اختلال تبدیلی چیست؟ علائم و تشخیص اختلال تبدیلی
رابطهی روان انسان با جسم او بسیار پیچیده است. برخی اوقات روان ما برای ابراز درد زخمهایی که خورده است آنها را تبدیل به نشانههای جسمانی میکند. در واقع دردهایی هستند که در اثر تنش، فشار روانی، استرس مزمن یا سرکوب فشار روانی در بدن ایجاد میشوند. این دردها در حقیقت هیچ منشأ جسمی ندارد. دلیل استفاده از کلمهی تبدیل(conversion) همین است که بیمار آنچه را که منشا روانی دارد به علائم جسمانی تغییر شکل میدهد.
متخصصان، اختلال تبدیلی را در دسته وسیعتری از شرایط پزشکی به نام اختلالات عصبی عملکردی قرار میدهند. در ادامه به شرح بیشتر اختلال تبدیلی خواهیم پرداخت.
دریافت مشاوره فردی از کلینیک روانشناسی آگاه
اختلال تبدیلی چیست؟
اختلال تبدیلی، یک بیماری روانی است؛ اما به جای آنکه علائم روانی داشته باشد، نشانههای جسمانی دارد. این اختلال در اثر پس زدن تعارضات ناخودآگاه و تبدیل اضطراب به علائم جسمی ایجاد میشود. بدن با درگیر کردن برخی اندامها به درد، خود را از درد روانی خلاص میکند. در گذشته این وقایع به عنوان کوری هیستریک یا فلج هیستریک شناخته میشدند. اصطلاح هیستری برای توصیف علائم مختلفی که اغلب در زنان دیده میشد از جمله علائم فیزیکی غیرقابلتوضیح مانند فلج، تشنج و اختلالات حسی استفاده میشد.
امروزه میدانیم که این علائم، مظهر پریشانی روانشناختی زمینهای مانند اضطراب یا تروما روحی روانی هستند و اکنون به عنوان اختلال تبدیلی طبقهبندی میشوند.
علت بروز اختلال تبدیلی
اختلال تبدیلی راهی برای مغز شماست تا با استرس عاطفی در موقعیتهای ناراحتکننده مقابله کند. اختلال تبدیلی در افرادی که سابقه استرس عاطفی دارند، و با صحبت کردن در مورد احساسات خود مشکل دارند بیشتر اتفاق میافتد. تحمل شوک روانی با استرس شدید ممکن است به این اختلال منجر شود.
گاهی تجربه ترومای روانی در گذشته که حل نشده نیز میتواند پس از مدتی خود را به صورت اختلال تبدیلی نشان دهد. این اختلال در کسانی دیده شده که به سختی میتوانند درباره آنچه از سر گذراندهاند صحبت کنند چون آن را به یاد نمیآورند یا کلمات مناسبی برای توصیف آن ندارند.
مغز آنها راهی برای خلاص شدن از فشار روانی پیدا میکند که یکی از این راهها علائم جسمانی است. فرد مبتلا به اختلال تبدیلی باید با کمک درمانگری امن، ریشهی پریشانی خود را شناسایی و آن را درمان کند.
همچنین بخوانید: خیال پردازی ناسازگار چیست؟
نشانههای اختلال تبدیلی
علائم اختلال تبدیلی از نظر نوع و شدت میتواند متفاوت باشد. معمولاً یک شروع ناگهانی برای علائم وجود دارد که بر عملکرد حرکتی یا حسی فرد اثر میگذارد و این علائم میتواند به همان صورت ناگهان و بدون دلیل فیزیولوژیکی ناپدید شوند.
علائم حرکتی اختلال تبدیلی:
- لرزش و مشکل در راه رفتن
- اختلال در هماهنگی عضلات
- از دست دادن تعادل
- از دست دادن صدا) آفونیا)
- صرع یا تشنجهای روان زاد یا کاذب که علت جسمانی ندارند
- گفتار نامفهوم یا نا توانی در صحبت کردن
- مشکل در بلع یا احساس یک توده در گلو
- ضعف یا فلج
- اشکال در ایستادن
علائم حسی اختلال تبدیلی:
- از دست دادن حس بویایی (آناسیمی)
- کوری موقت، دید تونلی یا دوربینی
- ناشنوایی یا مشکلات شنوایی
- بیحسی یا از دست دادن حس لامسه
- سردرد یا میگرن شدید
- تیک
- لکنت زبان
علائم شناختی اختلال تبدیلی:
- مشکل در تمرکز
- گیجی
- فراموشی
همچنین بخوانید: اختلال ساختگی چیست؟
نحوه تشخیص اختلال تبدیلی
همانطور که گفته شد علائم این اختلال به شکل مشکلات جسمانی و عصبی بروز میکنند بنابراین بیمار در ابتدا با این علائم مراجعه میکند. در این شرایط ابتدا باید احتمال وجود بیماری جسمی و عصبی بررسی شود و در صورت رد آنها به اختلال تبدیلی شک کرد.
تشخیص اختلال تبدیلی شامل رد سایر شرایط احتمالی مانند سکته مغزی یا آسیب عصبی دیگر میشود.
