تاب آوری چیست؟ راهکارهای افزایش تاب آوری

قطعا می‌دانید ناملایمتی‌های زندگی برای بعضی اشخاص خاص نیست. همه‌ی افراد ناخوشی‌های زندگی را تجربه خواهند کرد. چیزی که افراد را از یکدیگر متمایز می‌کند میزان اتفاقات ناگوار آن‌ها در زندگی نیست؛ بلکه توانایی آن‌ها به بازگشت به زندگی پس از هر سختی است. قطعا در طول زندگی مثال‌های زیادی دیده‌اید از افرادی که شرایط زندگی دشواری داشتند اما به موفقیت‌هایی رسیدند و مسیر زندگی خود را ادامه دادند. افراد تاب‌آور همانند دیگر افراد طوفان‌هایی در زندگی دارند اما این را هم درک می‌کنند که زندگی در جریان است. چه بازگردند و چه عقب بکشند قرار نیست دنیا بایستد. تاب‌آوری، ویژگی نیست که برخی داشته باشند و برخی نداشته باشند؛ تاب‌آوری را می‌توان در خود پرورش داد. هدف نهایی درمان در جلسات روان‌درمانی با یک روانشناس خوب نیز بالا بردن تاب‌آوری در برابر ناملایمات زندگی است.

منظور از تاب‌آوری چیست؟

تاب‎‌آوری را می‌توان توانایی سازگاری با عوامل استرس‌زا و حفظ سلامت روانی در مواجهه با ناملایمات تعریف کرد. تاب‌آوری توانایی “بازگشت” به زندگی پس از تجربیات دشوار است. این توانایی شامل رفتارها، افکار و اعمالی است که می‌توان آن‌ها را یاد گرفت و در همه توسعه داد. افراد تاب‌آور می‌دانند که همه ما دارای نقاط قوتی هستیم که تا زمانی که مجبور به استفاده از آن‌ها نباشیم، از حضورشان مطلع نیستیم. مانند تمام مهارت‌ها هر چقدر بیشتر تاب‌آوری را تمرین کنیم بیشتر یاد می‌گیریم. هر چه بیشتر در مورد تاب آوری اطلاعات پیدا کنیم انعطاف پذیرتر می‌شویم.

چرا تاب‌آوری را باید یاد بگیریم؟

تا‌ب‌آوری می‌تواند از شما در برابر اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب محافظت کند. تاب‌آوری همچنین می‌تواند به شما کمک کند تا با چیزهایی که خطر ابتلا به بیماری‌های روانی را افزایش می‌دهند، مانند تروما یا ضربه‌های روحی مقابله کنید. اگر با مشکلات سلامت روان دست و پنجه نرم می‌کنید، تاب‌آوری می‌تواند به شما کمک کند بهتر با آن کنار بیایید.

انواع تاب‌آوری

انواع مختلفی از تاب‌آوری وجود دارد. انواع تاب‌آوری عبارت‌اند از: تاب‌آوری فیزیکی، تاب‌آوری روانی، تاب‌آوری هیجانی و تاب آوری اجتماعی.

• تاب‌آوری فیزیکی

  تاب‌آوری فیزیکی یعنی میزان توانایی بدن برای مقابله با تغییرات فیزیکی. مثلا اینکه بدن شما چقدر توانایی درمان بیماری و دیگر آسیب‌هایی که به آن وارد می‌شود را دارد.

• تاب‌آوری روانی

  تاب‌آوری روانی، به توانایی ما برای رویارویی با شرایط چالش‌برانگیز اشاره دارد. این رویارویی‌ها شامل: میزان توانایی حل مسئله، یافتن بهترین گزینه‌ها، چابکی، خلاقیت و داشتن انعطاف‌پذیری در تفکرات است. افرادی که تاب‌آوری روانی بالایی دارند می‌توانند با وجود تغییرات به وجود آمده راه‌حل مناسبی پیدا کنند.

