رابطه سمی چیست؟ انواع رابطه تاکسیک و نحوه خروج از آن!
این مقاله توسط روانشناسان، مریم کریم پور و مرجان رضازاده از نظر تخصصی بررسی و تایید شده است.
گاهی اوقات ما رفتارهای ناسالم و آسیب‌هایی که در رابطه می‌بینیم را عادی جلوه می‌دهیم و آنها را نادیده می‌گیریم. انگار که هیچ اتفاقی نیفتاده است. اوایل رابطه آنقدر همه چیز رویایی و هیجان انگیز است که نمی‌توانیم حتی تصور کنیم ممکن است این رابطه سمی باشد و در این رابطه آسیب ببینیم. اگر اتفاقی هم می‌افتد با خود می‌گوییم که احتمالاً اشتباه کردیم یا بیش از حد واکنش نشان دادیم.
حق داریم جز عشق و دوست داشتن چیزی را نبینیم؛ ما برای همین رابطه را شروع کرده‌ایم.
با این حال، مدتی بعد، با آوار شدن رابطه سمی بر سرمان می‌توانیم چیزهایی را ببینیم که باعث تمام شدن رابطه‌مان شد. اگر یک فرد دیگر از بیرون به تابلو نقاشی رابطه ما نگاه کند ممکن است بتواند چراغ‌های قرمزی را ببیند که ما آنها را بهانه می‌کردیم و حتی نادیده می‌گرفتیم. اما برای ما خیلی راحت‌تر بود که آسیب‌هایی که می‌دیدیم را نادیده بگیریم و انکارشان کنیم تا اینکه کسی که دوستش داریم را از دست بدهیم.
رابطۀ تاکسیک یا سمی چیست؟
رابطۀ تاکسیک، رابطهای است که در آن حداقل یکی از زوجین با رفتارهای سمی به احساسات و حتی گاهی اوقات به جسم طرف مقابل آسیب میرساند.
یک رابطۀ سمی باعث می‌شود احساس کنید مورد حمایت قرار نگرفته‌اید، درک نمی‌شوید، تحقیر شده‌اید یا به شما حمله شده است. یک رابطه زمانی سمی است که رفاه و سلامت جسم و روان شما به نحوی تهدید شود.
در اصل هر رابطهای که باعث می‌شود احساس بدی به جای بهتر شدن داشته باشید می‌تواند در طول زمان تاکسیک شود. روابط سمی می‌تواند تقریباً در هر زمینه‌ای وجود داشته باشد، از زمین بازی گرفته تا اتاق جلسات درمان یا اتاق خواب. حتی ممکن است با اعضای خانواده‌تان روابط سمی برقرار کنید.
افراد مبتلا به بیماری‌های روانی مانند اختلال دوقطبی، افسردگی شدید یا اختلالات شخصیت ممکن است در معرض روابط سمی باشند؛ زیرا بیشتر از دیگران به احساسات منفی حساس هستند.
انواع رابطه تاکسیک
رابطۀ تاکسیک می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد. این دسته‌بندی‌ها نباید انحصاری دیده شوند. اغلب، یک فرد سمی از چندین نوع رفتار کنترلگرانه برای رسیدن به اهداف خود استفاده می‌کند. نمونه‌های زیر ممکن است در هر رابطهای مانند ازدواج یا سایر روابط متعهدانه، تعاملات والدین و فرزندان یا دوستی‌ها رخ دهند:
-
رابطه با پارتنر تحقیرکننده
او دائماً شما را تحقیر می‌کند. شما را مسخره می‌کند و تقریباً هر چیزی را که بیان می‌کنید از عقاید گرفته تا خواسته‌هایتان از نظر او احمقانه است. یک همسر یا شریک سمی از تحقیر شما در ملاء عام، در مقابل دوستان یا خانواده دریغ نخواهد کرد.
اگرچه ممکن است از یار تاکسیک خود خواسته باشید شما را تحقیر نکند، او به این رفتار ادامه می‌دهد و گهگاه آن را با گفتن جملۀ «شوخی می‌کنم» پنهان می‌کند. مشکل این است که آنها شوخی نمی‌کنند و کاری که انجام می‌دهند نیز شوخی نیست.
او می‌خواهد قدرت تصمیم‌گیری با خودش باشد. متأسفانه اگر این رفتار تحقیرآمیز را به‌اندازۀ کافی تحمل کنید ممکن است باور کنید نمی‌توانید تصمیمات خوبی بگیرید.
این نوع افراد اغلب به شما می‌گویند خوش‌شانس هستید که آنها را به عنوان شریک زندگی خود دارید و هیچ مرد یا زن دیگری واقعاً شما را نمی‌خواهد. هدفشان این است که عزت نفس شما را تا حد امکان پایین نگه دارند و کنترل مطلق‌شان روی رابطه به چالش کشیده نشود.
