و صرع می‌شود هنوز تحقیقات بیشتری لازم است.
آیا بیماری پانیک اتک خطرناک است؟
برخی از افراد یک یا دو بار در ماه دچار حملات می‌شوند، اما برخی دیگر ممکن است چندین بار در هفته دچار حملات پانیک شوند. اگرچه حملات پانیک ترسناک هستند اما الزاما خطرناک نیستند. حملۀ پانیک هیچ آسیب فیزیکی به شما وارد نمی‌کند و بعید است در صورت داشتن این حمله در بیمارستان بستری شوید.
منابع: psychologytoday ، verywellmind ، betterhealth
دیدگاهتان را بنویسید