چگونه با ترومای مهاجرت کنار بیاییم؟
مهاجرت به خارج از کشور تجربه‌ای هیجان انگیز است. دور بودن از خانه فرصت خوبی برای افزایش رشد شخصی است. ما در نهایت آزاد هستیم تا خود واقعی‌مان باشیم. با زبان جدید و فرهنگی متفاوت روبه‌رو می‌شویم و ماجراجویی ما آغاز می‌شود. اما با همه‌ی این‌ها، مهاجرت می‌تواند باعث تروما شود.
ترومای مهاجرت، ممکن است برای هر مهاجری اتفاق بیفتد. بسیاری از مهاجران و پناهندگان، چه در کشور خود، چه در حین سفر و چه پس از رسیدن به کشور میزبان، با تروما مواجه می‌شوند. اگر حالا که در حال خواندن این مقاله هستید مهاجرت کرده‌اید یا هنوز درگیر پروسه مهاجرت هستید حتما بار روانی مهاجرت را بر شانه‌هایتان حس کرده‌اید.
وقتی به کشور جدیدی مهاجرت می‌کنیم باید بتوانیم با کشور میزبان سازگار شویم. اما سازگار شدن با محیط جدید انرژی روانی زیادی را از ما می‌گیرد. طبیعی است اگر سال‌ها بعد از مهاجرت با عوارض مهاجرت دست و پنجه نرم کنیم. مثل قبل نمی‌توانیم خوب بخوابیم یا در تمام طول روز بی‌دلیل مضطرب هستیم. کابوس‌های تکراری می‌بینیم. دلتنگی برای عزیزانمان و استرس آینده‌ای نامعلوم در کشوری بیگانه اجازه نمی‌دهد آن طور که باید، با محیط جدید سازگار شویم.
مانند تجربه تروما ممکن است بعد از مهاجرت برقراری ارتباط با عزیزان، دوستان و همکارانمان مشکل شود. ممکن است علائم جسمانی مثل سردرد، درد قفسه سینه یا حالت تهوع داشته باشیم. بد خلق، مضطرب، غمگین، یا تحریک‌پذیر شویم. خواب و اشتهایمان هم ممکن است تغییر کند.
تجربه‌ی تروما در کشوری بیگانه سخت است. گرفتن خدمات روان‌درمانی در کشوری که به زبان ما صحبت نمی‌کنند و با فرهنگ ما آشنا نیستند می‌تواند دشوار باشد. به همین دلیل ممکن است به دنبال خدمات روانشناختی نروید و تصمیم بگیرید به تنهایی با ترومای مهاجرت روبه‌رو شوید. در این زمان خدمات روانشناختی که به صورت آنلاین برای ایرانیان خارج از کشور ارائه می‌شوند کمک زیادی به شما می‌کنند. کلینیک روانشناسی آگاه با ارائه خدمات روان شناختی آنلاین می‌تواند به شما کمک کند.
ترومای مهاجرت چیست؟
مهاجرت به جابجایی افراد از یک منطقۀ جهان به منطقۀ دیگر به قصد اسکان موقت یا دائم گفته می‌شود. در حالی که برخی افراد ممکن است مهاجرت را به عنوان راهی برای دیدن جهان و گسترش فرصت‌های خود انتخاب کنند، برخی دیگر برای امنیت و بقای خود مجبور به مهاجرت می‌شوند. وقتی برای بقا و امنیت مهاجرت می‌کنیم، ناراحتی همراه با جابه‌جایی اجباری اغلب باعث ترومای مهاجرت می‌شود.
فرآیند مهاجرت، به خودی خود استرس‌زاست. ترومای مهاجرت به تجربیات آسیب‌زا قبل، در حین یا پس از مهاجرت اشاره دارد. این تجربیات شامل سرکوب سیاسی و مذهبی، رویدادهای مربوط به جنگ، کمبود غذا، تجاوز فیزیکی و جنسی، بازداشت، آزار و شکنجه، جدایی اجباری از عزیزان و تبعیض نژادی است.
