مهر طلبی چیست؟ ویژگی افراد مهرطلب

این مقاله توسط روانشناس، دکتر میترا کامران از نظر تخصصی بررسی و تایید شده است.

آیا تا به حال برایتان پیش آمده احساس کنید کسی دوستتان ندارد و برای از بین بردن این احساس دردناک به سمت دیگران دست دراز کنید و محبتی که خودتان به آن نیاز دارید را به دیگران ابراز کنید؟

شاید با خود بگویید چه اشکالی دارد اگر با همه مهربان باشم؟ اشکالی ندارد اگر از سر مهر و همدلی با دیگران رفتار کنیم اما گاهی اوقات بعضی رفتارهای مهربانانه و خیرخواهانۀ ما ناشی از مهربانی‌مان نیست؛ شاید ما مهرطلب هستیم و خبر نداریم! رواندرمانی به ما کمک می‌کند از تمایلات مهرطلبی خلاص شویم و رابطه‌ای اصیل با خود و دیگران داشته باشیم.

مردم‌ پسندی یعنی اولویت‌بندی مزمن نیازها، خواسته‌ها یا احساسات دیگران به قیمت زیر پا گذاشتن نیازها، خواسته‌ها یا احساسات خودمان. ممکن است شما نیازهایتان را کنار بگذارید تا نیازهای دیگران را برآورده کنید. افراد مهرطلب به دلیل ترس از طرد شدن، ناامنی یا نیاز به پذیرفته شدن تلاش می‌کنند تا دیگران را راضی کنند. فرد مهرطلب تصور می‌کند اگر از جلب رضایت دیگران دست بردارد، همه او را رها خواهند کرد و دیگر دوستش نخواهند داشت. فکر می‌کند اگر از جلب رضایت دیگران دست بردارد آن‌ها را ناامید می‌کند.

مهرطلبی چیست؟

مهرطلبی یعنی اغلب نیازهای خود را برای جلب رضایت دیگران نادیده بگیریم و خود را وقف دیگران کنیم تا آن‌ها دوستمان داشته باشند. طبیعی است اگر بخواهیم مورد توجه مثبت دیگران قرار بگیریم. ما موجوداتی اجتماعی هستیم و بخشی از این قرارداد ناگفته، توجه به نیازها و احساسات دیگران است. اما کسانی که در دام مهرطلبی می‌افتند تمایل دارند بیش از حد نیازهای دیگران را برطرف کنند و خودشان را نادیده می‌گیرند.

فرد مهرطلب خودش را در زندگی خود پشت سر می‌گذارد و در نهایت احساس رنجش، نارضایتی و افسردگی می‌کند. افراد مهرطلب ممکن است نتوانند علایق و سرگرمی‌های خود از دیگران تشخیص دهند و به‌اشتباه علایق و سرگرمی‌های دیگران را با علایق خود اشتباه می‌گیرند. تشخیص خواسته‌ها، آرزوها و اهداف واقعی ممکن است برای افراد مهرطلب سخت باشد. شخصیت مهرطلب ممکن است در «نه گفتن» مشکل داشته باشد و نمی‌تواند در انجام کارهایی که مایل به انجامشان نیست نه بگوید.

فرد مهرطلب در درازمدت احساس خستگی و فرسودگی می‌کند. آسان نیست تمام انرژی خود را صرف دیگران کنیم و در آخر شاد و راضی باقی بمانیم.

فرق بین مهرطلب با مهربان چیست؟

انجام کار به نفع دیگران می‌تواند برای روابط مفید و منعکس‌کنندۀ سلامت روان باشد یا می‌تواند نتیجۀ معکوس داشته باشد؛ روابط را مختل کند و سلامت روان را به خطر بیندازد. تفاوت در نه در عمل، بلکه بیشتر به انگیزۀ فرد بستگی دارد.