-
رابطه با پارتنر «بدخلق»
گاهی اوقات از تلاش برای مشاجره یا مخالفت با شریک زندگی دست کشیده‌اید؛ زیرا از عصبانیت پارتنرتان می‌ترسید. «کنترل از طریق ارعاب» رفتار کلاسیک یک پارتنر سمی است.
اغلب این افراد دارای خلق‌وخویی غیرقابل پیش‌بینی هستند. شریک زندگی این افراد فکر می‌کند وقتی کنار او هستند پایشان روی پوست خربزه است و هرگز نمی‌دانند دقیقا چه چیزی آنها را عصبانی می‌کند. این نیاز دائمی به هوشیاری و ناتوانی در دانستن اینکه چه چیزی باعث طغیان خشم می‌شود، سلامت عاطفی و جسمی شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این نوع شریک عاطفی آزاردهنده به ندرت این بخش از شخصیتش را به دنیای بیرون نشان می‌دهد. دیگران نمی‌توانند تصور کنند رابطۀ شما سمی است؛ زیرا او اغلب به عنوان یک فرد خوشایند و راحت در نظر گرفته می‌شود و تقریباً همه او را دوست دارند.
آنها تقریبا همیشه عصبانیتشان را به گردن شما می‌اندازند. به نوعی تقصیر شماست که فریاد می‌زنند. این انکار مسئولیت رفتار ناکارآمد برای یک شریک عاطفی سمی معمول است.
-
رابطه از طریق القاء احساس گناه
رابطۀ سمی نه‌تنها بین دو فرد در یک رابطۀ متعهدانه بلکه بین دوستان یا والدین و فرزندان بزرگسال آنها نیز رخ می‌دهد. کنترل در این روابط و همچنین در یک رابطه متعهدانه، با القای احساس گناه در طرف مقابل اعمال می‌شود.
هر زمان کاری را انجام می‌دهید که او دوست ندارد با القای احساس گناه شما را کنترل می‌کند. گاهی اوقات نیز او از شخص دیگری می‌خواهد تا حس «ناراحتی» یا «آزار دیدن» خود را به شما منتقل کند. برای مثال، پدرت زنگ می‌زند تا بگوید مادرت چقدر از اینکه برای شام نیامدی ناراحت شده است.
برای افراد مستعد تجربۀ احساس گناه هر چیزی یا هر کسی که احساس گناه را از بین ببرد بسیار مطلوب و به طور بالقوه اعتیادآور است. القای احساس گناه رایج‌ترین شکل کنترلی است که توسط والدین تاکسیک برای کنترل فرزندان بزرگسال خود استفاده می‌شود. مانند همۀ رفتارهای آسیب‌رسان، القای گناه برای کنترل رفتار شما طراحی شده است تا شریک سمی، والدین یا دوست تاکسیکتان به آنچه می‌خواهد برسد.
-
رابطه با پارتنری که موضوع را عوض می‌کند
تا حالا سعی کرده‌اید به یکی از افراد مهم زندگی‌تان بگویید از کاری که انجام داده‌اند ناراضی، آسیب‌دیده یا عصبانی هستید؟ اما او به جای دلجویی کردن، واکنشی به شدت اغراق‌شده نشان می‌دهد. حالا این شما هستید که دارید او را آرام می‌کنید. و حتی بدتر از آن، احساس بدی نسبت به خودتان دارید که «خودخواه» هستید و چیزی را مطرح کرده‌اید که شریکتان را ناراحت کرده.
شما سعی می‌کنید عصبانیتتان را در مورد موضوع یا رویدادی ابراز کنید؛ برای مثال همسرتان دو ساعت بیشتر از زمانی که گفته با دوستانش بیرون می‌ماند و حتی به خود زحمت تماس تلفنی را هم نمی‌دهد.
وقتی رنجش و عصبانیتتان را ابراز می‌کنید پارتنر تاکسیک گیج می‌شود؛ زیرا اطلاعاتی که شما به آن توجه می‌کنید در تضاد مستقیم با ادراک او از خود است. این موضوع به قدری برایش ناراحت‌کننده است که ناخواسته شما را متقاعد می‌کند این شما هستید که به دنبال بحث و دعوایید. شاید شما بیش‌ازحد حساس هستید یا شاید به جای عذرخواهی، بحث را عوض کند و از شما بپرسد «اما آیا مرا دوست داری؟» ناگهان انتقاد با تمجید جایگزین می‌شود و ورق برمی‌گردد.