چرا مهاجرت باعث تروما می‌شود؟
بعضی‌ها فکر می‌کنند که مهاجرت و زندگی در خارج از کشور فوق‌العاده است. مهاجرت زندگی کاملی که هر کسی آرزویش را دارد به ما می‌دهد. کسانی که می‌گویند مهاجرت برایشان تروما بوده چقدر ناسپاس هستند! اما چیزهایی هست که آنها نمی‌بینند: شوک فرهنگی، دلتنگی، تنهایی، اضطراب در محیطی کاملا ناآشنا یا سختی‌هایی که در مهاجرت تجربه شده.
وقتی مهاجرت می‌کنیم، چیزهای زیادی از دست می‌دهیم؛ مثلا از دست دادن عروسی دوستان، فوت خویشاوندان، از دست رفتن آغوش عزیزانمان وقتی به آنها احتیاج داریم. همۀ این‌ها می‌تواند به صورت تروما تجربه شود. علاوه بر این، فرهنگ ما بر شیوه ابراز احساساتمان تاثیر می‌گذارد. انگار تجربه شادی را در کشور خودمان قوی‌تر احساس می‌کنیم و راحت‌تر می‌توانیم با غم‌هایمان کنار بیاییم. اما در کشور جدید مجبوریم مثل آنها احساساتمان را ابراز کنیم. مثل آنها جشن بگیریم یا عزادار باشیم. احساس می‌کنیم از هویت و خود ایرانی‌مان فاصله داریم.
ترومای مهاجرت چه تاثیری بر فرد می‌گذارد؟
تجارب آسیب جدی، خشونت و تهدید مرگ می‌تواند اثرات ماندگاری بر زندگی مهاجران داشته باشد و به طور قابل توجهی توانایی آنها را برای استقرار در محیط جدید و ایجاد روابط بین فردی قابل اعتماد مختل کند. تأثیر عوامل استرس‌زای مرتبط با مهاجرت باعث افزایش احتمال ابتلا به اختلال‌های روانی می‌شود، از جمله:
- اضطراب
- افسردگی
- افکار خودکشی
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- سوء مصرف مواد
این شرایط اغلب با از دست دادن خانواده، تغییر اجتماع و محیط فیزیکی و عوض شدن روال معمول زندگی تشدید می‌شود. همۀ این‌ها فرد را منزوی و ناامید می‌کند.
علاوه بر این، زمانی که مهاجران در کشور میزبان خود اسکان می‌یابند، باید با مکان، زبان و فرهنگ جدید سازگار و منطبق شوند و در عین حال باید تلاش کنند هویت خود را در این شرایط نامشخص و ناپایدار حفظ کنند. شاید مجبور شوند هویت جدیدی برای خود دست‌وپا کنند تا سازگاری با محیط جدید را بالا ببرند. تجربۀ این شرایط سخت و طاقت‌فرسا است.
همچنین بخوانید: افسردگی بعد از مهاجرت چیست؟ علائم و درمان
مراحل ترومای مهاجرت
ترومای مهاجرت مراحل مختلفی دارد. هرکدام از این مراحل تاثیر متفاوتی بر فرد می‌گذارد.
-
تروما قبل از مهاجرت
افراد ممکن است قبل از مهاجرت و نقل مکان خود ضربه روحی و روانی را تجربه کرده باشند. آسیب‌هایی که احتمالاً بر تصمیم آنها برای ترک کشور تأثیر گذاشته است. ممکن است فرد آسیب‌هایی مثل خشونت، فقر، آزار و اذیت را تجربه کرده باشد و به خاطر این آسیب‌ها کشورش را ترک کند.
علاوه براین هزینه های مهاجرت برای برخی سنگین است. ممکن است فرد برای تامین این هزینه‌ها مجبور شود اموال خود را بفروشد یا وام‌های زیادی بگیرد. همۀ این شرایط قبل از مهاجرت می‌تواند بر حسب فشاری که ایجاد می‌کند به صورت تروما تجربه شود.
