سوگ معوق چیست؟ 10 راه درمان سوگ به تعویق افتاده
وقتی موضوعی فردی را بسیار ناراحت کند اولین احساسی که اکثرا همگان تجربه می‌کنند غمگین بودن است. غم یکی از هیجان‌های بنیادین است که به دلیل وجود فقدان بروز پیدا می‌کند. بعضی از افراد فکر می‌کنند احساس غم بی فایده است اما غم سبب میشود افراد بتوانند با فقدان کنار بیایند و در نتیجه با پیدا کردن اهداف جدید به زندگی عادی برگردند. ما در این مطلب قصد داریم با اشاره‌ای گذرا به احساس غم، شما را با سوگ معوق یا سوگ به تعویق افتاده آشنا کنیم؛ پس تا انتهای این محتوا با ما همراه باشید.
سوگ معوق
در ادبیات روانشناسی واژه‌هایی مانند ناامیدی، بدبختی، ماتم، سوگ و لغات هم معنی دیگر با غم مرتبط هستند اما بسیاری از آنها فقط مختص به هیجان غم نیستند بلکه به ساختار پیچیده‌تری از غم اشاره می‌کنند. سوگ تاخیری همانطور که از نامش مشخص است احساسی مانند غمگین بودن است که فرد در آن واکنش خود را به تاخیر می‌اندازد؛ به عبارتی دیگر سوگ تاخیری آن است که فرد واکنشهای اندوه عادی خود را به طور آگاهانه یا ناخودآگاه سرکوب می‌کند یا به تعویق می‌اندازد تا از درد ناشی از فقدان در خود جلوگیری کند. افراد غم و اندوه را با علائم مختلف در سطوح مختلف تجربه می کنند. سوگ تاخیری که به آن غم پیچیده نیز گفته میشود، زمانی است که کسی واکنش سوگ خود را سرکوب می‌کند و در نتیجه، گذراندن مراحل سوگ با موفقیت انجام نمی‌گیرد.
افراد ممکن است به دلایل مختلفی احساس غم خود را آگاهانه یا غیر عمدی به تاخیر بیندازند. از جمله دلایل ایجاد سوگ معوق می‌توان به این موضوع اشاره کرد که فردی به خود بگوید که نیازهای دیگران مهمتر از نیازهای خودش هستند و در جهت برآورده‌سازی نیازها و یا توجه افراطی به احساسات دیگران، راهی برای جلوگیری از بروز احساسات دردناک خود پیدا کند. از دست دادن ناگهانی فرد یا موقعیتی همچنین ممکن است باعث ایجاد احساس شوک و بی‌حسی و ناتوانی آگاهانه یا ناخودآگاه در کنار آمدن فوری با اندوه شود. برخی افراد غم خود را در پنج مرحله (انکار، خشم، چانه‌زنی، افسردگی و پذیرش) توصیف می‌کنند، اما همه سوگواران با توجه به وجود تفاوت‌های فردی این مراحل را مانند هم تجربه نمی‌کنند.
همچنین بخوانید: سوگواری در روانشناسی، آشنایی با مراحل سوگ در روانشناسی
نکته از سوگ تاخیری
هیچ جدول زمانی قطعی مرتبط با سوگ معوق وجود ندارد. سوگ تاخیری ممکن است هفته ها، ماه ها یا حتی سال ها پس از از دست دادن رخ دهد. نمونه‌هایی از فقدان که ممکن است باعث غم و اندوه تاخیری یا پیچیده شود شامل مرگ والدین، همسر، فرزند، پدربزرگ و مادربزرگ و سایر جنبه‌های مرتبط است. افراد تا زمانی که احساس غم و اندوهشان برطرف نشود، نمی‌توانند سایر احساسات خود را به خوبی درک و پردازیش نمایند.
دلایل ایجاد سوگ به تعویق افتاده
- پایان یافتن یک رابطه عاطفی و عاشقانه
- ازدست دادن دوست و یا فردی عزیز
- دور شدن از عزیزان به دلیل جابه‌جایی یا مهاجرت
- از دست دادن سلامتی و یا شغل
- شکست مالی و ….