-
رابطه با پارتنر بیش‌ازحد وابسته
ممکن است عجیب به نظر برسد! یکی از روش‌های کنترل دیگران این است که شریک زندگی‌تان آنقدر منفعل باشد که مجبور شوید بیشتر تصمیم‌ها را به جای او بگیرید. این کنترل‌کننده‌ها از شما می‌خواهند تقریباً برای هرچیزی شما تصمیم بگیرید. از اینکه کجا برای شام بروید تا چه ماشینی بخرند.
به یاد داشته باشید تصمیم نگرفتن، این مزیت را دارد که فرد دیگری –یعنی شما– را مسئول نتیجۀ آن تصمیم می‌کند. در نتیجه زمانی که از نظر پارتنرتان تصمیم اشتباهی گرفتید، او با رفتار منفعلانه-پرخاشگرانه مانند صحبت نکردن با شما یا نق زدن از شما استقبال می‌کند.
انفعال می‌تواند ابزار بسیار قدرتمندی برای کنترل باشد. اگر درگیر رابطه با کنترل‌کنندگان منفعل هستید، احتمالاً اضطراب یا خستگی دائمی تجربه خواهید کرد؛ زیرا نگران تأثیر تصمیماتتان روی شریک زندگی‌تان هستید و تقریباً مجبور هستید برای هرچیزی تصمیم بگیرید.
-
رابطه با پارتنر «مستقل»
این فرد غالباً رفتار کنترل را صرفاً به عنوان ادعای «استقلال»خود پنهان می‌کند. «نمی‌گذارم کسی مرا کنترل کند» شعار آنهاست.
این فرد سمی به ندرت به تعهداتشان عمل می‌کنند. برای مثال به شما می‌گویند با شما تماس می‌گیرند، جمعه بچه‌ها را به سینما می‌برند اما این کار را نمی‌کنند. همیشه یک چیزی پیش می‌آید و آنها معمولاً بهانه‌ای قابل قبول دارند.
این نوع رابطه با افراد سمی باعث می‌شود در رابطه‌تان احساس امنیت نکنید. علاوه بر غیرقابل‌پیش‌بینی بودن رفتارشان، مطمئن نیستید واقعاً از نظر عاطفی به شما متعهد هستند یا نه؛ شما و رابطه‌تان در اولویت زندگی‌شان قرار دارد یا نه. اغلب متوجه می‌شوید از آنها می‌خواهید اطمینان دهند شما را دوست دارند، شما را جذاب می‌بینند و به ازدواجتان متعهد هستند. اضطرابی که در چنین رابطهای احساس می‌کنید می‌تواند سلامت عاطفی و جسمی شما را از بین ببرد.
-
رابطه با پارتنر استفاده‌کننده
این افراد به‌خصوص در ابتدای رابطه اغلب افرادی بسیار خوب، مودب و خوشایند به نظر می‌رسد. اما آنها تا زمانی مودب و خوشایند باقی می‌مانند که هر آنچه از شما می‌خواهند دریافت کنند. رابطۀ شما ماهیت یک‌طرفه‌ای به خود می‌گیرد. اما به یاد داشته باشید شما هیچی وقت نمی‌توانید او را راضی کنید. این افراد تمام انرژی شما را می‌گیرند و در واقع اگر شخص دیگری را پیدا کنند که کارهای بیشتری برایشان انجام دهد شما را ترک خواهند کرد.
گاهی اوقات این افراد کارهای کوچکی برای شما انجام می‌دهد، معمولاً کاری که باعث ناراحتی‌شان نمی‌شود یا هزینۀ زیادی ندارد. ماندن در رابطه با یک پارتنر استفاده‌کننده مانند پرداخت 1000 دلار برای یک آب‌نبات است. شما واقعاً چیز زیادی در ازای سرمایه‌گذاری‌تان دریافت نمی‌کنید.
-
رابطه با پارتنر کنترل‌کننده (پارانوئید)
در اوایل رابطۀ خود با آنها ممکن است واقعا از «حسادت و غیرت» آنها خوشتان بیاید. اما تا زمانی که از نظر آنها به رابطه متعهد باقی بمانید همه‌چیز خوب پیش می‌رود.
شریک عاطفی کنترلگر، با گذشت زمان مشکوک‌تر و کنترل‌کننده‌تر خواهند شد. آنها کیلومترشمار ماشین شما را بررسی می‌کنند تا مطمئن شوند جایی که «نباید» رفته‌اید، یا اگر مجبور باشید تا دیروقت سر کار بمانید از شما بازجویی خواهند کرد.
با گذشت زمان، آنها سخت تلاش خواهند کرد تا هر گونه روابط معناداری را که با دوستان و گاهی اوقات حتی با خانواده دارید از بین ببرند. آنها خود را در رابطه با شما نمی‌بینند. آنها خود را صاحب شما می‌دانند. تلاش‌های شما برای اطمینان بخشیدن به یک «مالک» سمی در مورد وفاداری و تعهدتان بیهوده خواهد بود.
