اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟ علائم و راه درمان شخصیت منزوی

شخصیت اسکیزوئید با الگوی ثابتی از جدایی و بی‌علاقگی نسبت به روابط اجتماعی مشخص می‌شود. افراد دارای شخصیت اسکیزوئید در هنگام تعامل با دیگران طیف محدودی از احساسات را تجربه می‌کنند. شخصیت منزوی علاقۀ زیادی به برقراری ارتباط با دیگران ندارد. ترجیح می‌دهد از او بخواهید کوه بکند اما ارتباط برقرار نکند.

او علاقه‌ای ندارد با دیگران رابطۀ دوستی نزدیک یا رمانتیک برقرار کند. از آنجایی که تمایلی به نشان دادن احساساتش ندارد، ممکن است تصور کنید او به دیگران یا آنچه در اطرافش می‌گذرد اهمیتی نمی‌دهد. روان درمانی و کمک از یک روانشناس می‌تواند به افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید کمک کند تا ارتباطشان را با دیگران بهبود دهند.

“اسکیزوئید یک مثال خوب از کسی است که دیگران او را متفاوت یا عجیب می‌پندارند.”

اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟

اختلالات شخصیت الگوهای رفتاری مزمن و ناکارآمدی هستند. این رفتارها به سادگی تغییر نمی‌کنند و ممکن است زندگی فرد را مختل نکنند اما دیگران را تحت فشار قرار می‌دهند.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید گوشه‌گیر، بی‌تفاوت و دور به نظر می‌رسند. اغلب متوجه نمی‌شوند رفتارشان غیرعادی یا مشکل ساز است. با این حال افراد مبتلا به این اختلال می‌توانند عملکرد نسبتا خوبی در جامعه داشته باشند.

این اختلال در اوایل بزرگسالی خود را با جدایی‌های اجتماعی و عاطفی نشان می‌دهد. این افراد به راحتی می‌توانند زندگی روزمره را ادامه دهند اما نمی‌توانند روابط معناداری با دیگران ایجاد کنند.

افراد دارای شخصیت منزوی معمولاً تنها هستند. به جای ارتباط با دیگران رویاپردازی می‌کنند یا ممکن است به حیوانات وابسته شوند. آنها ممکن است در مشاغل انفرادی که برای دیگران دشوار است، مانند نگهبانان شبانه یا بایگانی شرکت‌ها به خوبی عمل کنند.

ویژگی‌های اختلال شخصیت اسکیزوئید

بر اساس مقاله منتشرشده در وبسایت my.clevelandclinic.org ، همۀ افرادی که منزوی به نظر می‌رسند اختلال شخصیت اسکیزوئید ندارند. ویژگی اصلی اختلال شخصیت اسکیزوئید الگوی ثابت جدایی و بی‌علاقگی نسبت به شکل‌گیری و حفظ روابط اجتماعی است. یک فرد با شخصیت اسکیزوئید معمولا:

• تمایلی به برقراری روابط نزدیک ندارد یا از آن لذت نمی‌برد
• گوشه‌گیر و جدا به نظر می‌رسد
• از فعالیت‌های اجتماعی که نیازمند تماس قابل توجه با دیگران است اجتناب می‌کند
• تقریباً همیشه فعالیت‌ها و سرگرمی‌های انفرادی را انتخاب می‌کند
• علاقۀ کمی به تجربیات جنسی با شخص دیگر دارد یا اصلا از رابطۀ جنسی لذت نمی‌برد و به آن تمایلی ندارد.
• به ندرت احساسات قوی را تجربه یا ابراز می‌کند.
• نسبت به تحسین یا انتقاد دیگران بی‌تفاوت است.
• روابط نزدیک و دوستانۀ کمی دارد. به غیر از بستگان نزدیک با کسی رابطه ندارد.
• به لحاظ عاطفی سرد به نظر می‌رسد.
• خلق و خوی‌اش به ندرت تغییر می‌کند.
• از فعالیت‌های محدودی لذت می‌برد.
• انگیزه یا اهداف زندگی کمی دارد.