غم تاخیری در مقابل غم حل نشده
افراد مبتلا به غم و اندوه حل‌نشده به جای اینکه تصمیم بگیرند غم خود را به تعویق بیندازند مانند افراد درگیر با سوگ معوق، از پذیرش فقدان به صورت کلی سر باز می‌زنند. غم و اندوه حل‌نشده بسیار بیشتر از سوگ به تعویق افتاده ادامه می‌یابد و شدت علائم آن قوی‌تر است. علائم غم و اندوهی که حل نشده به مرور زمان معمولا بدتر می‌شوند. وقتی فردی در حال تجربه سوگ تاخیری است، ماهیت فقدان را می‌شناسد و حتی آن را تا حدی درک می‌کند اما از مواجه شدن و عذاب آور بودن احساسی که تجربه خواهد کرد فرار می‌کند. به همین دلیل است که غم حل نشده به دلیل اینکه فرد به صورت کلی فقدان را رد و یا نادیده می‌گیرد بسیار شدیدتر است.
علائم سوگ معوق
از دست دادن می‌تواند به صورت غم و اندوه طاقت‌فرسا، بسیار شدید، ناراحت‌کننده یا آسیب‌زا بروز یابد. تفاوت عمده بین سوگ و سوگ تاخیری در این است که در سوگ “عادی”، علائم در نهایت از نظر فراوانی، مدت و شدت کاهش می‌یابند اما علائم سوگ برای کسی که سوگ تاخیری را تجربه می‌کند کاهش نمی‌یابد بلکه حتی ممکن است افزایش یابد.
علائم سوگ معوق می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- غم، درد و نشخوار ذهنی
- تمرکز کردن بر موضوعات منفی
- تمرکز شدید بر یادآوری افراد یا چیزهای از دست رفته یا اجتناب بیش از حد از یادآوری ها
- مشکل در پذیرش مرگ
- بی حسی
- افزایش انزوا
- افزایش اضطراب
- سردرد
- احساس ناامیدی
- بیخوابی
- تحریک پذیری
- افسردگی
- بی تفاوتی
همچنین بخوانید: سوگ پیچیده چیست؟ شناسایی و درمان
چه چیزی باعث تأخیر در غم و اندوه میشود؟
دلایل احتمالی زیادی برای تأخیر در غم و اندوه یا همان سوگ معوق وجود دارد، برای مثال، برخی از افراد احساس می‌کنند بهترین راه برای مدیریت احساس از دست دادن، «مشغول نگه داشتن» با کار یا تلاش‌های دیگر به جای زمان دادن برای اتمام فرآیند غم و اندوه است؛ زیرا غالبا این احساسات بسیار دردناک و طاقت فرسا هستند. با این حال در نهایت این احساسات روزی بروز خواهند کرد.
نوع سوگ می تواند بر سوگ معوق تأثیر بگذارد
افرادی که در معرض سوگ تاخیری هستند، ممکن است افرادی باشند که سابقه افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یا سابقه قرار گرفتن در معرض آزار جنسی را دارند. توجه کنید که هر چقدر ماهیت از دست دادن فرد یا چیزی ناگهانی یا غیرمنتظره باشد، خطر شدت گرفتن غم و اندوه تاخیری نیز افزایش می‌یابد. واکنش اولیه در این شرایط اغلب شوک یا بی‌حسی است و ممکن است منجر به غم و اندوه شدیدتر شود. به همین دلیل است که چرایی و ماهیت سوگ در افراد می‌تواند بر سوگ معوق تاثیر بگذارد.
راه های کنار آمدن با سوگ به تعویق افتاده
احساسات مرتبط با سوگ به تعویق افتاده ممکن است به طور غیر منتظره ظاهر شوند و فرد را دچار شوک یا حتی سردرگمی کنند. در ادامه ده راه برای مقابله و التیام زمانی که غم و اندوه تاخیری بروز پیدا می‌کنند آورده شده است:
1. مشاوره تخصصی برای درمان سوگ معوق
هیچ وقت برای دریافت مشاوره درباره غم و اندوه دیر نیست. هنگامی که سوگ معوق اتفاق می‌افتد ممکن است افراد دچار تناقض در احساسات شوند، اما دریافت مشاوره از یک کلینیک روانشناسی می‌تواند به افراد کمک کند تا دلیل وقوع احساسات مختلف را درک کنند، احساسات خود را بشناسند و با کمک درمانگر مکانیسم‌های مقابله‌ای سالم را ایجاد کنند.