مهربان بودن با دیگران شکلی از بیان خود و ابراز وجود است. فرد مهربان به دیگران می‌بخشد یا به دیگران خدمت می‌کند تا بخش سخاوتمندانه‌اش را ابراز کند. در این شرایط، فرد از کمک کردن به دیگران لذت می‌برد. افراد مهربان از آنجا که تنها به‌دنبال اعتبار یا قدردانی دیگران نیستند، حواسشان به نیازها و خواسته‌ها و توانایی خودشان هم هست و در روابط آسیب‌زا و یک‌طرفه می‌توانند از خودشان مراقبت کنند.

مهرطلبی نوعی وابستگی است. فرد مهرطلب با بخشیدن به دیگران یا کمک به دیگران انتظار دارد در مقابل کارهایش چیزی بگیرد. بسیاری از افراد مهرطلب به دیگران کمک می‌کنند تا دیگران به آنها بگویند که خوب و ارزشمند هستند. آنها از کمک کردن و بخشیدن به عنوان راهی برای تأیید اعتبار و خوب بودن خودشان استفاده می‌کنند. وقتی مهربانی جایش را به مهرطلبی می‌دهد فرد از اینکه کسی قدر کمک‌ها و زحماتش را نمی‌داند عصبانی می‌شود. در اینجا مهرطلبی می‌تواند نتیجۀ معکوس داشته باشد.

به دیالوگ های زیر دقت کنید تا فرق بین مهربانی و مهرطلبی را بهتر متوجه شوید:

+اوضاع با پارتنرت چطور پیش میره؟

_من دیوانۀ اونم اما مطمئن نیستم اونم همین احساسو داشته باشه.

+چطور مگه؟

_ من با اون مثل ملکه‌ها رفتار می‌کنم اما مطمئن نیستم او متوجه میشه یا نه.

+چطوری یعنی؟

-هفتۀ گذشته، او و مادرشو را برای ناهار بردم بیرون. من خیلی باهاشون مهربون بودم. با اینکه مشکل مالی داشتم، علاوه بر پول رستوران براشون هدیه هم گرفتم.

+فکر می‌کنی چرا متوجه نشد؟

-چون چیزی نگفت.

+پس فکر می‌کنی این یعنی اون نسبت به تو احساسی نداره؟

-آره. من همیشه چنین کارایی رو براش انجام میدم اما اون برای من چکار کرده؟ هیچی.

+ازش خواستی چه کاری برات انجام بده؟

-من چیزی ازش نخواستم. بدون اینکه از من بخواد براش کار می‌کنم.

در این جا رابطه تبدیل به موقعیتی فداکارانه و یک‌طرفه شده است. همه‌چیز بده و بستان است. مهرطلبی می‌تواند روابط را پر از رنجش و توقعات بی‌جا کند. وقتی برای دوست داشته شدن دست به هرکار می‌زنیم انتظار داریم یارمان نیز برای ما هرکاری بکند و وقتی ناامیدمان می‌کند افسرده و دلخور می‌شویم. اما آیا واقعا برای دوست داشته شدن باید بی‌وقفه تلاش کنیم و باج بدهیم؟ نمی‌شود بدون هیچ تلاشی دوست داشته شویم؟

مهرطلبی ما را مجبور می‌کند تا اینطور فکر کنیم. اما در اصل ما حق داریم بدون باج دادن دوست داشته شویم و از آن لذت ببریم.

ویژگی‌های شخصیت مهرطلب

چطور بفهمیم یک نفر مهر طلب است؟ ویژگی‌های زیر به شما کمک می‌کند جواب این سوال را بفهمید.  بر اساس مقالۀ منتشرشده در وبسایت choosing therapy، ویژگی‌های افراد مهرطلب عبارتند از:

• نمی‌توانید «نه» بگویید

نه گفتن در مواقع مناسب، نشان‌دهندۀ احترام سالم به خودتان است و در هر رابطه‌ای ضروری است. فرد مهرطلب با وجود احساس آسیب، ناراحتی یا استرس نمی‌تواند «نه» بگوید. بله گفتن به همه‌چیز یک الگوی ناسالم است و می‌تواند شما را تحت تأثیر قرار دهد و باعث عصبانیت شما شود.