راه تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید یا منزوی

شکل‌گیری شخصیت از دوران کودکی شروع می‌شود و تا بزرگسالی تثبیت می‌شود. به همین دلیل، روان پزشکان و روانشناسان  معمولاً فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید را تا قبل از سن 18 سالگی تشخیص نمی‌دهند.

تشخیص اختلالات شخصیت از جمله اختلال شخصیت اسکیزوئید می‌تواند دشوار باشد، زیرا اکثر افراد مبتلا به اختلال شخصیت فکر نمی‌کنند مشکلی در رفتار یا طرز تفکرشان وجود دارد. در نتیجه نیازی به تغییر رفتارشان نمی‌بینند. تنها زمانی احساس می‌کنند مشکلی وجود دارد که مشکلاتی مثل اضطراب یا افسردگی را تجربه می‌کنند.

هنگامی روانشناس یا روانپزشک به وجود اختلال شخصیت اسکیزوئید مشکوک می‌شود سوالاتی دربارۀ دوران کودکی روابط فرد، تاریخچۀ شغلی و میزان ارتباط شخص با واقعیت می‌پرسد. ممکن است فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید بینشی نسبت به رفتارهای خود نداشته باشد، در نتیجه متخصصان سلامت روان اغلب با خانوادۀ فرد صحبت می‌کنند تا اطلاعات بیشتری در مورد رفتارها و تاریخچۀ او جمع‌آوری کنند.

روان‌پزشکان تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید را بر اساس معیارهای این اختلال در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا (DSM) قرار می‌دهند.

دلایل ایجاد شخصیت اسکیزوئید چیست؟

علت اختلالات شخصیت از جمله اختلال شخصیت اسکیزوئید هنوز دقیقا مشخص نیست. محققان در تلاش برای کشف علت دقیق اختلال شخصیت اسکیزوئید هستند. موارد زیر ممکن است در ایجاد اختلال شخصیت اسکیزوئید نقش داشته باشد:

• عوامل ژنتیکی:

برخی محققان تصور می‌کنند ممکن است ارتباط ژنتیکی بین اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت اسکیزوئید وجود داشته باشد. علاوه بر این، برخی از ویژگی‌های اختلال طیف اوتیسم شبیه به اختلال شخصیت اسکیزوئید است، بنابراین محققان فکر می‌کنند ممکن است یک رابطۀ ژنتیکی بین این دو وجود داشته باشد.

• عوامل محیطی:

برخی از مطالعات نشان می‌دهد افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید اغلب در محیط‌هایی فاقد پرورش عاطفی رشد کرده‌اند. به عبارت دیگر، فرد مبتلا به شخصیت منزوی مراقبانی سرد و بی‌توجه داشته است.

دلایل شخصیت اسکیزوئید از دیدگاه پویشی

ساختارهای شخصیت بیمارگونه را می‌توان در قالب یک سبک دفاعی غیرقابل انعطاف توضیح داد که تمام جنبه‌های شخصیت فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از دیدگاه روان‌پویشی، ویژگی‌های شخصیت اسکیزوئید دفاعی برای سرکوب احساسات شدید و تجربه‌های عاطفی دردناک است.

رایش (1945/1972) سبک‌های شخصیتی و عملکرد دفاعی آن ها را به عنوان «زره شخصیت» توصیف کرد. زره شخصیت نتیجۀ تلاش طولانی‌مدت فرد برای مقابله با درگیری‌های مکرر اوایل دوران کودکی است.

ملانی کلاین انزوای اسکیزوئید را بخشی از فرایند رشد روانی در نظر می‌گرفت. کودک در حدود 3 تا 4 ماهگی، دنیا و انسان‌هایش را آزاردهنده و خطرناک ادراک می‌کند؛ در نتیجه باید از آن‌ها فاصله بگیرد تا از خود مراقبت کند.

امروز روانشناسان پویشی شیوه‌های زندگی منفرد، منفصل و از نظر عاطفی بریده را محصول محرومیت مادر در دوران کودکی می‌دانند. در نتیجه کودک روابط را با درد عاطفی و تجربۀ آسیب‌‎زا یکی میبیند و از دیگران فاصله می‌گیرد.

