شکست عشقی در نوجوانان

عشق در نوجوانی، ترن هوایی از احساسات است؛ جایی که هر لحظه آن می­تواند اوج شادی یا اعماق نا امیدی باشد.

وقتی یک نوجوان عاشق می­شود، اغلب باور دارد شخص ابدی خود را یافته و تمام وجود خود را در رابطه می­گذارد اما غافل از آنکه رابطه عاشقانه در کنار هیجان‌انگیز بودن، می­تواند طاقت‌فرسا و پر از درد هم باشد! وقتی عشق نوجوانی شکست می­خورد، دلشکستگی می‌تواند تمام وجود او را فرا گیرد و دنیایش را فرو ریزد.

به عنوان بزرگسال ممکن است روابط نوجوان خود را جدی تلقی نکنید. از این رو اثرات شکست عشقی را نیز نادیده بگیرید یا توجهی به آن نکنید اما وقتی یک رابطه به روشی پایان می‌یابد که انتظار نمی­رود، می‌تواند منجر به استرس و پریشانی عاطفی شدید در فرزند شما شود. به این استرس و پریشانی، فقدان تجربۀ زندگی و ناپختگی هیجانی مناسب را هم اضافه کنید! نوجوانتان ممکن است با طوفانی از احساسات رو به رو شود و احتمالاً تاب تحمل و رویارویی با آن را نداشته باشد، چه بسا مشکلات سلامت روان (افسردگی و اضطراب) یا مشکلات تحصیلی نیز گریبان او را بگیرد.

عشق در نوجوانی

اگر بخواهیم عشق در نوجوانی را توصیف کنیم بارزترین ویژگی آن، شور آتشین و اشتیاق بیش از اندازه است! برای بسیاری از نوجوانان اولین رابطه عاشقانه پر از هیجانات و تجربیات جدیدی است که هر لحظۀ آن خاص و منحصربه‌فرد و به یاد ماندنی است.

شاید این عشق از نگاه والدین، بی­معنی و شوخی و سرگرمی یا حتی بچه‌بازی­های نوجوانی به نظر بیاید اما نوجوانی با جستجوی هویت و استقلال پیدا کردن گره خورده و روابط عاشقانه بخش مهمی از این سفر هستند.

وقتی به درون این عشق سفر می­کنیم با ترکیب پیچیده­ای از اتفاقات و عوامل رو به رو می­شویم:

در دورۀ نوجوانی، بدن و مغز بچه­‌ها با سرعت باور نکردنی در حال رشد است و در کنار آن، بلوغ و ایجاد خصوصیات جنسی ثانویه و تغییرات فیزیکی و ظاهری را هم نباید فراموش کنیم. تمامی این تحولات، باعث تغییرات چشمگیر هورمون‌های جنسی می­‌شوند که نقش مهمی در افزایش احساسات و تمایلات جنسی و عاشق شدن دارند:

افزایش تستوسترون و استروژن – هورمون­های جنسی مردانه و زنانه – موجب افزایش میل جنسی می­شوند. همچنین افزایش هورمون­‌های اکسی‌توسین و وازوپرسین در دلبستگی و وابسته شدن به شخص دیگری نقش دارند.

از سوی دیگر، یکی از قوی­ترین نیروهای نوجوانی تأثیر همسالان است. هیچ نوجوانی دوست ندارد احساس کند از سایر بچه­های همسن و سال خود عقب افتاده یا متفاوت است. حال تصور کنید داشتن دوست دختر یا دوست پسر و عاشق شدن یک اتفاق رایج در نوجوان ­ها باشد؛ براساس نتایج یک پژوهش ملی در خصوص سلامت نوجوانان (Add Health) در سایت bps.org.uk ، بیش از 80 درصد از نوجوانان 14 ساله و بزرگتر در یک رابطه عاشقانه بوده یا هستند (گریگر و همکاران، 2014). آن دسته از بچه­هایی که دوست دختر یا دوست پسر ندارند می­توانند تحت فشار همسالان خود قرار بگیرند و احساس استرس، متفاوت بودن، تنهایی و طرد کنند یا حتی تصور کنند عیب و نقصی دارند که هیچ رابطه عاشقانه­ ای ندارند! نوجوان شما ممکن است دنبال رابطۀ عاشقانه برود تا از دوستانش عقب نماند یا از سوی آن­ها، بی‌دست‌وپا نامیده نشود.