تفاوت رابطه تاکسیک با سالم
یک رابطۀ سالم به عزت نفس و انرژی عاطفی ما کمک می‌کند، اما رابطۀ سمی به عزت نفس ما آسیب میرساند و انرژی‌مان را می‌گیرد. رابطۀ سالم شامل مراقبت متقابل، احترام و شفقت است. رابطۀ سالم یعنی به رفاه و رشد شریکمان علاقه‌مند باشیم و بتوانیم مسائل مختلف را با هم به اشتراک بگذاریم و باهم تصمیم بگیریم.
در یک رابطۀ سالم هر دو نفر دوست دارند یارشان شاد باشد. رابطۀ سالم رابطهای امن است، رابطهای که در آن بتوانیم بدون ترس خودمان باشیم، جایی که در آن احساس راحتی و امنیت کنیم.
از طرف دیگر رابطۀ تاکسیک رابطۀ امنی نیست. رابطۀ تاکسیک با ناامنی، خودمحوری، تسلط و کنترل کردن دیگری مشخص می‌شود. ما با ماندن در چنین رابطهای خود را به خطر می‌اندازیم.
نشانههای رابطه سمی
وقتی در یک رابطۀ سمی هستید ممکن است به‌راحتی متوجه رد فلگ‌ها و آسیب دیدن خود نشوید. بسته به نوع رابطه، علائم رابطۀ سمی می‌تواند بسیار ظریف و نامحسوس باشد. بر اساس مقاله سایت healthline علائم رابطه تاکسیک عبارتند از:
-
عدم حمایت
روابط سالم مبتنی بر میل متقابل برای دیدن موفقیت دیگری در همۀ زمینه‌های زندگی است. اما در یک رابطۀ تاکسیک، هر دستاوردی تبدیل به یک رقابت می‌شود.
به طور خلاصه، در رابطۀ تاکسیک شما دیگر از زمانی که با یارتان می‌گذرانید حس خوبی نمی‌گیرید. احساس می‌کنید یارتان شما را حمایت یا تشویق نمی‌کند و نمی‌توانید به او اعتماد کنید. ممکن است تصور کنید نیازها و علایق شما اهمیتی ندارد. شریک عاطفی‌تان فقط به آنچه خودش می‌خواهد اهمیت می‌دهد.
-
طعنه و تحقیر
به جای مهربانی و احترام متقابل، بیشتر مکالمات شما مملو از طعنه یا انتقاد است. گاهی اوقات به شکلی ظریف یکدیگر را تحقیر می‌کنید. هر قدم اشتباهی که برمی‌دارید توسط دیگری به شدت مورد انتقاد قرار می‌گیرد. حتی ممکن است دیگر دلتان نخواهد تماس‌های او را پاسخ دهید تا از مشاجرات و دعواهای اجتناب‌ناپذیر فاصله بگیرید.
-
حسادت
گاهی تجربۀ کمی حسادت کاملاً خوب است. وقتی کسی با کسی رابطۀ عاطفی داریم دلمان می‌خواهد همۀ عشق و توجه او برای خودمان باشد. امااگر حسادت، شما را از فکر مثبت در مورد موفقیت‌های شریکتان باز دارد، می‌تواند به مشکل تبدیل شود.
وقتی حسادت، بیش‌ازحد معمول شود و منجر به سوءظن و بی‌اعتمادی مداوم شود، می‌تواند به‌سرعت رابطۀ شما را از بین ببرد.
-
کنترل رفتارها
آیا شریک زندگی شما همیشه از شما می‌پرسد کجا هستید؟ اگر شما بلافاصله به پیام‌هایش پاسخ ندهید او شما را آزار می‌دهد یا عصبانی می‌شود؟
این رفتارها ممکن است ناشی از حسادت یا عدم اعتماد باشد، اما گاهی اوقات می‌توانند نشانه‌ای از نیاز به کنترل باشند. در هر دو مورد این رفتارها رابطه را سمی می‌کند.
-
رنجش و کینه
در یک رابطۀ سمی انبار کردن کینه‌ها در دل بیشتر از ابراز صمیمیت اتفاق می‌افتد. انبار کردن کینه‌ها و به زبان نیاوردن رنجش‌هایتان به مرور زمان، شکاف‌های کوچک را تبدیل به دره‌هایی عمیق می‌کند.
توجه داشته باشید آیا تمایل دارید در مورد نارضایتی‌هایتان با شریک عاطفی‌تان صحبت کنید؟ اگرچیزی شما را آزار می‌دهد اما از صحبت کردن درباره آن احساس امنیت نمی‌کنید. اگر نمی‌توانید به یارتان برای گفتن نگرانی‌هایتان اعتماد کنید، رابطۀ شما یک رابطۀ تاکسیک است.
