افسردگی اتیپیک یا غیر معمول چیست؟ علائم و راه درمان
شاید برایتان پیش آمده که گاهی علیرغم تجربۀ خُلق افسرده، در موقعیتهای شادیآور مانند جشن تولد یا سفری دلچسب خُلقتان بهبود پیدا کند. شاید خوشحالیتان در آن لحظه برایتان عجیب باشد. ممکن است از خود بپرسید چرا برخلاف دیگر موقعیتهای زندگی که دائما خلق پایینی دارم در این لحظه احساس خوشحالی میکنم؟ ممکن است شما به افسردگی غیرمعمول دچار باشید.
افسردگی آتیپیک یا غیرمعمول چیست؟
افسردگی غیر معمول یا آتیپیک، که افسردگی اساسی با ویژگیهای غیرمعمول نیز نامیده میشود؛ نوعی از افسردگی است که خلق فرد در موقعیتهای خاص شادیآور، بهطور موقت بهبود پیدا میکند. افسردگی غیرمعمول همچنین شامل علائم فیزیکی مانند: احساس خستگی، افزایش اشتها و خواب میشود. این زیرگروه افسردگی ممکن است فرد را نسبت به طرد شدن نیز بسیار حساس کند.
افسردگی غیرمعمول و افسردگی معمولی هر دو اختلال سلامت روان هستند. افسردگی آتیپیک تمام علائم افسردگی معمولی را دارد. تفاوت اصلی این دو نوع افسردگی در این است که در افسردگی غیرمعمول، خلقوخوی فرد میتواند به طور موقت در نتیجه رویدادهای مثبت (مانند یک جشن تولد سرگرم کننده) بهبود پیدا کند. در صورتی که در افسردگی معمولی خلقوخوی افسرده، ثابت و پایدار است.
علائم افسردگی آتیپیک
نشانه اصلی افسردگی غیرمعمول (در مقایسه با افسردگی معمولی) این است که خلقوخوی فرد بهطور موقت در پاسخ به رویدادهای مثبت بهبود مییابد که در افسردگی معمولی معمولا خلقوخوی پایین دائمی است.
علاوه بر این، افراد مبتلا به افسردگی غیرمعمول حداقل دو مورد از علائم زیر را دارند:
- افزایش اشتها و/یا افزایش قابل توجه وزن
- خواب آلودگی بیش از حد
- احساس سنگینی در بازوها یا پاها (که به آن فلج سربی نیز گفته میشود)
- افزایش حساسیت نسبت به انتقاد یا طرد شدن، که منجر به آسیبهای اجتماعی و شغلی میشود.
سایر علائم افسردگی که برای افسردگی غیرمعمول اعمال میشود عبارتند از:
- احساس شدید غمگینی یا ناامیدی
- لذت نبردن از چیزهایی که قبلاً فرد را شاد میکردند
- به راحتی عصبانی یا ناامید میشوند
- مشکل در تمرکز و حافظه
دلایل ابتلا به افسردگی غیر معمول یا آتیپیک
طبق گفته مقالهای از وبسایت clevelandclinic، محققان دقیقا نمیدانند چرا برخی افراد افسردگی غیر معمول را تجربه میکنند. اما معتقدند عوامل زیر در بهوجود آمدن آن نقش دارند:
- اختلال در عملکرد انتقالدهندههای عصبی و/یا گیرندههای عصبی
- ژنتیک: اگر خانواده فرد مبتلا به اختلالات خلقی، از جمله اختلال دوقطبی و اختلال افسردگی مزمن، باشد احتمال ابتلا به افسردگی غیرمعمول بیشتر است.
- تروما روحی
- استرس مزمن
از دیگر عوامل خطر برای ابتلا به افسردگی غیرمعمول میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سابقه اختلال دوقطبی و/یا اضطراب.
- تجارب منفی و نامطلوب دوران کودکی
- سوءاستفاده عاطفی، جسمی یا جنسی.
- ابتلا به یک بیماری مهم: مانند یک آسیب جدی( مثلا تصادف) یا یک بیماری مزمن
- غم و اندوه پس از فقدان (به عنوان مثال فرد یکی از اعضای مهم زندگی خود را از دست میدهد)
- سابقه مصرف مواد
راه تشخیص افسردگی آتیپیک
آزمایش خاصی وجود ندارد که بتوان بهواسطۀ آن نوع افسردگی را تشخیص داد. متخصصان سلامت روان و یک روانشناس خوب، افسردگی را بر اساس علائم تشخیص میدهند. گاهی میتوان بر اساس بیماریهایی خاص مانند “کم کاری تیروئید” افسردگی را تشخیص داد که در این موارد آزمایش خون میتواند کمک کننده باشد. اما بهطور معمول افسردگی از روی علائم روانی و فیزیکی تشخیص داده میشود.
معیارهای تشخیصی افسردگی آتیپیک عبارتند از:
- واکنش خلقی: این بدان معناست که خلقوخوی فرد در پاسخ به رویدادهای مثبت بهبود مییابد.
- فقدان ویژگیهای مالیخولیایی: این بدان معناست که فرد علائم افسردگی مالیخولیک را ندارد (که شامل مشکل در لذت بردن از رویدادهای لذت بخش است).