-
تروما در حین مهاجرت
گاهی اوقات فرد در طول سفر خود به کشور مورد نظر دچار تروما می‌شود. ممکن است اتفاقات غیرمنتظره‌ای مثل خشونت، بازداشت یا عدم دسترسی به خدمات اولیه باشد.
-
ترومای پس از مهاجرت
پس از مهاجرت ممکن است فرد به خدمات اولیه مانند آموزش و مراقبت‌های بهداشتی دسترسی نداشته باشد. همچنین مشکلات مالی و شرایط بد زندگی، آسیب‌های روانی، شوک فرهنگی قرار گرفتن در فرهنگی جدید یا ناتوانی در استفادۀ مناسب از زبان همه‌چیز را بدتر می‌کند.
ممکن است فرد خود را از نزدیکان و شبکه‌های حمایتی جدا کند یا در مورد وضعیت قانونی و مجوزهای کار با مشکل مواجه شود. همۀ این‌ها تجربیات استرس‌زایی هستند که ممکن است باعث ترومای مهاجرت شود.
فرد مهاجر ممکن است با نژادپرستی، طرد شدن، انزوا و تبعیض یا بهبود شرایط زندگی و کار برای جذب در فرهنگ میزبان تلاش کند. سازگاری با کشور جدید بسیار چالش برانگیز است و می‌تواند باعث پریشانی بیشتر و مسائل هویتی شود.
اطمینان نداشتن در مورد سیاست‌های مربوط به مهاجرین نیز می‌تواند زمینه‌ساز استرس و ترومای مهاجرت شود. برای مثال برخی از مهاجران ممکن است ترس از اخراج داشته باشند یا در گرفتن مجوز کار با مشکل مواجه شوند. این عدم قطعیت باعث علائمی مثل گوش‌به‌زنگی و اضطراب می‌شود.
ترومای مهاجرت در کودکان
مهاجرت در کودکان می‌تواند باعث تروما شود. باید این را در نظر بگیریم که کودکان ظرفیت کمی برای تحمل تغییرات ناگهانی مثل مهاجرت دارند.
نژادپرستی و تبعیض، محرومیت اقتصادی و فقدان امنیت و ثبات پس از مهاجرت می‌تواند باعث تروما در کودکان شود. کودکانی که به عنوان بخشی از مهاجرت، از والدین یا سرپرستان خود جدا شده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی، اضطراب، افکار خودکشی و اختلالات مصرف مواد هستند.
علاوه بر این، ممکن است کودکان برای رفتن به مدرسه مشکل داشته باشند. اغلب علائم تروما در کودک مانند از دست دادن تمرکز تشخیص داده نمی‌شود و به کودک برچسب “کودکان مشکل دار” زده می‌شود. این می‌تواند منجر به احساس گوشه‌گیری، طرد و کاهش اعتمادبه‌نفس در کودکان شود.
کودکان بعد از مهاجرت اغلب هویت خود را زیر سوال می‌برند. همه‌چیز برایشان ناآشنا و جدید است. تجربیاتی که کودکان پس از مهاجرت با آن روبه‌رو می‌شوند بر «حس خود بودن» و جهان‌بینی آنها تأثیر می‌گذارد. کودکان بعد از مهاجرت به حمایت روانشناختی نیاز دارند تا دوباره احساس امنیت کنند تا بتوانند به تحصیل خود ادامه دهند.
عوامل محافظت‌کننده کودک در برابر ترومای مهاجرت
کودکان مهاجری که تاب‌آوری بالایی دارند، می‌توانند رشد بیشتری داشته باشند و در نتیجه در برابر ترومای مهاجرت قوی‌تر می‌شوند.
عوامل محافظتی که به کودکان مهاجر کمک می‌کند تا با ترومای مهاجرت کنار بیایند عبارتند از:
- روابط حمایتی با همسالان
- روابط حمایتی با والدین
- دسترسی به روابط عاطفی سالم
حضور افرادی حامی، کمک‌کننده و پرورش‌دهنده در اطراف کودک باعث می‌شود کودک احساس کند می‌تواند بر اکثر مشکلات غلبه کند.