-
بی‌صداقتی
وقتی دائم دربارۀ مکان یا افرادی که با آنها ملاقات می‌کنید دروغ می‌گویید، چه به این دلیل که می‌خواهید با شریک زندگی‌تان وقت نگذرانید یا نگران باشید اگر حقیقت را به او بگویید چه واکنشی نشان خواهند داد، رابطۀ شما تبدیل به رابطهای سمی شده است.
-
بی‌احترامی
دیرکردن‌های همیشگی، فراموش کردن اتفاقی رویدادها و سایر رفتارهای بی‌احترامی به مرور زمان نشانههای خطر هستند.
به خاطر داشته باشید برخی از افراد ممکن است در برنامه‌ریزی و انجام به‌موقع برنامه‌ها مشکل داشته باشند، بنابراین گفتگو در مورد این رفتارها ممکن است کمک‌کننده باشد. اگر بی‌احترامی‌ها عمدی نباشد، ممکن است بعد از توضیح اینکه چرا شما را آزار می‌دهد و گفت‌وگو دربارۀ آن، همه‌چیز بهتر شود.
-
رفتارهای مالی منفی
به اشتراک گذاشتن امور مالی با شریک عاطفی اغلب مستلزم سطحی از توافق در مورد نحوۀ خرج کردن یا پس‌انداز پولتان است. با این حال، اگر یکی از طرفین تصمیم بگیرد برای مواردی که شریک دیگر نمی‌پسندد پول خرج کند رفتار ناسالمی نیست.
امااگر در مورد امور مالی خود با هم به توافق رسیده باشید؛ اما یارتان به طور مداوم به این توافق احترام نمی‌گذارد، چه با خرید اقلام بزرگ یا برداشت مبالغ هنگفت، ممکن است رابطۀ شما یک رابطه تاکسیک باشد.
-
استرس مداوم
چالش‌های معمول زندگی مانند بیماری یکی از اعضای خانواده یا از دست دادن شغل می‌تواند در روابط شما تنش ایجاد کند. اما اینکه دائم در حال تحمل استرس رابطه‌تان باشید، حتی زمانی که چیز خاصی برای استرس وجود ندارد نشان می‌دهد رابطۀ شما یک رابطه سمی است.
استرس مداوم می‌تواند بر سلامت جسمی و روانی شما تأثیر بگذارد و ممکن است اغلب احساس بدبختی، خستگی ذهنی و فیزیکی یا به طور کلی ناخوشی داشته باشید.
-
نادیده گرفتن نیازهایتان
همراهی کردن با هر کاری که شریک زندگی شما می‌خواهد انجام دهد، حتی اگر برخلاف میلتان باشد، نشانه‌ای مطمئن از رابطۀ سمی است.
برای مثال یارتان برنامه‌ریزی کرده شما را به خارج از شهر ببرد. آن روز تولد مادرتان است. او از شما می‌پرسد چه تاریخی مناسب است. شما دوست دارید به او بگویید امروز تولد مادرم است و نمی‌توانم با تو بیایم؛ اما برای جلوگیری کردن از بحث و دعوا می‌گویید:
«عالیه! من خیلی هیجان دارم برای تعطیلاتمون.»
-
از بین رفتن سایر روابط
شما برای جلوگیری از درگیری با شریک زندگی‌تان یا برای توضیح دادن آنچه در رابطۀ شما اتفاق می‌افتد دیگر وقت خود را با دوستان و خانواده سپری نمی‌کنید.
از طرف دیگر ممکن است متوجه شوید دعوا و و بحث‌های همیشگی با یارتان یا نگرانی در مورد رابطه‌تان بیشتر وقت آزاد شما را اشغال کرده است.
-
عدم مراقبت از خود
در یک رابطۀ تاکسیک، ممکن است عادت‌های معمول مراقبت از خود را کنار بگذارید. ممکن است سرگرمی‌هایی که زمانی دوست داشتید را کنار بگذارید. سلامتی‌تان را نادیده بگیرید و اوقات فراغتتان را قربانی کنید. ممکن است شما دیگر انرژی لازم برای این فعالیت‌ها نداشته باشید یا به این دلیل که یارتان با سرگرمی‌های شما مخالفت می‌کند دیگر وقتی برای مراقبت از خود نداشته باشید.
-
به امید تغییر
ممکن است در رابطۀ سمی باقی بمانید، زیرا هنوز فراموش نکرده‌اید در ابتدا چقدر همه‌چیز خوب بود و خوش می‌گذشت. شاید فکر می‌کنید اگر خودتان و اعمالتان را تغییر دهید، رابطه و یارتان نیز تغییر خواهند کرد.