اما شاید سخت‌ترین بخش عشق در نوجوانی، مدیریت احساسات و چالش­های آن باشد. مطالعه‌ای توسط برند و همکارانش (2007) نشان داده عشق نوجوانی احساسات ناپایدارتر و تغییرات خلقی بیشتری ایجاد می­کند: یک دقیقه سرخوشی، دقیقۀ دیگر ناامیدی. یک جملۀ شیرین از یار، دنیا را در دست نوجوان شما قرار می­دهد و یک جملۀ ناراحت‌کننده دنیا را برای او به پایان می‌رساند! ترکیبی از احساسات شدید، همراه با فشارهای دوران نوجوانی و بی‌تجربگی، زمینۀ مساعدی را برای سوءتفاهم­ ها و درگیری ایجاد می­کند و اغلب منجر به دلشکستگی­ های عشقی می­ شود. شکست­ هایی که می­تواند نوجوان را با خطرات و چالش­ های جدی روبه‌رو کند.

همچنین بخوانید: تفاوت عشق با وابسته شدن

دلایل شکست عشقی در نوجوانان

1.  عدم بلوغ کافی و نداشتن تجربه: نوجوانان دیگر کودک نیستند اما هنوز هوش هیجانی بزرگسالان را ندارند و از طرفی کم­تجربه هستند. این کمبود تجربه می­تواند منجر به سوء تفاهم و عدم حل مناسب تعارضات در رابطه شود. در نهایت به دلایل جزئی رابطه خود را قطع می‌کنند.
2. مسائل ارتباطی: ارتباط مؤثر کلید دوام یک رابطه است اما نوجوانان اغلب با بیان احساسات و نیازهای خود مشکل دارند. ارتباطات نادرست و انتظارات برآورده‌نشده می­تواند منجر به ناامیدی و درگیری شود و در نهایت رابطه را از بین ببرد.
3. رشد شخصی و تغییر علایق: نوجوانی دوران رشد و تغییر سریع شخصیتی است. نوجوانان در حال کشف علایق، ارزش ­ها و اهداف خود هستند و حتی امروزِ آن‌ها می­تواند متفاوت از دیروزشان باشد. همانطور که رشد می­کنند و تغییر می­کنند، ممکن است متوجه شوند که شریک عشقی‌شان دیگر با هویت در حال تکامل آن­ها هماهنگ نیست.
4. خیانت عاطفی: خیانت یا مجذوب شدن به شخص دیگری در حین یک رابطه اغلب یکی از دلایل شایع جدایی در نوجوانی است. در این سن، احساسات بچه­ ها به سرعت تغییر می­کند و ممکن است از نظر نوجوان شخصی که با او قرار می‌گذارد دیگر جذاب به نظر نرسد!
5. وابستگی: برخی از نوجوانان در روابط خود دچار وسواس و وابستگی می­شوند. آن­ها ممکن است احساس کنند بهترین فرد مناسب خود در دنیا را پیدا کرده­اند و به شریک عشقی خود خیلی وابسته شوند. این وابستگی باعث می­شود طرف مقابل، حریم شخصی و آزادای فردی خود را از دست بدهد و منجر به درگیری و در نهایت جدایی شود.
6. فشار همسالان: اگر دوستان یک نوجوان فردی را که با او در رابطه است تأیید نکنند، می­تواند دلیل موجهی برای قطع رابطه باشد!
7. استرس: یک نوجوان ممکن است به دلایل متفاوتی همچون فشار تحصیلی یا تعارض با خانواده دچار استرس شود و این استرس، بر عشق نوپای او تأثیر بگذارد و یکی از عوامل قطع رابطه باشد.

طبق تحقیقات، نوجوانانی که جدایی را تجربه می­کنند اغلب آن را با دوستان خود در میان می­گذارند یا در شبکه­‌های اجتماعیشان منتشر می­کنند؛ با این حال هیچ تمایل ندارند مشکل خود را با یک بزرگسال مطرح کنند و پس از جدایی، بیش از قبل، در خانواده ساکت و منزوی می­‌شوند.