• تاب‌آوری هیجانی

  تا‌ب‌آوری هیجانی، نحوه مدیریت هیجان‌ها(مانند خشم، ترس یا غم) در موقعیت‌های چالش‌برانگیز است. مهم است که واقعیت را بپذیریم و از هیجانات خود برای محافظت از خودمان استفاده کنیم. آگاهی هیجانی باعث می‌شود تاثیر هیجانات منفی را بر خود و دیگران به حداقل برسانیم.

• تاب‌آوری اجتماعی

  تاب‌آوری اجتماعی یعنی میزان پیوند ما با دیگران و اینکه چطور می‌توانیم یکدیگر را در شرایط دشوار حمایت کنیم. حمایت اجتماع، خانواده و دوستان در شرایط دشوار و موقعیت‌های چالش‌برانگیز ضروری است.

ویژگی افراد دارای تاب‌آوری بالا

افراد تاب آور بسیار موثرتر از دیگران با چالش‌های زندگی کنار می‌آیند. برخی از ویژگی‌های اصلی فردی که تاب‌آوری دارد، آگاهی، خودکنترلی، مهارت حل مسئله و حمایت اجتماعی است. افراد تاب‌آور از موقعیت‌ها، واکنش‌های هیجانی خود و رفتار اطرافیان خود آگاه هستند. خوش‌بینی آن‌ها، توانایی آن‌ها در بازگشت به زندگی پس از موانع و مشکلات و رویکرد انعطاف‌پذیر آن‌ها به زندگی، به آن‌ها اجازه می‌دهد زندگی شادتری داشته باشند. تاب‌آوری به معنای بی‌خیالی، بی‌اهمیت کردن همه‌چیز یا انکار و بی‌توجهی نیست. افراد تاب‌آور می‌توانند با خودآگاهی و بهشیاری مناسب نسبت به شرایط، از پا نیفتند و آنچه می‌توانند را به انجام برسانند.

خرید کتاب شفقت خود از مسیر بهشیاری

تاثیر تاب‌آوری در کار و روابط

پژوهش‌ها نشان داده است که افراد تاب‌آور روابط قوی و شبکه‌های ارتباطی خوبی هم در خانه و هم در محل کار دارند. به‌عنوان مثال افراد با تاب‌آوری بالا در محیط‌های کاری در موقعیت‌های استرس‌زا و حیاتی می‌توانند به‌طور کارآمدتری واکنش نشان دهند. آن‌ها همچنین پس از شکست در حیطه کاری سریع‌تر به کار مشغول شده و سازگاری پیدا می‌کنند. کارمندانی که سطح تاب‌آوری پایینی دارند ممکن است در موقعیت‌های استرس‌زای محل کار دچار مشکل شوند و بیشتر مستعد استرس، اضطراب و افسردگی باشند.

چه عواملی بر تاب‌آوری افراد تاثیر می‌گذارند؟

• خلق و خو: خلق و خو شامل نحوه ارتباط شما با اطرافیان و واکنش شما نسبت به موقعیت‌های مختلف و همچنین دامنه توجه، پشتکار و سازگاری شماست.
• احساسات و هیجانات: مدیریت و ابراز احساسات و هیجانات بخش مهمی از تاب‌آوری است.
• خودپنداره: خودپنداره یک فرد شامل هویت، عزت نفس و دیدگاه آن‌ها نسبت به خود است.
• مهارت‌های انطباقی: مهارت های انطباقی به توانایی یک فرد برای استقامت، انعطاف‌پذیری، مقابله با استرس، حل مسئله یا حل تعارض اشاره دارد.
• مهارت‌های اجتماعی: مهارت‌های اجتماعی فرد شامل توانایی برای همکاری و تعامل با افراد دیگر است.
• سلامت جسمانی: بین سلامت جسمانی و سلامت روان همبستگی قوی وجود دارد. افرادی که تغذیه خوب و فعالیت جسمانی دارند تاب‌آورتر هستند.
• ساختار خانواده: ساختار خانواده (یعنی جمعیت خانواده، مشارکت بستگان، وضعیت تاهل والدین و غیره) نقشی حیاتی در تاب آوری دارد.