-
راه رفتن روی پوست خربزه
رابطۀ سمی طوری است که انگار می‌خواهید از راهی عبور کنید که با پوست خربزه فرش شده است! با مطرح کردن نیازها یا مشکلات، رابطه دچار تنش مجدد می‌شود؛ بنابراین هر موضوع یا نگرانی را برای خودتان نگه می‌دارید تا از تعارض اجتناب کنید. با مطرح نکردن آنها هیچ‌چیز بهتر نمی‌شود.
تاثیر رابطه سمی بر سلامت روان
رابطۀ سمی اثرات منفی زیادی بر سلامت روان ما می‌گذارد. برخی از این اثرات عبارتند از:
- عزت نفس پایین
- افسردگی
- اضطراب
- نادیده گرفتن نیازها
- احساس گناه
- سیستم ایمنی پایین
حس ششم ما درباره رابطه سمی
یک باور اشتباه این است که نباید خیلی به غرایز خود اعتماد کنیم. همیشه چیزهایی در رابطه هست که باید درک کنیم و اگر چیزی ما را مضطرب و یا ناراحت کرد چیز مهمی نیست و ما زیادی بزرگش کرده‌ایم.
اما شاید اضطراب و غم ما همان شهود ما باشد که سعی می‌کند توجه ما را به رابطه سمی جلب کند و به ما هشدار دهد: یک چیزی درست نیست و ممکن است آسیب ببینی! مراقب باش!
از عادی‌سازی رفتارهای سمی رابطه و عشق نامیدن آن دست برداریم
گاهی اوقات ما به خاطر یک رابطه سمی مسموم شده‌ایم اما فکر می‌کنیم عاشق شده‌ایم. ما دائماً در تلاشیم تا خودمان را متقاعد کنیم که برخی از رفتارهای ناسالم و سمی به خاطر عشق است. ما می‌خواهیم به خود و دیگران بقبولانیم که برخی رفتارها در روابط عاشقانه عادی و اجتناب‌ناپذیر است. همه‌چیز را تحمل می‌کنیم فقط برای اینکه برای کسی مهم باشیم.
متأسفانه، بسیاری از ما فقط به این دلیل که می‌ترسیم به تنهایی با زندگی روبرو شویم، به حداقل هر چیزی (ماندن در رابطه سمی) رضایت می‌دهیم. انگار که خیلی قبل‌ترها پذیرفته‌ایم آسیب دیدن بخشی از معامله است. هنگامی که شریک زندگیمان از مرزهای خود عبور می‌کند، ما فقط پا پس می‌کشیم و سعی می‌کنیم خود را متقاعد کنیم که مستحق چنین رفتاری هستیم. شوربختانه، وقتی متوجه می‌شویم که در تمام طول رابطه با ما بسیار بد رفتار شده، دیگر خیلی دیر شده است.
چرا آسیب‌ها در رابطه سمی برایمان عادی می‌شود؟
همه ما در معرض قرار گرفتن در رابطه سمی هستیم. با این حال، به نظر می‌رسد برخی بیشتر مستعد انکار کردن علائم هشداردهنده و ادامه‌ی روابط با افراد سمی هستند.
ما عادی‌سازی رفتارهای ناسالم را از کودکی از خانواده‌مان یاد می‌گیریم. وقتی هیچ چراغ‌قرمزی را ندیده باشیم چطور می‌توانیم هر زمان که آن را دیدیم تشخیصش دهیم و فریاد بزنیم که داریم آسیب می‌بینیم؟
«بابا دوستت داره ، فقط گاهی وقتا عصبانی میشه.»
بسیاری از الگوهای ناسالمی که در دوران کودکی یاد می‌گیریم را در اولین روابط عاشقانه‌‌مان استفاده می‌کنیم. چون کار دیگری بلد نیستیم با همان‌ها ادامه می‌دهیم.
اگر آسیبی که در یک رابطه سمی می‌بینیم شبیه همان‌هایی باشد که در خانواده تجربه‌اش را داشته‌ایم، به‌سختی می‌توانیم آن را ببینیم و قبولش کنیم.
“کودکی را تصور کنید که پدر و مادرش همیشه به جای آب به او آب و نمک داده‌اند؛ آیا او می‌تواند تصور کند که آب هیچ طعمی ندارد؟”
بعد از مدتی ما تبدیل به آهنربایی برای جذب رابطه سمی می‌شویم. چون عادت کرده‌ایم که رفتارهای ناسالم را نبینیم.
همچنین بخوانید: فرق وابستگی و دلبستگی چیست؟
چرا در رابطۀ سمی می‌مانیم؟
ترک روابط تاکسیک بسیار سخت است؛ زیرا در این رابطه از بدترین ترس‌های ما سوءاستفاده می‌کنند. در یک رابطۀ ناسالم، شریک عاطفی‌مان از عمیق‌ترین ناامنی‌ها و نامحسوس‌ترین آسیب‌پذیری‌های ما بر علیه ما استفاده می‌کند. در ادامه ممکن است آنقدر بترسیم که فلج شویم.