فرد علاوه بر دو مورد بالا باید دو یا چند مورد از موارد زیر را نیز تجربه کند تا تشخیص افسردگی غیرمعمول بگیرد:
- حساسیت شدید نسبت به طرد شدن
- خواب آلودگی بیش از حد
- خوردن بیش از حد یا افزایش وزن
- احساس سنگینی در بازوها یا پاها
راهکارهای درمانی برای افسردگی آتیپیک
درمان افسردگی غیرمعمول، مانند دیگر افسردگیهاست؛ با این تفاوت که افسردگی غیرمعمول معمولا بهتر به درمان پاسخ میدهد. درمان شما ممکن است بسته به شدت بیماری متفاوت باشد. درمان افسردگی آتیپیک معمولاً شامل روان درمانی (گفتوگو درمانی) و/یا دارو درمانی است.
تغییرات در سبک زندگی، مانند ورزش منظم یا ترک مصرف الکل یا مواد مخدر نیز میتواند به بهبود علائم کمک کند.
روان درمانی
روان درمانی، شامل برقراری ارتباط با درمانگر متخصص است که شامل انواعی از تکنیکهای درمانی با هدف کمک به فرد برای شناسایی و تغییر رفتار، افکار و رفتارهای ناسالم میشود. مشاوره افسردگی با یک متخصص، به شما در یادگیری مهارتهای لازم برای مقابله با احساسات منفی کمک میکند. جلسات گروهی یا خانواده درمانی نیز برای درمان افسردگی بسیار مفید است.
دارو درمانی
این داروها شامل داروهای ضد اضطراب، ضد افسردگی، داروهای ضدروانپریشی است. هر نوع دارویی برای افسردگی مزایا و خطرات و عوارض جانبی خود را دارد.
نور درمانی
در مناطقی که دسترسی به آفتاب کمتر است، قرار گرفتن در معرض نور سفید میتواند به تنظیم خلقوخو و مبارزه با علائم افسردگی کمک کند. این نوع درمان اغلب در درمان اختلال عاطفی فصلی استفاده میشود که به آن اختلال افسردگی اساسی با الگوهای فصلی نیز گفته میشود.
آیا میشود از افسردگی آتیپیک پیشگیری کرد؟
راه خاصی وجود ندارد که بتوان از بوجود آمدن افسردگی غیرمعمول پیشگیری کرد اما انجام برخی کارها میتواند باعث بهبود علائم و عدم عود کردن آنها شود که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
- توجه کنید که چه چیزی افسردگی شما را بدتر میکند. سعی کنید از آن شرایط دوری کنید یا برای حلوفصل آن اقدامی انجام بدهید.
- به استراتژیهایی که افسردگی را بهبود میدهد توجه داشته باشید: برخی از افراد با ورزش، وقت گذراندن با عزیزان، سرگرمیها و فعالیتهای لذتبخش مانند مطالعه تسکین مییابند.
- با یک درمانگر قابل اعتماد ارتباط برقرار کنید: اگر بیماری در حال عود باشد، رواندرمانگر میتواند به مدیریت علائم کمک کند. همچنین حلوفصل کردن تروماها و آسیبهای روابط گذشته میتواند از وقوع افسردگی شدید پیشگیری کند.
- به سلامت جسمی و روانی اهمیت دهید: یک رژیم غذایی متعادل، خواب کافی و ورزش منظم داشته باشید.
- از عزیزانتان کمک و حمایت بخواهید.
تاثیر افسردگی آتیپیک یا غیرمعمول بر زندگی روزمره
افرادی که مبتلا به افسردگی هستند اختلالاتی در زندگی کاری، اجتماعی و روابط نزدیک خود تجربه میکنند. هر چه افسردگی شدیدتر باشد کیفیت زندگی فرد نیز پایینتر است. ممکن است فرد کارهای روزمره خود را انجام دهد اما همهی آنها سختتر از معمول و بیارزش هستند. علاوه بر آن تمرکز برای ادامه کارها برای افراد مبتلا به افسردگی سخت بهنظر میرسد. فرد مبتلا به افسردگی از کیفیت خواب خود شکایت دارد. به عنوان مثال ممکن است پرخوابی داشته باشد اما به هنگام بیدار شدن احساس خستگی کند. عدم کیفیت خوب در خواب میتواند کیفیت عملکرد فرد را در کارهای روزمره نیز پایین بیاورد. همچنین فرد مبتلا به افسردگی ممکن است بدون علت خاصی مشکلات فیزیکی مانند: درد عضلانی، مشکلات گوارشی سردرد را نیز تجربه کند.
جمع بندی
بهطور کلی میتوان گفت افسردگی غیرمعمول یا آتیپیک با افسردگی معمولی تفاوتی ندارد. تنها تفاوت اصلی این دو نوع افسردگی در این است که در افسردگی آتیپیک فرد در موقعیتهایی خاص ممکن است بهبود خلق را تجربه کند در صورتی که در افسردگی معمولی خلق پایین پایدار است. همچنین افسردگی غیرمعمول بهتر به درمان پاسخ میدهد. پیشنهاد متخصصان در درمان افسردگی ترکیب رواندرمانی و دارودرمانی است. علاوه بر آن افراد میتوانند با اتخاذ رویکردهای سالم سبک زندگی(مانند تغذیه سالم و فعالیت بدنی) به خود در بهبود علائم کمک کنند. برای دریافت مشاوره روانشناسی میتوانید از متخصصان این حوزه در کلینیک روانشناسی آگاه کمک بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید