محبوب شکاک (شخصیت پارانویید)
ویژگی های یک پارتنر بدبین یا پارانویید چیست؟
فکر کردن زیاد در مورد وفاداری پارتنر و احتمال خیانت او، اینکه احتمال صدمه زدن و سوء استفاده وجود دارد، تحقیر کننده دانستن تعریف و تمجید پارتنر و کینه ای بودن افراطی و… . این ها مواردی از ویژگی های یک پارتنر بسیار شکاک است، که در روانشناسی به آنها پارانویید می گویند.
در رابطه با فرد پارانویید ما شاهد شکاکیتی بیش از اندازه هستیم، پارتنر شکاک در یک بی اعتمادی و عدم اطمینان مداوم به سر می برد و تمام تلاش خود را در برای اثبات این شکاکیت به کار می برد.
شخص شکاک یا پارانویید در طی رشد خود به این عقیده دست یافته است که دنیا و انسان هایش خطرناک هستند و باید از خود در برابر این خطرات و سوء نیات محافظت کند.
شخص پارانویید رفتار بسیار کینه ای دارد و در بخشش ضعیف است، چرا که همیشه این دیگران هستند که مقصر هستند نه او و به همین خاطر است که افراد پارانویید خشک و غیر منعطف، متهم کننده و غیر قابل اتکا برای رابطه عاطفی و یا همکاری هستند.
اشخاص از دید فرد پارانویید دو دسته اند: یا با او و یا علیه او.
شخص پارانویید واقعیات را حتی در صورت وجود شواهد و مدارک کافی نادیده گرفته و انکار می کند چرا که به دنبال تایید عقیده خود مبنی بر خطرناک بودن دیگران است.
یک مثال:
رضا همکار من بود، یک مرد مهربان اما خشک که لبخند هم به زور بر لبانش می نشست. محیط کار ما چند خانم و آقای دیگر هم مشغول کار بودن که با یکدیگر بسیار صمیمی بودیم، بهتره بگم مثل دوست بودیم. اما رضا زیاد وارد بحث های ما نمی شد و سعی می کرد کمتر از خودش چیزی بگه. برای همین رفتارهاش هم بود که من کم کم حس کردم دارم بهش علاقه مند میشم ولی جرات گفتنش رو نداشتم.
یه روز بعد از تایم اداری رضا به من گفت می تونیم فردا شب با هم شام بخوریم؟
منم که از خدام بود بتونم بهش نزدیک بشم، گفتم آره، چرا که نه، خیلی هم عالی.
روز قرارمون خیلی خوب بود اما یک چیز منو نگران می کرد. اونم بیش از حد کنجکاو بودن رضا در مورد من و همکارام.
در مورد من این سوالات رو مطرح می کرد که:
آیا ممکنه بهش خیانت کنم؟
آیا من در گذشته با کسی رابطه عاطفی و جنسی داشتم؟
و یا در مورد همکارام می پرسید که:
اون روز که من مشغول کارم بودم و شما خندیدین، به من خندیدین؟
پشت سر من چی میگن؟
و….
تمام این حرفا بوی بدبینی نسبت به من و همکارام می داد. و با اینکه ازش خوشم می اومد اما یه ترس کوچولو ازش داشتم و به خودم می گفتم نکنه من یه ابزاریم برای فهمیدن اینکه همکارامون در موردش چی میگن. هرچند واقعا هیچ وقت کسی بدشو نگفته و هرچی بوده از خوبی و متانتش گفتن.
راستش کم کم دارم ازش می ترسم، چونکه یه بار قرار بیرون رفتن با هم گذاشتیم و من واسه اینکه بهش عشقمو ثابت کنم و بهش بفهمونم که به هیچکس جز اون فکر نمی کنم، واسش گل و کادو خریدم ولی وقتی بهش دادم و بهش ابراز علاقه کردم، سکوت کرد و بدون هیچ واکنشی که نشونه خوشحالیش باشه بهم گفت منو مسخره می کنی؟
منم جا خوردم و بهش گفتم چرا فکر میکنی مسخره ات کردم؟
گفت: اگر من واقعا بهترین مرد روی زمینم و منو با دنیا عوض نمی کنی چرا وقتی من خوابم تو بیداری و آنلاینی و یا چرا با همکارمون می گی می خندی و یواشکی حرف می زنین؟
اصلا نکنه راجع به من حرف می زنین و این گل و کادو دادن و تمام این حرفای عاشقانه برای اینه که من باورت کنم و عاشقت بشم و بعد بری با همون و به من بخندین و اینجوری منو اذیت کنین؟
من با این حرفا خیلی بهم فشار وارد شد و زدم زیر گریه و پاشدم رفتم. جالب اینکه بعدش خیلی پیام می داد که ببخشید اشتباه کردم و منظوری نداشتم و… بخشیدمش اما باز یه شب که مشغول حرف زدن با دوستم بودم ازم اسکرین شات خواست، من بهش ندادم و کلی بد و بیراه بارم کرد.
من دیگه تحمل این حجم از بدبینی و توهین رو نداشتم و باهاش تموم کردم. بعدش کلی تهدید کرد و تهمت بهم زد اما دیگه نمی تونستم. و چون تموم شدن این رابطه برای منم خیلی ناراحت کننده بود تصمیم گرفتم از یه درمانگر کمک بخوام و مشکلات و آسیب هامو حل کنم.
کودکی فرد پارانویید
والدین فرد پارانویید اغلب بی عاطفه، کمالگرا، تحقیر کننده و سخت گیر بوده اند و بسیار کم تحمل در برابر اشتباهات فرزند خود و این شخص در کودکی مورد تمسخر و تحقیر دیگر کودکان قرار می گرفته است. این چنین تجربیاتی این باور را به کودک القا کرده که تنبیه حق اوست و در بزرگسالی دلیل این تنبیه و تحقیرها را در بهتر بودن خود می داند و می گوید من یک فرد عالی هستم و برای همین هم دیگران می خواهند به من صدمه و آسیب بزنند.
فرد پارانویید که در کودکی خود به دیگران بدبین بوده است در بزرگسالی نیز همین مسیر را در پیش می گیرد و حتی محبت و عشق ورزی را نوعی حمله قلمداد کرده و در برابر آن از حمله متقابل و دفاع از خود استفاده می کند.
مردان بیشترین تعداد شخصیت های پارانویید را به خود اختصاص می دهند و به گفته فروید مکانیزم دفاعی اصلی آنها مکانیزم دفاعی فرافکنی است.
چرا جذب افراد پارانویید می شویم؟
برخی از ما جذب افراد ساکت و سر به زیر می شویم که کمتر خودافشایی می کنند و خیلی دیر صمیمی می شوند و یا اصلا صمیمی نمی شوند. در واقع در اینجا ما در پی ارضای حس کنجکاوی خودمان در مورد شخصی آرام و متین هستیم.
گاهی از سر دلسوزی خود را در یک رابطه سمی با فرد پارانویید گرفتار می کنیم و در طول رابطه احساس گناه باعث می شود در رابطه با فرد پارانویید باقی بمانیم.
در رابطه عاطفی با فرد پارانوئید چه باید کرد؟
درست است که شدت اختلال پارانویید در همه افراد یکسان نیست اما درمانگران با تجربه توصیه به ترک رابطه با فرد پارانویید می کنند و حتی یک سری توصیه نیز برای در امان ماندن از آسیب های جسمی – روانی در رابطه با فرد پارانویید می کنند، مثل:
۱- توقعات غیر واقعی نداشته باشید.
۲- با صبر و حوصله در جهت اعتماد سازی و جلب اعتماد پارتنر خود حرکت کنید.
۳- بیشتر گوش دهید، در واقع بیشتر شنونده باشید تا گوینده.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شخصیت پارانویید و دیگر اختلال های شخصیت و رابطه با چنین شخصیت هایی به کتاب عشق ویرانگر نوشته دکتر براد جانسون-دکتر کلی موری با ترجمه زهرا حسین زاده-الهام شفیعی مراجعه و مطالعه کنید.
بیشتر بخوانید:
- ۲۰ نشانۀ پارتنر کنترلگر
- اختلال شخصیت
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
- درد ِخودشناسی
- شباهت افراد سلطه گر و سلطه پذیر