• دربارۀ نظرات دیگران در مورد خودتان احساس نگرانی می‌کنید

یکی از رایج‌ترین نشانه‌های مهرطلبی، اضطراب در مورد نظرات و احساسات دیگران است. احساس اضطراب اغلب از ناامنی ناشی می‌شود. ممکن است از اینکه دیگران از شما خوششان نیاید بترسید؛ بنابراین طوری رفتار می‌کنید که مورد تایید همه باشید؛ حتی به بهای پنهان کردن شخصیت واقعی‌تان.

• هرگز برای خودتان وقت ندارید

افراد مهرطلب اغلب وقت خود را نادیده می‌گیرند تا همیشه در دسترس دیگران باشند. آنها فوراً برنامه‌هایشان را کنسل می‌کنند تا کارهای دیگران را انجام دهند.

• با تعیین مرز احساس گناه می‌کنید

اگر نتوانید بین خود و دیگران مرزهای سالم ایجاد کنید احتمالا فردی مهرطلب هستید. شما دوست دارید تا حد ممکن مفید باشید و از گفتن «نه» احساس بدی پیدا می‌کنید. تمایلات مهرطلبی اغلب توانایی شما در بیان محدودیت‌ها و انتظاراتتان با دیگران را مختل می‌کند.

• بیش‌ازحد عذرخواهی می‌کنید

عذرخواهی بیش‌ازحد یکی دیگر از رفتارهای معمول مهرطلبی است. شما ممکن است مسئولیت ناراحتی‌هایی را که تقصیر شما نبوده بپذیرید.

• شما نیاز به تایید دائمی دارید

افراد مهرطلب اغلب با والدینی بزرگ می‌شوند که عشق و تاییدشان را مشروط بر رفتارهای خوب و پایبندی به انتظاراتشان قرار می‌دهند. این الگو در بزرگسالی می‌تواند ادامه یابد؛ زیرا فرد از کودکی یاد گرفته تا با انجام انتظارات دیگران تایید آن‌ها را به دست آورد.

همچنین بخوانید: اختلال اضطراب اجتماعی؛ علائم و راه درمان اضطراب اجتماعی

• معمولاً احساسات خود را با دیگران به اشتراک نمی‌گذارید

افراد مهرطلب احساسات واقعی خود را سرکوب می‌کنند تا از تعارض یا جریحه‌دار کردن احساسات دیگران جلوگیری کنند. آنها راضی نگه داشتن دیگران و اجتناب از تعارض و در عین حال سرکوب احساسات و نظراتشان را در اولویت قرار می‌دهند. انجام این کار اغلب منجر به احساس ناامیدی و ناراحتی می‌شود.

• عزت نفس پایینی دارید

افراد مهرطلب اغلب دارای سابقۀ اضطراب، افسردگی، ضربۀ روحی و تروما هستند.این اختلالات باعث کاهش عزت نفس یا ارزش خود می‌شود. فرد به دنبال تایید خارجی می‌گردد تا حفره‌های خالی درون خود را پر کند.

• همیشه با همه‌چیز موافقت می‌کنید

توافق‌پذیری ممکن است راهی مطمئن برای به دست آوردن تأیید دیگران برای افراد مهرطلب باشد. بیان نکردن اختلاف نظرهایتان و به اشتراک گذاشتن دیدگاه‌های جایگزین می‌تواند نتیجۀ معکوس داشته باشد. ممکن است اعتبار و احترام دیگران را از دست بدهید و در نهایت در موقعیت‌های نامطلوب قرار بگیرید.

• می‌ترسید برچسب «خودخواه» به شما زده شود

فرد مهرطلب اغلب دوست دارد مورد پسند دیگران واقع شود. اینکه دیگران آنها را خودخواه ببینند همان چیزی است که فرد مهرطلب از آن وحشت دارد؛ زیرا خودخواهی به معنای از دست دادن محبت و پذیرش دیگران است.

• شخصیت شما بر اساس اینکه با چه کسی هستید تغییر می کند

تطبیق شخصیت خود با اطرافیانتان یکی دیگر از نشانه‌های مهرطلبی است. فرد مهرطلب به سرعت خودش را هم‌رنگ جماعت می‌کند تا تایید دیگران را به دست می‌آورد و از درگیری اجتناب می‌کند.