به طور خلاصه تجربه‌های آسیب‌زای مکرر دوران کودکی مانند مراقبت نشدن، محافظت نشدن، و ناامن بودن در ارتباط با مراقبین و سایر افراد منجر به الگوی شخصیتی می‌شود که ویژگی آن رویگردانی از محیط و روابط و رفتن به سمت تنهایی، بی‌تحرکی و تخیل است.

تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید با اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی اختلال روانی که باعث قطع ارتباط قابل‌توجهی با واقعیت می‌شود. فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است علائمی مانند توهم، هذیان و تفکر و رفتار بسیار آشفته را تجربه کند. اسکیزوفرنی به طور چشمگیری عملکرد روزانۀ فرد را مختل می‌کند.

اختلال شخصیت اسکیزوئید باعث توهم یا هذیان نمی‌شود و بر عملکرد روزانۀ فرد لزوما تأثیر نمی‌گذارد. مجموعه‌ای از رفتارهای آسیب‌زاست که تبدیل به شخصیت و زندگی فرد شده است و فرد نمی‌تواند خودش را بدون این رفتارها و سبک زندگی تصور کند.

تفاوت شخصیت اسکیزوئید با اختلال شخصیت اجتنابی

افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید و اختلال شخصیت اجتنابی هر دو از تعامل اجتماعی اجتناب می‌کنند اما افراد اسکیزوئید به دلیل بی‌علاقگی این کار را انجام می‌دهند، در حالی که افراد اجتنابی به دلیل اضطراب از تعاملات اجتماعی اجنتاب می‌کنند.

افراد مبتلا به دارای شخصیت اسکیزوئید نیازی به روابط احساس نمی‌کنند. اما افراد مبتلا اختلال شخصیت اجتنابی دوست دارند با دیگران رابطه برقرار کنند. فقط به دلیل ترس شدید از قضاوت دیگران یا طرد شدن فعالانه از رابطه اجتناب می‌کنند. این اجتناب‌ها باعث می‌شود فرد فرصت‌های شغلی جدید، یادگیری سرگرمی‌های جدید یا پیدا کردن دوست جدید را از دست بدهد.

افراد دارای شخصیت منزوی ترجیح می‌دهند تنها باشند و عموماً فعالیت‌های انفرادی را انتخاب می‌کنند. در مقابل افراد مبتلا به شخصیت اجتنابی لزوماً نمی‌خواهند تنها باشند. ترس آنها از طرد شدن تمایلشان برای خودافشایی را محدود می‌کند، در نتیجه مانع برقراری رابطه می‌شود.

علاوه بر این افراد مبتلا به شخصیت اسکیزوئید نسبت به انتقاد دیگران بی‌تفاوت به نظر می‌رسند اما افراد دارای شخصیت اجتنابی نسبت به انتقاد بسیار حساس هستند.

اختلال شخصیت اسکیزوئید در کودکان

ویژگی‌های اختلال شخصیت اسکیزوئید در دوران کودکی و نوجوانی ظاهر می‌شود. بر اساس مقالۀ منتشرشده در cambridge.org، کودکان مبتلا به شخصیت منزوی معمولاً گوشه‌گیرند، تخیلات عجیب و غریب دارند، علایق خاصی دارند و دچار بعضی تاخیرات رشدی مثلا در مهارت‌های مرتبط با زبان می‌شوند. ضریب هوشی آن‌ها معمولا متوسط یا بالاتر از متوسط است و با شکایت‌هایی روان‌پزشکی مختلفی به مراکز درمانی آورده می‌شوند.

کودکانی که تمایلات اسکیزوئید دارند از نظر اجتماعی با همسالان خود متفاوت به نظر می‌رسند و اغلب مورد تمسخر همسالانشان قرار می‌گیرند، در نتیجه احساس انزوا و ناتوانی اجتماعی آن‌ها یشتر می‌شود.