نقش والدین در عشق و شکست عشقی نوجوانان

برای یک نوجوان کنار آمدن با جدایی می­تواند دشوار باشد. جدایی از کسی که با تمام وجود دوستش داشته می­تواند باعث احساس آشفتگی، عصبانیت، غمگینی و استرس شود. به عنوان یک والد چه حرف­هایی می­توانید به نوجوان شکست‌خوردۀ خود بزنید و بهتر است چه حرف‌هایی نزنید؟

حرکت رو به جلو پس از جدایی بخش مهمی از درمان نوجوانان از شکست عشقی است. خلاصه بخواهیم بگوییم، کمک‌­های شما به آن­ها می­تواند در این راهکارهای کلی خلاصه شود:

1. تمرکز و مراقبت از خود: نوجوان خود را تشویق کنید تا از نظر جسمی و عاطفی از خود مراقبت کند. فعالیت‌هایی مانند ورزش، سرگرمی و گذراندن وقت با دوستان نزدیک می‌تواند به تقویت روحیۀ آن­ها کمک کند.
2. تأمل کنید و بیاموزید: به او پیشنهاد دهید در مورد رابطه و آنچه از آن آموخته فکر کند. درک آن­چه اشتباه رخ داده است می­تواند بینش ارزشمندی برای روابط آینده به او ارائه دهد.
3. اهداف جدید تعیین کنید: تعیین اهداف شخصی می­تواند به تغییر تمرکز او از گذشته به آینده کمک کند. او را تشویق کنید به دنبال علایق و فعالیت­‌هایی برود که برایش رضایت­بخش هستند.
4. در صورت نیاز به دنبال کمک حرفه‌­ای باشید: اگر عواقب عاطفی جدایی نوجوان شما بیش از حد شدید باشد، کمک گرفتن از یک روانشناس نوجوان و درمانگر می­تواند کمک­ کننده باشد.

تأثیر شکست عشقی و عاطفی بر نوجوانان

براساس مقاله سایت medium.com، عواقب عاطفی پس از شکست عشقی در نوجوانی می­تواند عمیق و طاقت فرسا باشد. برای نوجوان شما عشق اول یک اتفاق فراموش‌نشدنی و سرمایه‌گذاری احساسی قابل‌توجه است و پایان آن می­تواند مانند از دست دادن بخشی از خود باشد. واکنش اولیۀ بچه­‌ها اغلب شامل احساس غم، خشم و سردرگمی است. این احساسات می‌توانند شدید و همه‌گیر باشند و تمرکز آن­ها را بر جنبه‌های دیگر زندگیشان مانند مدرسه، خانواده و دوست­‌ها دشوار سازند. ممکن است دچار چالش زیادی شوند و عزت نفس آن­ها کاهش یابد؛ به خصوص اگر سمتی از رابطه باشند که خواهان جدایی نبوده­‌اند یا خیانت را تجربه کرده‌اند:

“من مشکلی داشته­ام که دیگر مرا نخواسته است؟” “تقصیر من است که جدا شدیم و رابطه خوب پیش نرفت… من آدم خوبی نیستم… پر از عیب و ایراد هستم”

آن‌ها ممکن است ارزش خود را زیر سؤال ببرند و خود را برای جدایی سرزنش کنند. این دوره از شک به خود می­تواند منجر به احساس بی کفایتی و تنهایی شود. ماهیت اجتماعی زندگی نوجوانی به صورتی است که جدایی‌ها اغلب در مقابل دوستان انجام می‌شود و همسالان از این جدایی طرفداری می‌کنند یا توصیه‌ها و نظرات ناخواسته­‌ای ارائه می‌دهند که می‌تواند آشفتگی هیجانی نوجوان شما را تشدید کند.

در برخی از نوجوانان شکست عشقی می­تواند اثرات سنگین­‌تری داشته باشد و منجر به مشکلات سلامت روان مانند علائم افسردگی یا اضطراب شود. برخی پژوهش‌­ها نیز نشان داده‌­اند شکست عاطفی با افزایش خشونت بین فردی، تعارض با والدین، کاهش عملکرد تحصیلی، بزهکاری و مصرف مواد مرتبط است.

پیشگیری از عشق‌های نادرست در دوران نوجوانی

نوجوانان در روابط عاشقانه می­توانند در معرض تعاملات خشونت‌آمیز، فعالیت جنسی ناخواسته یا اجباری قرار گیرند. این روزها پرخاشگری و قلدری به صورت آنلاین نیز ممکن است رخ دهد، برای مثال شریک عشقی سابق با هدف انتقام‌­گیری، عکس‌­های خصوصی یا اطلاعاتی نوجوان شما را در رسانه­‌های اجتماعی به اشتراک بگذارد. بنابراین خیلی مهم است نوجوان شما پیش از ورود به یک رابطه عاشقانه، اطلاعات درستی دریافت کرده باشد تا درگیر عشق­‌های نادرست نشود و پس از کات کردن یا جدایی، کمتر آسیب ببیند:

• آموزش جنسی اولیه به بچه­‌ها بسیار مهم است، آموزشی که از خانه و توسط شما پدر و مادر آغاز می­گردد. آموزش­هایی که فراتر از مسائل جنسی‌اند و به نوجوان شما کمک می­کنند تا در برابر قلدری، خشونت و اجبار به روابط جنسی ناخواسته مقاومت کند. می­توانید مطالب بیشتر را از مقاله آموزش مسائل جنسی به نوجوانان مطالعه نمایید.
• آموزش ویژگی‌های روابط عاشقانه سالم، شناخت کلیشه‌های مبتنی بر جنسیت، بهبود مدیریت تعارض و مهارت‌های ارتباطی می‌توانند به نوجوان شما کمک کنند مسیر درستی در روابط خود طی کند و از عشق‌های نادرست پیشگیری نماید. فراموش نکنید نحوۀ تعامل شما و همسرتان بهترین نحوۀ آموزش یک رابطۀ عاشقانه سالم به نوجوانتان است.
• نوجوان شما باید بداند روابط عاشقانه در جای خود، روابط دوستانه نیز در جای خود! او به عنوان یک نوجوان، همچنان نیاز به حلقۀ دوستی خود دارد و شریک عشقی، نباید جایگزین دوستان او شود. او باید پیوندهای حمایتی خود را حفظ کند تا در روابط عاشقانه خود دچار وابستگی نشود و هنگامی که این رابطه از هم می­پاشد، خطر پریشانی و افسردگی کمتر شود.
• در دنیای نوجوان‌­ها فضای مجازی محلی برای دوست‌یابی و پیدا کردن شریک عشقی است اما از خطرات بالقوۀ آن نیز نباید غافل شد. آموزش در مورد موضوعاتی مانند سکس چت، ارسال عکس­‌های خصوصی در فضای مجازی، شکارچیان جنسی آنلاین و تحریف روابط عاشقانه که در سایت­‌های پورنوگرافی به تصویر کشیده می­‌شوند برای نوجوان شما ضروری است.

چطور با شکست عشقی در نوجوانی مقابله کنیم؟

جدایی یکی از ویژگی­‌های بسیار رایج روابط عاشقانه نوجوانی است و از نشانه‌­های آن، دوری از دوستان و خانواده، فاصله گرفتن از سرگرمی‌های مورد علاقه‌، تغییر در برنامه‌های غذا خوردن و خوابیدن، گریه‌های گاه و بیگاه یا طغیان‌های خشم و وقت‌گذرانی بیشتر در دنیای مجازی است. تأثیر برخی جدایی­‌ها ممکن است شدید یا طولانی مدت نباشد، به ویژه در مورد روابط کوتاه مدت؛ با این وجود، برخی از نوجوانان آسیب‌پذیرتر از دیگران هستند. اگر در رابطه وابستگی بیشتری بوده باشد یا نوجوان شما سابقۀ مشکلات سلامت روان مثل اضطراب یا مشکلات خلقی داشته باشد.

معمولاً در جدایی­‌هایی با شدت کمتر، زمان می­تواند مرهم درد و درمان نوجوان شما باشد و او از این جدایی درس­‌های زیادی خواهد گرفت. با گذشت زمان، کسب تجربه و صحبت با دیگران از جمله شما والدین می­تواند چارچوب­‌های خود را برای یک رابطۀ سالم عاشقانه پیدا کند و یاد بگیرد چه طور با فراز و نشیب­‌های یک رابطه یا جدایی کنار بیاید. 

چطور به نوجوانان در عبور از شکست عشقی کمک کنیم؟

جدایی در دوران نوجوانی می­تواند از نظر عاطفی سخت باشد و نوجوان احساس کند دیگر هیچ امیدی در زندگی وجود ندارد. اما به عنوان بزرگسال و والد، باید به او بگویید که اینطور نیست و کمکش کنید از این مرحله عبور کند. در اینجا چند راهکار از سایت mom junction پیشنهاد می­نماییم که می­توانند جهت کمک به نوجوانتان برای مقابله با عواقب جدایی مؤثر باشند: 

1. عواطف آن­ها را تصدیق کنید.

بزرگسالان اغلب جدایی­های نوجوانان را بی­اهمیت یا خنده‌دار می­دانند. اما بسیار مهم است که احساسات نوجوان خود را تأیید کنید و به او اجازه دهید تا به راحتی احساساتش را ابراز کند.

2. صبور باشید.

هنگامی که نوجوان جدایی را تجربه می­کند، با نوسانات خلقی روبرو می­شود که می­تواند منجر به پرخاشگری در خانه شود. این ترن هوایی نیاز به صبر و یک رویکرد بالغانه از جانب شما والدین دارد.

3. به آن­ها انگیزه دهید.

جدایی یعنی کناره‌گیری از همه چیز! نوجوان شما باید به روال عادی زندگی خود برگردد و کلید دستیابی به این هدف، تشویق و انگیزه مداوم از سمت شما است. در نهایت، گذشت زمان همه چیز را به جای قبل خود برمی­گرداند.

4. آ­ن­ها را مشغول کنید.

گاهی خوب است اگر نوجوان خود را مشغول کنید تا در غم و اندوهی که تجربه می­کند غرق نشود. شروع ورزش یا یک سفر خانوادگی می­تواند یک راه عالی برای درگیر نگه داشتن ذهن نوجوانتان باشد.

5. شنونده خوبی باشید.

گاهی تنها چیزی که نیاز داریم کسی است که به حرف ما گوش دهد. گوش دادن به سخنان نوجوان خود بدون ارائه راه حل یا قضاوت کردن می­تواند برای او مفید باشد و باعث شود احساس آرامش کرده و در نهایت به او کمک می‌کند تا با صدای بلند فکر کند.

6. معتمد آن­ها باشید.

به عنوان والدین شما باید پایگاه امن و قابل اعتماد بچه­های خود باشید، شخصی که می­توانند در هر لحظه به آن­ها اعتماد کنند. وقتی نوجوان شما شکست عشقی را تجربه می­کند شما باید اولین کسی باشید که به آن­ها خبر می­دهد و برای تقویت این نوع رابطه، فرزندتان باید به شما اعتماد کند.

7. به آن­ها فضا دهید.

به حریم خصوصی نوجوان خود احترام بگذارید و به او فضایی دهید تا با بتواند با غم و اندوه خود کنار بیاید. سؤال و جواب­‌های بی‌شمار از چرا، چگونگی و نحوه جدایی کمکی به نوجوان شما نمی­کند.

8. به آن­ها اجازه دهید کارهای مورد علاقه خود را انجام دهند.

تماشای فیلم و سریال، گشت و گذار با دوستان یا انجام کارهای هنری و انجام هر کاری که نوجوان شما از آن لذت می­برد، به بهبود خلق و خوی او کمک می­کند و برای مدتی حواسش را پرت می­کند.

9. بزرگی موضوع را به حداقل نرسانید.

هرگز جدی بودن آسیب عاطفی که نوجوان شما تجربه می­کند را دست کم نگیرید! فقط به این دلیل که جوان‌تر هستند یا اولین جدایی‌شان است، به این معنی نیست بعد از جدایی همچون ما بزرگسالان آسیب نمی­بینند.

اهمیت مراجعه به روانشناس برای نوجوانان

در نهایت، اگر به عنوان والد احساس کردید نوجوان شما در حال گذراندن روزهای سخت بدون هیچ بهبودی در طول زمان است و شما نیز قادر به ارائه کمک و راهنمایی مورد نیاز نوجوان خود نیستید، به دنبال دریافت کمک حرفه‌­ای از مشاوران کلینیک روانشناسی آگاه باشید.

جمع بندی

یکی از سخت­‌ترین تجربه­‌های نوجوانی شکست عشقی است. جدایی می­تواند پر از درد و اندوه، ناامیدی، تنهایی و در موارد شدیدتر، همراه با مسائلی از جمله افسردگی، مشکلات تحصیلی، خودآزاری و حتی افکار خودکشی در نوجوان شما باشد. زمان خاصی برای بهبودی پس از جدایی در نوجوانان وجود ندارد، ممکن است چند روز تا چند هفته و یا برای برخی دیگر، ماه‌­ها طول بکشد. برای نوجوانان بسیار مهم است که بدانند روزهای پس از شکست عشقی دردناک هستند، اما بخشی طبیعی از روند بهبودی هستند و درخواست حمایت از دوستان قابل اعتماد، خانواده یا متخصصان سلامت روان می­تواند به بهبودی آنها کمک کند. همیشه امید برای بهتر شدن روزهای آینده و بازگشت دوباره به حالت عادی وجود دارد.