• بیش‌ازحد به فعالیت‌ها یا مسئولیت‌ها متعهد می‌شوید

مهرطلبی مزمن شامل تعهد بیش‌ازحد به فعالیت‌ها یا مسئولیت‌هایی است که دیگران از شما انتظار دارند. ناتوانی در تعیین مرزهای سالم یا وقت گذاشتن برای خودمراقبتی اغلب ناشی از کمبود عزت نفس و نیاز به تأیید دیگران است.

• احساس می‌کنید تحت فشار هستید که همیشه خوب باشید

احساس نیاز به «خوب بودن با همه» نمونه دیگری از مهرطلبی است.

• مردم دائماً از شما سوءاستفاده می‌کنند

اجازه دادن به دیگران برای سوءاستفاده از شما نشانۀ قطعی مهرطلبی است. تلاش برای تعیین مرزهای سالم برای افراد مهرطلب چالش‌برانگیز است؛ زیرا آنها به شدت از ناامید کردن دیگران می‌ترسند.

چه عواملی باعث ایجاد مهرطلبی می‌شود؟

فرد مهرطلب از طرد شدن می‌ترسد. ممکن است ترس از طرد شدن ریشه در روابط اولیه داشته باشد. گاهی اوقات والدین ابراز محبتشان را مشروط به انجام کارهای خوب می‌کنند. «اگه دختر خوبی نباشی دیگه دوستت نداریم!» همین جمله باعث می‌شود کودک خودش را مجبور کند محبت شما را جلب کند و در آینده تبدیل به فردی مهرطلب شود که هر کاری برای دوست داشته شدن می‌کند.

سایر دلایل شکل‌گیری مهرطلبی عبارتند از:

• عزت نفس پایین

افرادی که احساس می‌کنند ارزش کمتری نسبت به دیگران دارند ممکن است تصور کنند نیازهایشان بی‌اهمیت است. آنها کمتر از خودشان دفاع می‌کنند و آگاهی کمتری نسبت به آنچه می‌خواهند دارند. همچنین اگر نتوانند به دیگران کمک کنند، ممکن است احساس کنند در زندگی هدفی ندارند.

• اضطراب

برخی از افراد ممکن است سعی کنند دیگران را خوشنود کنند؛ زیرا در مورد تناسب با جمع و طرد شدن مضطرب هستند. برای مثال، فرد مبتلا به اضطراب اجتماعی ممکن است احساس کند باید هر کاری که دوستانش می‌خواهند انجام دهد تا او را دوست داشته باشند.

• اجتناب از تعارض

افرادی که از تعارض می‌ترسند یا احساس می‌کنند باید از آن اجتناب کنند، ممکن است از مهرطلبی به عنوان راهی برای جلوگیری از اختلاف نظر استفاده کنند.

• فرهنگ و جامعه‌پذیری

فرهنگ خانواده، جامعه ممکن است بر نحوۀ نگرش فرد نسبت به دیگران و خود تأثیر بگذارد. ممکن است جامعه به افراد یاد بدهد ایثار یک فضیلت است یا مثلاً نیازهای جمعی بیشتر از فرد اهمیت دارد.

• اختلالات شخصیت

اختلالات شخصیت، شرایط سلامت روان درازمدتی هستند که برخی از آنها ممکن است منجر به مهرطلبی شوند. به عنوان مثال، اختلال شخصیت وابسته (DPD) باعث می شود فرد برای کمک و تایید در بسیاری از جنبه‌های زندگی احساس وابستگی زیادی به دیگران داشته باشد.

• ترومای گذشته

رفتارهای مهرطلبانه گاهی اوقات به عنوان پاسخی به ترس مرتبط با تروما ایجاد می‌شود. اگر آسیب‌هایی مانند سوءاستفاده از کودک یا شریک زندگی را تجربه کرده‌اید، ممکن است نتوانید با دیگران مرزهای سالمی ایجاد کنید. ممکن است آموخته باشید انجام آنچه دیگران می‌خواهند و رسیدگی به نیازهای آن‌ها برای شما امن‌تر است و از این طریق می‌توانستید از خود مراقبت کنید.