ممکن است با مرور زمان با خود بگوییم «اگر آنچه در مورد من گفته‌اند درست باشد چه؟»، «اگر هیچکس دیگری هرگز من را دوست نداشته باشد چه؟» در نتیجه بیشتر می‌ترسیم و بیشتر به رابطۀ تاکسیک می‌چسبیم.
ترس از طرد شدن، تنهایی، رها شدن، تغییر یا حتی گرفتن تصمیم اشتباه همگی دلایل معتبری هستند که ممکن است کسی برای ماندن در یک رابطۀ سمی داشته باشد. سعی کنید تشخیص دهید که کدام ترس در شما فعال شده و چه چیزی در حال فشار آوردن به شماست تا در رابطۀ سمی بمانید و بیشتر آسیب ببینید.
چطور از رابطه سمی بیرون بیاییم؟
ترک یک رابطۀ سمی می‌تواند فوق‌العاده چالش‌برانگیز باشد. وابستگی عاطفی، ترس از تنهایی، وابستگی مالی یا امید به تغییر شریک زندگی همگی می‌توانند به‌عنوان لنگرهای قدرتمندی عمل کنند و شما را در موقعیت آسیب‌رسان نگه دارند.
پایان دادن به یک رابطۀ سمی گامی اساسی به سوی یک زندگی سالم‌تر و شادتر است و مستلزم شجاعت، برنامه‌ریزی و دریافت حمایت. در ادامه پیشنهاداتی برای این مسیر ارائه می‌کنیم:
-
نیاز به تغییر را تشخیص دهید
اولین قدم برای پایان دادن به یک رابطۀ تاکسیک این است که بپذیرید این رابطه مضر است و شما لایق بهترین چیزها هستید.
-
به دنبال حمایت باشید
با دوستان قابل اعتماد، اعضای خانواده یا افراد حرفه‌ای که می‌توانند حمایت عاطفی و راهنمایی ارائه دهند تماس بگیرید.
-
مرزهای مشخصی را تعیین کنید
اگر انجام این کار برای شما بی‌خطر است، حدومرزهایتان را با طرف مقابل در میان بگذارید. بگذارید بدانند چه رفتارهایی غیرقابل قبول است و در صورت ادامه، چه عواقبی در پی خواهند داشت. تعیین مرزها گامی حیاتی در بازپس‌گیری استقلال و احترام شماست.
-
رها کردن تدریجی
در برخی موارد ممکن است بهتر باشد به‌آرامی رابطه‌تان را کاهش دهید و از رابطۀ تاکسیک فاصله بگیرید. این رویکرد می‌تواند به شما زمان دهد تا از نظر احساسی با تغییرات پیش رو سازگار شوید.
-
گفت‌وگوی مستقیم
در صورت امکان، یک مکالمۀ مستقیم در مورد تصمیمتان برای پایان دادن به رابطه می‌تواند باعث تمام شدن رابطه شود. به جای سرزنش کردن طرف مقابل روی احساسات و نیازهای خود تمرکز کنید و تصمیمتان را بیان کنید.
-
ارتباط را قطع کنید
اگر ایمنی یا سلامتی شما در خطر است قطع ارتباط ضروری است. برای محافظت از خود در برابر آسیب‌های بیشتر، شماره تلفن، ایمیل و رسانه‌های اجتماعی را مسدود کنید.
-
به دنبال کمک حرفه‌ای باشید
مشاوره یا روان درمانی می‌توانند حمایت و راهبردهایی را برای پایان دادن به یک رابطۀ سمی ارائه دهند. آنها همچنین می‌توانند به شما در ایجاد عزت نفس، ایجاد الگوهای رابطۀ سالم‌تر و پردازش احساسات خود در یک محیط امن کمک کنند.
-
بر خودمراقبتی تمرکز کنید
پایان دادن به یک رابطۀ سمی می‌تواند از نظر احساسی فرایندی خسته‌کننده باشد. مراقبت از خودتان را با درگیر شدن در فعالیت‌هایی که به سلامتی شما کمک می‌کنند مانند ورزش، سرگرمی‌ها، مدیتیشن یا گذراندن وقت با عزیزانتان در اولویت قرار دهید.
-
تأمل کنید و یاد بگیرید
پس از ترک یک رابطۀ تاکسیک زمانی را به تفکر در مورد این تجربه اختصاص دهید و از آن درس بگیرید. درک اشتباهات و تشخیص ردفلگ‌ها می‌تواند به شما کمک کند از موقعیت‌های مشابه در آینده جلوگیری کنید و روابط سالم‌تری ایجاد کنید.