یک مشکل رایج در تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید در کودکان تمایز آن از اختلالات طیف اوتیسم است. بر اساس مقاله‌ای از ژورنال روان‌شناسی کودکان و روان‌پزشکی، کودکان اسکیزوئید نسبت به کودکان عادی در آزمون‌های شناختی (زبان و حافظه) حواس‌پرتی بیشتری دارند. در عملکرد زبان شبیه کودکان دارای اختلالات طیف اوتیسم عمل می‌کنند اما به‌ نسبت عملکرد بهتری دارند. نسبت به کودکان اوتیستیک پشتکار کمتری دارند و در آزمون عاطفه، از احساسات کمتری در توصیف دیگران استفاده می‌کنند.

نحوه برخورد با کسی که اختلال شخصیت اسکیزوئید دارد

اگر یکی از عزیزانتان دارای شخصیت منزوی است، می‌توانید به او کمک کنید با حمایت و تشویق شما به دنبال مراقبت حرفه‌ای باشد.

درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. در بسیاری از موارد، کسانی که شخصیت اسکیزوئید دارند به‌ندرت دنبال کمک حرفه‌ای هستند.

درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید سخت است اما اقداماتی وجود دارد که بتوانید به فرد دارای شخصیت اسکیزوئید کمک کنید:

• او را قضاوت نکنید

وقتی شخصیت اسکیزوئید اطلاعاتی در مورد اختلال خود با شما به اشتراک می‌گذارد گوش کنید و سعی کنید او را درک کنید.

• درباره اختلالات شخصیت مطالعه کنید

درباره اختلال شخصیت اسکیزوئید و علائم مرتبط با آن بیشتر بدانید.

• صبور باشید

بدانید درمان اختلالات شخصیت دشوار است و احتمالاً در طول درمان مشکلاتی رخ خواهد داد.

• برای درمان به او انگیزه بدهید

فرد دارای شخصیت اسکیزوئید ممکن است در ابتدا تمایلی به نزدیکی عاطفی نداشته باشد، اما با روان‌درمانی می‌تواند تغییر کند و کیفیت زندگی‌اش بهبود یابد.

ممکن است هنگام مراقبت از فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید وسوسه شوید با او مانند خودش رفتار کنید و از او فاصله بگیرید. اما لازم است بدانید تلاش برای برقراری ارتباط بادیگران برای آن‌ها خیلی سخت است. این باعث می‌شود به هردو نفر شما فشار بیاید و همه چیز سخت‌تر شود.

فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید بیشتر از شرکت در فعالیت‌هایی که شامل درگیری عاطفی نیست لذت می‌برد. سعی کنید فعالیت‌های خنثی و بدون بار عاطفی باهم انجام دهید تا  فشار بر هر دو نفر شما کم شود و بتوانید بهتر با او رابطه برقرار کنید.

“همسر اسکیزوئید هیچ گاه نمی‌تواند به معنای دقیق کلمه، همسر رمانتیکی باشد. او علاقۀ درونی برای پیوند واقعی با شما را ندارد.”

دکتر براد جانسون

آیا می‌شود از ایجاد اختلال شخصیت اسکیزوئید پیشگیری کرد؟

اختلال شخصیت اسکیزوئید به طور کلی قابل پیشگیری نیست اما روان درمانی می‌تواند به فردی که مستعد ابتلا به این اختلال است کمک کند تا راه‌های مؤثری برای تغییر رفتارها و افکار غیر مفید پیدا کند.

اختلال شخصیت اسکیزوئید از خانواده فرد سرچشمه می‌گیرد، تنها اقدام پیشگیرانه ایجاد محیط مراقبتی، پرورشی، عاطفی و بیانگر است.

چه زمانی برای اختلال شخصیت اسکیزوئید به روان‌شناس مراجعه کنیم؟

افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولاً فقط برای یک مشکل مرتبط مانند افسردگی به دنبال درمان هستند. به ندرت به دلیل انزوا و سردی عاطفی احساس مشکل می‌کنند.

اگر احتمال می‌دهید یکی از نزدیکانتان ممکن است به اختلال شخصیت اسکیزوئید مبتلا باشد، به او پیشنهاد دهید کمک بگیرد.