تشخیص از دو راه انجام میشود:
- معاینه پزشکی: مانند بررسی تاریخچه پزشکی و علائم جسمانی و انجام آزمایشاتی مثل سی تی اسکن MRI، EEG؛
- بررسی روانشناختی: از طریق دریافت اطلاعاتی در مورد افکار، احساسات و رویدادهای اخیر یا گذشته زندگی به ویژه تروما یا عوامل استرسزای قبل از شروع علائم.
راه های درمان اختلال تبدیلی
علائم اختلال تبدیلی معمولاً طولانیمدت نیست؛ اگر علائم در پاسخ به استرس واضح و مشخص بروز کرده باشد، احتمالاً فقط برای مدت کوتاهی ادامه دارد. علائم کمتر شدید مانند لرزش یا علامتی که تکرار و محدود شود مانند تشنج، بسته به شرایط فرد میتواند ادامه یابد یا موقتی باشد.
روان درمانی با رویکردهای مختلف بهترین گزینه برای درمان اختلال تبدیلی است که در این میان رویکرد روانپویشی گزینه مناسبتری است. در درمان روانپویشی تعارضهای فرد شناسایی شده و به آگاهی هشیار آورده میشود و از طریق این فرایند فرد بینش و آگاهی کسب میکند و به راه مناسبتری برای حل و فصل تعارضات خود میرسد. از همین رو برای دریافت مشاوره فردی از کلینیک روانشناسی آگاه میتوانید کمک بگیرید.
تفاوت اختلال تبدیلی و جسمانی سازی
اختلال تبدیلی ناگهانی وارد میشود و به تدریج از بین میرود ولی جسمانی کردن پس از گذشت چندین سال همچنان ادامه پیدا میکند.
زیگموند فروید معتقد بود نشانههای جسمانی دفاعی است که اضطراب تولید شده توسط تعارضات ناهشیار را جذب و آن را خنثی میکند. انرژی روانی به ضایعه جسمانی تبدیل میشود و این ضایعه جسمانی بیانگر تعارض بنیادی است. باید توجه داشت که این دست اختلالات تمارض نیستند. نشانههای تمارض تحت کنترل شخص قرار دارند، تظاهر به داشتن اختلال میکند و ممکن است آن را برای منفعت خود استفاده کند. مثلاً در کوری هیستریک فرد با جسمی برخورد نمیکند ولی در کوری ناشی از تمارض فرد ممکن است با اشیا برخورد کند فرد در تمارض میتواند فلج خود را قطع و دوباره آغاز کند.
اختلال تبدیلی در DSM-5
- وجود یک یا چند علامت حرکتی یا کارکرد حسی که به صورت عمدی تغییر یافته است.
- شواهد بالینی بیانگر ناهمخوانی علائم و بیماریهای عصبی یا جسمی است ( با عارضه جسمی و بیماریهای عصبی شناخته شده مطابقت ندارد)
- اختلاف جسمی یا روانی دیگری توجیه بهتر برای نشانگان نیست.
- نشانگان یا نواقص بیمار موجب پریشانی یا اختلال بالینی قابل توجه در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینههای مهم میشود.
آیا اختلال تبدیلی قابلپیشبینی است؟
این اختلال غیر قابل پیشبینی است و اغلب به عنوان بیماری روانی یا طبی دیگری تشخیص داده میشود و هیچ راه شناخته شدهای برای جلوگیری از این اختلال وجود ندارد؛ اما اگر بتوان منشا دیگری با استرس را تشخیص داد شناسایی علت اختلال راحتتر است. در رواندرمانی فرد میتواند یاد بگیرد که با تعارض کنار بیاید یا از منبع پریشانی عقبنشینی کند.
نتیجه گیری
همانطور که گفته شد روان درمانی میتواند هم برای پیشگیری از علائم اختلال تبدیلی و هم درمان آن موثر واقع شود و از طریق حل تعارضات و بینش دادن به افراد کمک کند.
اگر شما نیز از چنین نشانههایی رنج میبرید از یک روانشناس فردی راهنمایی بگیرید. کلینیک روانشناسی آگاه دارای دو شعبه حضوری در تهران و شیراز میباشد. همچنین اگر نیاز به روانشناس آنلاین دارید؛ میتوانید از صفحه روانشناسان آنلاین کلینیک درخواست مشاوره خود را برای درمان اختلال تبدیلی ثبت نمایید.
4 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
بسیار مطالب آموزنده ای بود
بسیار مطالب مفید و بدرد بخوری بود ممنون ازتون
سلام من به اختلال تبدیلی مبتلا شدم جدیدا وارد فازی شدم که به حالی میفتم که یک مولکول از بدنمو نمیتونم تکون بدم ولی تمام وقایع دور و برم رو میفهمم ودلیل اینکه وارد این فاز شدم استرس شدیدی بود که همکارم وارد کرد قبلش یهویی پاهام از حال میرفت و دیگه توانایی راه رفتن نداشتم ولی میتونستم صحبت کنم
خیلی توضیحات خوبی بود کاملا با علایم من همخوانی داشت
ممنون زهرا جان؛
خوشحالیم که محتوا براتون مفید بوده.