راهکارهای افزایش تاب‌آوری

• روابط معنادار و ایمن بسازید

افرادی که سبک دلبستگی ایمن دارند، تاب‌آورترند. روابط ایمن و معنادار از ما حمایت می‌کنند، بدنمان را در وضعیت بهتری قرار می‌دهند و کمک می‌کنند آرام‌تر باشیم.

• دیدگاه خود را وسیع‌تر کنید

از خود بپرسید: “این مشکل واقعا چقدر بزرگ است؟” و “چه کاری باید انجام دهم؟” به یاد داشته باشید از کاه کوه نسازید، خوبی‌های زندگی خود را به خود یادآوری کنید. بدانید همه‌چیز تغییر خواهد کرد.

• بدانید در بر بخورد با چالش‌ها حق انتخاب دارید

درست است که شما نمی‌توانید آنچه را که برای شما اتفاق می‌افتد کنترل کنید، اما می‌توانید انتخاب کنید که چگونه به آن اتفاق پاسخ دهید. انتخاب با شماست که به تغییرات و مشکلات با امید و نگرش مثبت پاسخ دهید و یا منفعل بودن و ناامیدی را برگزینید.

• تغییر را بپذیرید

وقتی بپذیرید تغییر و عدم اطمینان بخشی از زندگی است، بهتر می‌توانید با تاب‌آوری نسبت به تغییرات، واکنش نشان دهید.

• چالش‌ها را پیش‌بینی کنید

به‌جای نتایج منفی احتمالی که بر آن‌ها کنترل ندارید بر راه‌های مثبت متمرکز شوید. تمرکز بر راه‌های مثبت به شما کمک می‌کند کمتر تحت تاثیر قرار بگیرید.

• یاد بگیرید چگونه خود را آرام کنید:

هنگام مواجهه با چالشی که باعث اضطراب شما شده، اقداماتی برای آرام کردن خود انجام دهید (مانند: تنفس عمیق، جایگزینی افکار منفی با افکار مثبت).

همچنین بخوانید: منطقه امن در روانشناسی؛ چگونه از منطقه امن خود خارج شویم؟

• بر ترس خود غلبه کنید

همه ما احساس ترس می‌کنیم، به خصوص زمانی که با یک تغییر مواجه می‌شویم. اما ترس می‌تواند ما را از تجربیات جدید و فرصت‌های رشد باز دارد. اگر با چالشی مواجه شدید که ترسناک یا طاقت فرسا به نظر می‌رسد، با ساده‌ترین کاری که می‌توانید انجام دهید شروع کنید. از خود بپرسید: «کوچکترین کاری که می‌توانم برای شروع انجام دهم چیست؟» وقتی به آن فکر کردید، آن را انجام دهید.

• اقدام کنید

از پرداختن به مشکلات بپرهیزید. در عوض روی راه حل‌ها تمرکز کنید. مشخص کنید که چه کاری می‌توانید انجام دهید و سپس مرحله به مرحله کارها را پیش ببرید.

نتیجه گیری

تاب‌آوری مهارتی است که به افراد کمک می‌کند تا در مواجهه با مشکلات، استرس‌ها و چالش‌های زندگی، از خود عبور کنند و به طور مثبت با آن‌ها برخورد کنند. این مهارت شامل قابلیت‌هایی مانند انعطاف‌پذیری، مقاومت در برابر فشارهای روزمره، توانایی مدیریت احساسات و حفظ امید و انگیزه است. خوشبختانه تاب‌آوری قابل یادگیری و توسعه است افراد با راهکارهای مختلف می‌توانند با بالا بردن تاب‌آوری خود در مقابل چالش‌های زندگی موثرتر و کارآمدتر عمل کنند.