پیامدهای شخصیت مهرطلب برای خودش

مهرطلبی و مهربان بودن با دیگران به طور بالقوه چیز بدی نیست. ما باید بتوانیم در رابطه‌هایمان خواسته‌ها، نیازها و احساسات دیگران را در نظر بگیریم. اما تلاش برای جلب محبت دیگران معمولاً به این معنی است که نیازها و احساسات خودمان را نادیده می‌گیریم. با گذشت زمان، مهرطلبی می‌تواند به ما و روابطمان آسیب برساند:

• شما احساس ناامیدی و رنجش می‌کنیم

تمام وقت خود را صرف انجام کارهایی برای دیگران می‌کنیم، اما قرار نیست همیشه دیگران قدردان محبت‌های ما باشند. با گذشت زمان، ممکن است دیگران حتی متوجه این موضوع نباشند و ندانند ما برای آن‌ها فداکاری کرده‌ایم. مهرطلبی در نهایت باعث ناامیدی و رنجش می‌شود و ناامیدی به شکل رفتار منفعلانه-پرخاشگرانه ظاهر می‌شود.

• دیگران از ما سوء استفاده می‌کنند

برخی افراد به سرعت تمایلات مهرطلبی را تشخیص می‌دهند و از آنها بهره می‌برند. آنها می‌دانند ما با هر چیزی بخواهند موافقت خواهیم کرد، بنابراین به درخواست کردن ادامه می‌دهند و ما مدام بله می‌گوییم؛ زیرا می‌خواهیم آنها را راضی نگه داریم.

اما این می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. اگر دیگران درخواست دائم از ما درخواست کمک مالی کنند، ممکن است با مشکلات مالی روبه‌رو شویم.

• روابطمان دیگر ما را راضی نمی‌کند

روابط سالم و قوی تعادل دارند و شامل دادن و گرفتن هستند. شما کارهای خوبی برای عزیزانتان انجام می‌دهید و آنها نیز همین کار را برای شما انجام می‌دهند. در روابطی که طرف مقابل ما را دوست دارد چون به خاطر او هرکاری می‌کنیم، در نهایت ما را خسته و فرسوده می‌کند.

• استرس و فرسودگی

یکی از تأثیرات مهرطلبی افزایش استرس است. ما بیشتر توانمان برای دیگران انرژی می‌گذاریم و این ما را افسرده و فرسوده می‌کند.

• شریک زندگی و دوستان از ما ناامید می‌شوند

شریک زندگی ما ممکن است متوجه شود ما با همه موافقت می‌کنیم یا تعجب کند چرا برای کارهای نکرده عذرخواهی می‌کنیم. عادت کردن به کمک به دیگران به چه قیمتی؟ وقتی برای دیگران کارهای زیادی انجام دهیم، اختیار انجام کارها را از آنها سلب می‌کنیم؛ در نتیجه محبت‌هایمان گاهی نتیجۀ عکس می‌دهد.

تاثیر مهرطلبی بر دیگران

کسی که همۀ کارها را برای همه انجام می‌دهد، اختیار شخصی دیگران را می‌گیرد. چه کسی دوست دارد شریک زندگی‌اش دائم در حال تلاش برای راضی کردن دیگران باشد؟ او به قدری مشغول کمک به دیگران است که فراموش می‌کند از خودش و رابطه مراقبت کند.

علاوه‌براین ما نمی‌توانیم دیگران را با محبت بی‌وقفه خفه کنیم و انتظار داشته باشیم دوستمان داشته باشند. دیگران حق دارند از ما خوششان نیاید. گاهی اوقات ما مسئول احساسات دیگران نسبت به خود نیستیم. در نتیجه با محبت زیاد از حد فقط بیشتر از ما  فاصله می‌گیرند.