2. با افراد نزدیک و قابل اعتماد گفتگو کنید
یکی از بهترین راه‌ها برای کنار آمدن با غم و اندوه، یافتن مکانی امن برای گفتگو با شخص یا افرادی است که به آنها اعتماد دارید و می‌دانید که این افراد بدون قضاوت به شما گوش می‌دهند (مثلاً دوست، عضو خانواده). یکی از مسائلی که می‌تواند برای فرد سوگوار بسیار ناراحت کننده باشد آن است که فرد مقابل نتواند احساسات او را به خوبی درک کند و به دنبال آن با بی‌اهمیت نشان دادن احساس غم در فرد سوگوار، سبب سرکوب بیشتر احساسات شود. گفتگو کردن با فردی قابل اعتماد در فضایی امن می‌تواند به شما در خودابرازی کمک نماید.
3. نسبت به خود مهربان باشید
بعضی از افراد هنگامی که سوگ معوق را تجربه می‌کنند نسبت به خود خشمگین هستند. درست است که احساس غم با خشم، ناامیدی و یا افسردگی همراه است با این حال باید سعی کنید با مهربان بودن نسبت به خود از معطوف کردن خشم به سمت خودتان جلوگیری کنید. به یاد داشته باشید، هیچ راه درست یا غلطی برای غمگین شدن و یا بروز آن وجود ندارد. سوگ تاخیری، شوک احساسی است که فرد ممکن است پس از فقدان اولیه احساس کند و سعی کنید با اهمیت دادن به احساسات خود و دریافت مشاوره راهی برای بروز آن بیابید.
4. زمانی را برای ذهن آگاهی اختصاص دهید
فعالیت‌های تمرکز حواس مانند یوگا، تنفس عمیق، مدیتیشن می‌تواند به بهبود کارکرد بدن و ذهن شما کمک کند. یکی از راه‌های موثر برای بروز احساسات و از جمله غم به تعویق افتاده تمرکز و توجه کردن بر روی ذهن آگاهی و خودشناسی است.
5. با روش‌های ناسالم، سوگ به تعویق افتاده را انکار نکنید
بعضی از افراد با انجام کارهایی که سبب سرکوب موقتی سوگ میشود سعی دارند تا با احساسات دردناک کنار بیایند. از جمله روش‌های مخرب می‌توان به سوء مصرف الکل و مواد مخدر، پرخوری، و انزوای اجتماعی اشاره کرد. این عادات نه تنها بهبودی برای ذهن و جسم شما حاصل نمی‌کنند بلکه با سرکوب و یا انکار تنها سبب می‌شوند که مانند یک بمب ساعتی شوید و به ناگهان احساسات خود را بروز دهید. به صورت کلی بهتر است از عاداتی که منجر به تضعیف بهبود سلامت ذهنی و جسمی در شما می شود اجتناب کنید.
6. احساسات خود را برای درک سوگ معوق بنویسید
وقتی افراد نمی‌توانند احساس ناشی از سوگ معوق خود را درک و تشخیص دهند یا به صورت شفاهی بیان کنند، می‌توانند با نوشتن به صورت تدریجی راهی برای بروز احساسات پیدا کنند. شما می‌توانید با یادداشت کردن روزانه احساسات خود در دفتر راهی عالی برای بیان سوگ به تعویق افتاده، عواطف و خاطرات خود پیدا کنید.
7. عادات سالم را در خود تقویت کنید
غم و اندوه بر ذهن و جسم شما تأثیر می‌گذارد. گاهی بعضی از واکنشهای سرکوب شده در شما به شکل سردرد، مشکلات گوارشی، بی‌قراری و از دست دادن نظم خواب شبانه بروز پیدا کند. برای کنار آمدن با اندوه، عادات سالم باید بخشی از برنامه روزانه شما باشد. سعی کنید به اندازه کافی بخوابید، برای ورزش منظم برنامه ریزی و غذاهای سالم مصرف نمایید.
8. به خودتان اجازه بروز غم و اندوه بدهید
اجتناب و دوری کردن از احساسات به دلیل دردناک بودن، ماهیت آنها را از بین نمی‌برد. هنگامی که شما اجازه بروز و آشکار شدن احساسات در زمان مناسب را به خود ندهید می‌توانید باعث بروز افسردگی و یا پرخاشگری در خود شوید.
9. از به خاطر آوردن فرار نکنید
مراسم یادبود و سایر آیین‌های سوگواری می‌تواند یک جزء شفابخش برای کنار آمدن با سوگ معوق باشد. هنگامی که موضوعی برای افراد دردناک و ناراحت‌کننده است اغلب سعی می‌کنند تا با دور شدن و یا ایجاد حواس‌پرتی احساسات را در خود سرکوب کنند اما چنین کاری اصلا موثر نیست و نتیجه‌ای موقتی به شما می‌دهد. گاهی راه درمان در مواجه شدن و یا ایجاد شرایطی برای تجربه احساس سوگ است. هنگامی که شما فردی را از دست می‌دهید، آیین‌های سوگواری می‌تواند به شما کمک کند تا با به اشتراک گذاشتن احساسات و خاطرات و بودن با دیگران مرهمی برای احساس سوگ به دست بیاورید.