چطور با افراد تاکسیک در رابطه کنار بیاییم؟
لازم است در نظر بگیریم چرا می‌خواهیم با چنین رابطهای کنار بیاییم؟ ممکن است کنار آمدن با این رابطه در درازمدت آسیب زیادی داشته باشد. اما در هر حال اگر راه دیگری ندارید، پس از شناسایی رابطۀ تاکسیک موارد زیر را انجام دهید:
-
تعیین حد و مرز
در مورد اعمالی که می‌توانید و نمی‌توانید تحمل کنید مرزهای روشنی تعیین کنید.
-
تماس را محدود کنید
با صرف زمان کمتر با آنها و به اشتراک گذاشتن جزئیات کمتری در مورد زندگی‌تان تماس با افراد تاکسیک را کاهش دهید. فقط در صورت لزوم با آنها تعامل داشته باشید و این کار را به طور خلاصه انجام دهید.
-
شخصی برداشت نکنید
مشکلات درونی آنها در نحوۀ رفتارشان منعکس می‌شود. بنابراین حرف‌ها و رفتارهایشان را به خودتان نگیرید.
-
قاطعیت داشته باشید
قوی باشید و از خودتان دفاع کنید و به آنها اجازه ندهید از شما سوء استفاده کنند. وقتی چیزی را دوست ندارید و احساس نیاز به «نه» گفتن دارید قاطع باشید.
-
شفقت به خود را بپذیرید
وقتی افراد تاکسیک باعث ایجاد احساس بد در شما می‌شوند، با عشق‌به‌خود و یادآوری ارزش خود با آن مبارزه کنید. از انتقاد آنها دوری کنید و به چیزهای مثبت زندگی نگاه کنید.
-
ارتباطات دلگرم‌کننده ایجاد کنید
زمان بیشتری را با افرادی بگذرانید که شاداب و مهربان هستند و به شما احساس خوبی می‌دهند. اجتماعی بمانید، اما افراد مناسب را برای معاشرت انتخاب کنید.
-
از همدلی استراتژیک استفاده کنید
شما باید نسبت به مسائل اساسی آنها دلسوز باشید، اما از تحمل رفتارهای سمی نیز اجتناب کنید. مرزهای همدلانه اما محکم ایجاد کنید.
-
انتظار تغییر نداشته باشید
شما نمی‌توانید فرد تاکسیک را مجبور کنید یا از او انتظار داشته باشید تغییر کند. شما فقط مسئول واکنش‌ها و رفتارهای خود هستید.
-
اجتناب از بحث
با پایین نیاوردن خودتان از بحث پرهیز کنید. وقتی می‌خواهند شما را تحریک کنند فقط خونسرد بمانید و به رفتارشان پاسخ ندهید.
در نهایت، همه‌چیز در مورد محافظت از آرامش ذهن شماست. شما نمی‌توانید تاکسیک بودن یک رابطه را درمان کنید اما می‌توانید خود را در معرض آن قرار ندهید. سلامت روانی و عاطفی خود را در اولویت قرار دهید.
چطور از ورود به رابطۀ تاکسیک پیشگیری کنیم؟
برای جلوگیری از یک رابطۀ تاکسیک، شناخت علائم هشداردهندۀ اولیه مانند بی‌احترامی، منفی‌نگری مداوم، رفتارهای کنترل‌کننده و عدم تعادل رفتاری و احساسی ضروری است.
ایجاد مرزهای شخصی قوی و پایبندی به آنها می‌تواند از شما در برابر روابط تاکسیک محافظت کند. ارتباط باز و صادقانه با شریک عاطفی‌تان را در اولویت قرار دهید.
به دنبال روابطی باشید که احترام متقابل، حمایت و رشدتان را افزایش دهد. زمانی را صرف درک ارزش‌های خود و آنچه در یک رابطه به دنبال آن هستید بگذرانید. پرورش خودآگاهی و عزت نفس می‌تواند به شما کمک کند تا انتخاب‌های سالم‌تری در روابط داشته باشید و از رابطه‌های سمی دوری کنید.
سوالات متداول
رابطۀ تاکسیک رابطهای است که در آن یکی از زوجین با رفتارهای تاکسیک به احساسات و حتی گاهی اوقات به جسم طرف مقابل آسیب میرساند.
رابطۀ سمی نشانههای زیادی دارد. برخی از این نشانهها شامل قطع ارتباط با دوستان و خانواده، احساس گرفتار شدن در رابطه، حسادت مزمن، کنترل رفتار و دستکاری روانی است.
خروج از یک رابطۀ سمی مراحل مختلفی دارد. برخی از این مراحل شامل مرزبندی دقیق و قاطعانه و گرفتن کمک حرفه‌ای است. تمامی این مراحل در این مقاله به تفصیل آورده شده است.
منبع:
دیدگاهتان را بنویسید