ازدواج با فرد مهرطلب

داشتن شریک زندگی که هر کاری برایمان بکند در ابتدا رویایی به نظر می‌رسد. اما فقط ما نیستیم که برایش هرکاری می‌کند. فرد مهرطلب برای جلب محبت همه بی‌وقفه تلاش می‌کند. داشتن شریک زندگی که هر کاری برای دیگران انجام می‌دهد و زمان و انرژی کمی برای ما دارد، می‌تواند دیوانه‌کننده باشد.

علاوه بر این زندگی مشترک پر از فراز و نشیب است. زمان‌هایی برای حفظ زندگی مشترک باید بحث و دعوا کنیم. اما همسر مهرطلب به جای گفتن نظر خودش چیزهایی را می‌گوید که می‌داند شما می‌خواهید بشنوید. در نتیجه به جای تعامل واقعی و حل مشکلات، همه‌چیز به همان شکل قبل باقی می‌ماند.

ازدواج بر اساس مهرطلبی پایه‌های ناپایداری دارد و هر لحظه ممکن است واژگون شود. چون یک نفر در این ازدواج خودش نیست و برای خوشایند طرف مقابل خودش را سرکوب می‌کند و بعد از مدتی سرکوب‌های مکرر تبدیل به اختلافات دائمی می‌شوند. از همین رو دریافت مشاوره قبل از ازدواج اهمیت بالایی دارد.

راه‌های درمان شخصیت مهرطلب

راه‌های غلبه بر مهرطلبی عبارتند از:

“نه” گفتن را تمرین کنید

گاهی اوقات نه گفتن بدون توجیه تصمیم خود یا توضیح بیش از حد لازم است. تعیین مرزهای سالم برای دور شدن از الگوهای مهرطلبی مهم است.

به خودتان برای تصمیم‌گیری زمان بدهید

زمان را متوقف کنید و بلافاصله به درخواست دیگران پاسخ ندهید. وقفۀ زمانی به شما کمک می‌کند تا برای دادن پاسخ قاطع آمادگی داشته باشید. علاوه براین می‌توانید سایر پاسخ‌هایی که می‌توانید بدهید را بررسی کنید و درست تصمیم بگیرید.

زمانی را برای خودتان برنامه‌ریزی کنید

زمانی را برای رسیدگی به خود و نیازهایتان درنظر بگیرید و اجازه ندهید دیگران اوقات تنهایی شما با خودتان را بگیرند. برای اوقات فراقت خود برنامه‌ریزی کنید و به برنامه‌های خود پایبند باشید.

اولویت‌های خود را در نظر بگیرید

از ارزش‌ها و اولویت‌های خودتان آگاه باشید. اگر درخواستی نیازهای شما را تضعیف کرد یا نادیده گرفت، اولویت را به خودتان بدهید.

برای نه گفتن عذرخواهی نکنید

گاهی اوقات وقتی برای نه گفتن و کارهای نکرده عذرخواهی می‌کنید، ارزش خود را پایین می‌آورید و به دیگران نشان می‌دهید نیازهای شما می‌توانند ارضا نشوند و به تاخیر بیفتند. «نه» گفتن بدون هیچ بازخورد یا توضیحی می‌تواند به شما کمک کند احساس قدرت کنید.

به متخصص مراجعه کنید

به درون خود نگاه کنید تا متوجه شوید تمایلات مهرطلبی شما از کجا می‌آید. با کمک یک روانشناس خوب روی التیام زخمی که ممکن است باعث این رفتارها شود تمرکز کنید. مطمئن شوید با خودتان احساس راحتی می‌کنید و به تمام نیازهایتان احترام می‌گذارید.

رفتارهای سمی را شناسایی کنید

اگر فردی «نه» گفتن شما را نپذیرد یا به شما احترام نگذارد، باید محدودیت‌های بیشتری را در رابطه با او ایجاد کنید.

• تعیین حد و مرز

حد و مرزها را تعیین کنید و محدودیت‌های خود را با اطرافیانتان به اشتراک بگذارید. کسانی که به شما احترام می‌گذارند به تلاش‌های شما برای مراقبت از سلامت روانی، عاطفی و جسمی خود افتخار خواهند کرد.