چگونه با ترومای مهاجرت مقابله کنیم؟
- دسترسی به فرهنگ مادری و همچنین هم‌خوانی آن با فرهنگ کشور میزبان برای مهاجرانی که ممکن است با تروما دست و پنجه نرم کنند مهم است. زمانی که احساس کنید در محیط آشنای قبلی‌تان قرار گرفته‌اید سازگاری بیشتری نشان می‌دهید.
- دسترسی به شغل، خدمات اولیه و حمایت اجتماعی همگی می‌توانند به مقابله با ترومای مهاجرت کمک کنند. همچنین حفظ ارتباط با خانواده و یادگیری زبان کشور میزبان می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- برای کودکان، دسترسی به آموزش و همچنین احساس امنیت خیلی مهم است. سلامت روانی قوی والدین نیز تأثیر مثبتی بر مقابله با ترومای مهاجرت دارد و از کودکان در برابر آسیب محافظت می‌کند.
غم و اندوه، استرس و دردی که در نتیجه تجربیات و جابجایی خود احساس می‌کنید کاملا طبیعی است. هر کسی واکنش‌های متفاوتی به از دست دادن و غم و اندوه دارد. زمانی که مهاجرت می‌کنید باید بتوانید بار دیگر هویت خودتان را پیدا کنید تا احساس امنیت کنید و زندگی‌تان را دوباره بسازید.
درمان ترومای مهاجرت
ترومای مهاجرت پدیده‌ای است که اغلب نادیده گرفته می‌شود و شناسایی نمی‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که با تشخیص زودهنگام و مداخله، اختلالات ترومای مهاجرت را می‌توان با موفقیت درمان کرد.
هیچ رویکرد درمانی خاصی برای ترومای مهاجرت وجود ندارد. مداخلات بالینی تروما وجود دارد که می‌توانند برای اختلالات مرتبط با تروما استفاده شوند. هدف درمان ترومای مهاجرت ارتقای سلامت جسمی، روانی، عاطفی و معنوی، برقراری روابط سالم، تقویت انعطاف‌پذیری، توسعه مکانیسم‌های مقابله سازگارانه و پاسخ به تروما و ارتقاء روابط متقابل است.
برخی از این مداخلات شامل موارد زیر است:
-
درمان روان‌پویشی
روان‌درمانی پویشی کمک می‌کند هیجانات گوناگون و اضطرابی که تحمل می‌کنید را بشناسید و تاب بیاورید. به شما کمک می‌کند چالش‌های ارتباطی‌تان را بهتر مدیریت کنید و عوارض تروما را به کمترین حد ممکن برسانید. برای دریافت روان درمانی پویشی می‌توانید با انتخاب یک روانشناس خوب برای روان درمانی به صورت آنلاین در سراسر دنیا روی کلینیک روانشناسی آگاه حساب کنید.
-
درمان شناختی رفتاری
هدف این درمان، شناسایی و بازسازی الگوهای تفکر غیر مفید و الگوهای رفتار و یادگیری در مواجهه با تروما است.
-
مواجهه درمانی روایتی
در این درمان گزارشی شفاهی یا کتبی از تجربۀ آسیب‌زا فرد، به او اجازه می دهد تا به طور سازگارانه تجربه تروما را بار دیگر تجربه و پردازش کند.
-
شناخت درمانی
شناسایی و بازسازی سبک‌های تفکر تحریف شده یا نادرست دربارۀ تروما که منجر به پاسخ‌های هیجانی ناراحت‌کننده می‌شود.
-
روان درمانی والد-کودک
تقویت پیوند والدین با کودک به والد این امکان را می‌دهد تا بتواند به بازسازی عملکرد شناختی، رفتاری و اجتماعی کودک کمک کند.
دیدگاهتان را بنویسید