راه های درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید

هدف اصلی درمان فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید، مبارزه با گرایش کناره‌گیری اجتماعی است. راهکارهای درمانی شامل افزایش خودآگاهی و حساسیت نسبت به تماس‌ها و شرکت در محیط‌های رابطه‌ای هستند.

• درمان‌های روان پویشی

رویکرد روان‌پویشی می‌تواند کمک کند توانایی ضعیف بیمار در کشف افکار، احساسات و رفتارش افزایش پیدا کند.

در درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید  با رویکرد پویشی بر ایجاد یک رابطۀ درمانی با بیمار تمرکز می‌شود. فرد می‌تواند رابطۀ درمانی را  به عنوان الگویی برای استفاده در سایر روابط به کار ببرد.

• درمان شناختی- رفتاری

در این درمان تلاش برای بازسازی شناختی افکار فرد دارای شخصیت اسکیزوئید می‌تواند باعث افزایش فرد شود. درمانگر ممکن است انتظارات و ادراکات تحریف‌شده در مورد اهمیت و سودمندی روابط با دیگران را برای فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید بررسی کند.

آموزش مهارت‌های اجتماعی از طریق ایفای نقش به شخصیت اسکیزوئید کمک می‌کند. ایفای نقش به فرد کمک می‌کند تا نسبت به نشانه‌های ارتباطی که توسط دیگران داده می‌شود آگاه‌تر شود و آن‌ها را نسبت به نیازهای دیگران حساس کند.

• گروه درمانی

گروه درمانی تجربه اجتماعی برای بیمار فراهم می‌کند و او را در معرض بازخورد دیگران در یک محیط امن و کنترل شده قرار دهد. همچنین گروه درمانی می‌تواند ابزاری برای یادگیری و تمرین مهارت‌های اجتماعی باشد. معمولا شخصیت اسکیزوئید از تماس اجتماعی اجتناب می‌کند در نتیجه زمان‌بندی گروه درمانی اهمیت زیادی دارد. بهتر است قبل از شروع درمان گروهی، ابتدا یک رابطۀ درمانی بین درمانگر و بیمار ایجاد شود.

• خانواده و زوج درمانی

بعید است فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید به دنبال خانواده درمانی یا زوج درمانی باشد. اگر هم به سراغ درمان بیاید، معمولاً به دلیل فشار و درخواست همسر یا سایر اعضای خانواده است. بسیاری از افراد دارای شخصیت اسکیزوئید ازدواج نمی‌کنند و در نهایت با اعضای درجه یک خانواده زندگی می‌کنند و به آنها وابسته هستند.

در نتیجه ممکن است سایر اعضای خانواده به درمان نیاز داشته باشند تا در مورد راه‌هایی برای تسهیل ارتباط با شخصیت اسکیزوئید آموزش ببیند.

زوج درمانی به کمک زوجین برای مشارکت بیشتر در زندگی یکدیگر و یا بهبود الگوهای ارتباطی تمرکز می‌کند.

دریافت مشاوره زوج درمانی آنلاین

• دارو درمانی

به طور کلی تا به امروز هیچ داروی قطعی برای درمان علائم اسکیزوئید معرفی نشده است. برخی از بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید علائم اضطراب و افسردگی را تجربه میکند. استفاده از دارو برای کاهش این علائم توصیه می‌شود.

عوارض عدم درمان افرادی که دارای شخصیت اسکیزوئید هستند

اختلال شخصیت اسکیزوئید ذاتاً خشونت‌آمیز نیست، اما تحمل آن به تنهایی می‌تواند سخت باشد. معمولا افراد دارای شخصیت اسکیزوئید به دلیل مشکل شخصیت به سراغ درمان نمی آیند. اما اگر درمان نگیرند عوارض جانبی اختلال شخصیت اسکیزوئید مانند افسردگی و اضطراب آن‌ها را آزار خواهد داد.

عوارض عدم درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید بیشتر متوجه اطرافیان است تا خود فرد. اگر فرد درمان نشود خانواده او بیشتر از سردی عاطفی او آسیب می‌بینند.