همچنین بخوانید: روانشناسی سوگواری؛ مراحل سوگواری در روانشناسی
10. برای به یاد آوردن خاطرات زیبا و یا تلخی‌های آینده، خلاقانه عمل کنید
یکی از راه‌های کنار آمدن با سوگ به تعویق افتاده، پیش‌بینی روزهای سخت مانند سالگرد مرگ، روز تولد یا مناسبت‌های دیگر است. اغلب افراد در این روزها احساس غم و اندوه را تجربه می‌کنند و یا از طرفی به دلیل دردناک بودن این خاطرات سعی در انکار و سرکوب آن دارند. گاهی راه حلی بهتر از مقابله کردن با ترس‌ها و شناخت اندوه‌ها نیست. به همین خاطر سعی کنید با انجام دادن کارهای زیبا و روش‌های خلاقانه مانند دیدن عکس‌های قدیمی سعی کنید به آرامی احساسات خود را به موقع بروز دهید.
درمان سوگ معوق به دلیل از دست دادن شخصی
اگر با درد عاطفی ناشی از فقدان مقابله نشود، این درد به شکل مشکلات روانی یا مشکلات جسمانی ظاهر میشود. اگر نمی‌توانید غم و اندوه تاخیری را به تنهایی مدیریت کنید، می‌توانید اولین قدم برای شروع درمان سوگ به تعویق افتاده و ادامه زندگی را در کنار متخصصان ما بردارید.
مشاوره سوگ تاخیری
درمان باید فضای مناسب و امنی برای ابزار ترس‌ها و تمایلات آسیب‌زای درمانجو فراهم کند، اگر درمانگر هم به مانند درمانجو از مواجه شدن با احساسات منفی وحشت داشته باشد، علاوه بر اینکه کمکی به مراجع خود نخواهد کرد، باعث تقویت دفاع‌هایی مانند (انکار و دلیل‌تراشی و …) خواهد شد. اهداف مشاوره غم و اندوه شامل کمک به افراد برای ابراز احساسات برای کاهش رنج عاطفی است. درمانگران سوگ، بینشی در مورد مهارت‌های مقابله و تمرین رفتارهای سالم و الگوهای تفکر در مورد مقابله با مرگ و از دست دادن ارائه می‌دهند که در آن فرد می‌تواند با کشف صادقانه احساسات خود و روبه‌رو شدن با آنها با غم فقدان کنار بیاید.
برای دریافت مشاوره برای درمان سوگ، می‌توانید از یک روانشناس خوب کمک بگیرید. که برای این امر می‌توانید از خدمات کلینیک روانشناسی آگاه استفاده نمایید.
هنگامی که به دنبال درمان برای غم و سوگ معوق هستید، به دنبال متخصص سلامت روانی باشید که تخصص خود را بر غم و اندوه و از دست دادن متمرکز کرده است. روش‌های سوگ درمانی برای افرادی که سوگ تاخیری را تجربه می‌کنند موثر است شامل درمان روانپویشی کوتاه مدت و بعضی دیگر از رویکردها است. درمانگران پویشی تلاش می‌کنند تا با کشف پیام‌های ناهشیار احساسات شما و هشیار کردن آنها، الگوهای فکری منفی و مقاومت‌های ذهنی افراطی را با مکانیسم‌های مقابله‌ای سالم جابه‌جا کنند. اگر شما نیز احساس می‌کند که سوگ و ناراحتی‌تان باعث ایجاد اختلال در عملکردتان شده است؛ درمانگران کلینیک روانپویشی آگاه تا انتهای مسیر در کنار شما هستند.
منابع:
- کتاب از خط تا مثلث تعارض-دکتر نیما قربانی- بخش هیجانات؛ غم
- https://wtcs.pressbooks.pub/nursingfundamentals/chapter/17-2-basic-concepts
- https://edition.cnn.com/2021/09/12/health/five-stages-of-grief-kubler-ross-meaning-wellness/index.html
- https://www.sondermind.com/resources/articles-and-content/delayed-grief/
- https://www.choosingtherapy.com/delayed-grief/
دیدگاهتان را بنویسید